KBRN SAVUNMA VE GÜVENLİK - Deneme Sınavı - 11

Seçicilik, duyarlılık, cevap süresi ve yanlış alarm oranı tespit kabiliyeti ölçütlerindendir. Taşınabilirlik ise tespit performansı ölçütüdür.

Sistemin ölçüm yapılacak numune içerinde yalnızca hedef ajana karşı tepki göstermesi olarak tanımlanmaktadır. Seçici bir dedektör, geniş bir konsantrasyon aralığında numune içerisinde bulunabilecek diğer maddelerin varlığında dahi hedeflenen bileşikleri ayırt edebilmelidir.

Alev fotometresinde, hidrojence zengin bir alev hüzmesi içerisindeki kimyasal malzemenin dalga boyu spektrumundaki ışımalarının şiddeti ölçülerek kimyasal ajan tespit edilir.

Raman teknolojisinde, madde üzerine madde moleküllerinin soğuramayacağı bir frekansta yani geçirgen olduğu bölgede (görünür bölge veya UV bölgede) monokromatik ışından oluşan güçlü bir lazer ışını gönderilerek oluşan inelastik saçılım incelenir. Raman teknolojisinin sınırlamaları; ışığın geçebileceği bir alana ihtiyaç duyduğu için mühimmat içerisindeki kimyasal ajanları tanımlayamamasıdır.

Doğru akımın uygulandığı bir tampon çözeltide yüklü taneciklerin göç hızlarındaki farklara dayanan bir ayırma yöntemine elektroforez denmektedir. Elektroforezin enstrümantal versiyonu olan kapiler elektroforez kimyasal savaş ajanlarının tespitinde ve teşhisinde sıklıkla kullanılmaktadır.

Biyosensörler biyolojik bir olayı elektriksel bir sinyale dönüştüren aygıtlardır.

İyonlaştırıcı radyasyonun Alfa, Beta, Gamma ve X ışınları olmak üzere dört farklı türü bulunmaktadır.

Sintilatörler, yüksek enerjili yüklü parçacıkların çarpmasıyla düşük enerjili fotonlar yayınlayan kristallerdir. Sintilasyon dedektörleri yönteminde gamma  ışınlarının algılanması için kristal sintilatörler kullanılır.

Termal nötronların tespiti için en uygun olan standart nötron detektörleri ³He orantılı sayaçlardır. Nötronlar, sonucunda bir proton ve bir triton oluşan reaksiyon sonucunda tespit edilir. Bu tepkimenin enerjiye bağlı kesiti, nötron ölçümlerinde bilinen standartlardan biridir.

KBRN ajanlarının tanımlanması üç adımda gerçekleştirilmektedir: tespit (dedeksiyon), teşhis (tanımlama) ve izleme. Doğru cevap C'dir.

Ölçüm sistemi seçiminde, tespit kabiliyeti ve tespit performansıyla ilgili bir dizi parametre göz önüne alınmalıdır. Tespit kabiliyeti terimi; seçicilik, sensitivite (duyarlılık), cevap süresi, yanlış alarm oranı gibi parametreleri kapsarken tespit performansı; çalışmaya hazır hâle gelme süresi, kalibrasyon gereksinimleri, taşınabilirlik, güç gereksinimleri ve maliyet gibi faktörleri kapsamaktadır. Doğru cevap A'dır.

Ölçüm sistemi seçiminde, tespit kabiliyeti ve tespit performansıyla ilgili bir dizi parametre göz önüne alınmalıdır. Tespit kabiliyeti terimi; seçicilik, sensitivite (duyarlılık), cevap süresi, yanlış alarm oranı gibi parametreleri kapsarken tespit performansı; çalışmaya hazır hâle gelme süresi, kalibrasyon gereksinimleri, taşınabilirlik, güç gereksinimleri ve maliyet gibi faktörleri kapsamaktadır. Doğru cevap D'dir.

Seçicilik Sistemin ölçüm yapılacak numune içerinde yalnızca hedef ajana karşı tepki göstermesi olarak tanımlanmaktadır. Seçici bir dedektör, geniş bir konsantrasyon aralığında numune içerisinde bulunabilecek diğer maddelerin varlığında dahi hedeflenen bileşikleri ayırt edebilmelidir. Doğru cevap C'dir.

Cevap süresi, ölçüm sisteminin bir numuneyi toplamak, analiz etmek ve sonrasında ajanın varlığını belirlemek ve geri bildirim yapmak için gereksinim duyduğu zaman olarak tanımlanır. Diğer bir deyişle sistemin hedeflenen ajanlara karşı tepki vermesi için gereken süredir. Doğru cevap D'dir.

Kalibrasyon Gereksinimleri, ölçüm sisteminin kullanım sıklığına bağlı olarak belirli periyotlarla performansının doğrulanması ve düzgün çalışıp çalışmadığının kontrol edilmesi gerekmektedir. Bu süreçte karmaşık korelasyon tekniklerinden oluşan kalibrasyon prosedürleri yerine genellikle hedef ajanın toksik olmayan kimyasal eşdeğeri (simulant) kullanılarak ölçümler gerçekleştirilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Alev Fotometresi, hidrojence zengin bir alev hüzmesi içerisindeki kimyasal malzemenin dalga boyu spektrumundaki ışımalarının şiddeti ölçülerek kimyasal ajan tanımlanmaktadır. Alev Fotometresinde alev içine püskürtülen numunenin içerdiği metal iyonları (alkali ve toprak alkali) alev sıcaklığında uyarılarak son yörüngelerindeki elektronlar üs yörüngelerde uyarılmış hâle geçer. Doğru cevap B'dir.

Fotoiyonizasyon Teknolojisi: Fotoiyonizasyon teknolojisine dayanan sistemlerde, Ultraviyole (UV) ışınları gibi yüksek enerjili fotonlar kullanılarak, moleküller pozitif yüklü iyonlara dönüştürülür. Ortamdaki gaz elektriksel 164 KBRN Savaş Ajanlarının Tespiti, Teşhisi ve İzlenmesi olarak yüklü hale getirildiğinde iyonlar elektrik akımı üreterek dedektörde sinyale dönüşmektedirler. Oldukça yüksek maliyetli cihazlardır, yüksek duyarlılığa sahip olmalarına rağmen seçicilikleri azdır. Algılanacak çoğu bileşiğin iyonizasyon enerjisi; kullanılan ışık kaynağının sağladığı iyonizasyon enerjisinden düşüktür. Doğru cevap B'dir.

Elektroforez, doğru akımın uygulandığı bir tampon çözeltide yüklü taneciklerin göç hızlarındaki farklara dayanan bir ayırma yöntemidir. Elektroforezin enstrümantal versiyonu olan kapiler elektroforez kimyasal savaş ajanlarının tespitinde ve teşhisinde sıklıkla kullanılmaktadır. HPLC ve gaz kromatografısinde ayırıcı güç, numune bileşenlerinin durgun (bekleme) faza karşı olan affiniteleri (alınganlıkları) arasındaki fark ya da kaynama noktaları arasındaki farktır. Doğru cevap A'dır.

Gaz iyonizasyon dedektörleri, iyonize parçacıkların varlığının tespit edilmesi ve iyonize radyasyonu ölçen radyasyon koruma uygulamalarında kullanılmaktadır. Gazla dolu sensör üzerinde radyasyonun iyonlaştırıcı etkisi kullanılır. Bir parçacık bir gaz atomunu veya molekülü iyonize etmek için yeterli enerjiye sahipse oluşan elektronlar ve iyonlar ölçülebilen bir akım oluşturur. Gaz iyonizasyon dedektörü radyasyon tespiti ve ölçümü için kullanılan araçların bir önemli grubudur. Doğru cevap A'dır.

Tespit kabiliyeti terimi; seçicilik, sensitivite (duyarlılık), cevap süresi, yanlış alarm oranı gibi parametreleri kapsarken tespit performansı; çalışmaya hazır hâle gelme süresi, kalibrasyon gereksinimleri, taşınabilirlik, güç gereksinimleri ve maliyet gibi faktörleri kapsamaktadır.