KARŞILAŞTIRMALI SİYASAL SİSTEMLER

Fransa, Avrupa coğrafyasının en eski devletlerinden biridir. Bugünkü sınırlarına ulaşması bin yılı aşkın bir sürenin sonunda gerçekleşmiştir. Fransızlar, I789’da yaşanan ve kraliyet düzenini kaldırdıkları Devrim’den beri, meşruti monarşiler dahil, çok farklı siyasal düzenleri denediler. Bunlar arasında beş cumhuriyet, iki imparatorluk ve 1815-1848 arasında tekrar ihya edilen meşruti krallık dönemleri sayılmalıdır. Bugünkü anayasal düzeni, Beşinci Cumhuriyet diye anılır ve yarı başkanlık rejimini öngörür; 1958’de kabul edilmiştir.

Devrim öncesi Fransa Krallığı’nın en parlak dönemleri 17. ve 18. yüzyıllardır. 1643-1715 arasında, çocukluk yılları dışında tahtı yöneten 14. Louis, Fransızların “Güneş Kral” diye adlandırdıkları ve mutlak iktidar sahibi bir simadır. Merkeziyetçiliğin ve mutlak monarşinin simgesi haline gelen “Devlet benim!” deyişi ona aittir.

5. Cumhuriyet Anayasası, bazı alanlarda Fransa’nın anayasal geleneklerini sürdürürken, bazı alanlarda da önemli değişiklikler öngörüyordu. Anayasa’nın Giriş metninde Fransızlar,” 1789 Beyannamesi’yle açıklanan ve 1946 Anayasası’nın girişindeki ifadelerle de onaylanan ulusal egemenlik ve insan haklarına olan saygılarını ilan” ediyorlardı. Keza, egemenliği düzenleyen maddeyle “Fransa, laik, demokratik, sosyal ve bölünemez bir Cumhuriyet” diye tanımlanıyordu. Köken, ırk veya din farkı gözetilmeksizin bütün yurttaşların kanun önünde eşitliği teminat altına alınıyor; “tüm inançlara saygılı” olunacağı vurgulanıyordu. Cumhuriyet’in dövizi, öteden beri olduğu gibi yine “Özgürlük, Eşitlik, Kardeşlik”ti. Temel ilke olarak, “halkın halk tarafından ve halk için yönetimi” esastı. Başlangıçta, Cumhurbaşkanlarının yedi yıllık bir süre için seçimleri öngörülmüştü. Anayasal olarak ikinci bir görev süresi tanınmıştı. Yakın zamanda yapılan bir değişiklikle, süre beş yılla sınırlandırılmış, ikinci bir dönem için aday olma hakkı korunmuştur. De Gaulle’in ilk göreve gelişi dışında tüm Cumhurbaşkanlığı seçimleri genel oyla gerçekleştirilmiştir. Seçim, fiilen hep iki turludur. Çünkü Anayasa’nın 7. Maddesi, seçilme şartı olarak mutlak çoğunluğu gerektirir.

Fransa, 1999 yılında gerçekleştirilen bir değişiklikle siyasal temsilde kadın-erkek eşitliğini sağlamayı hedefledi. Yasa, ilk kez Mart 2001 yerel seçimlerinde uygulandı ve kadın temsilcilerin oranında ciddi artışlar sağlandı.

Oy pusulasını, oy sandığına atma dışında da Fransızların siyasal yaşama katılma olanakları vardır. Toplu gösterilere katılmak, grev ve boykot düzenlemek ve bunlarda faal rol üstlenmek sayılabilecek örneklerdir. Kapalı ve açık hava toplantılarını da saymak gerekir.

Fransa'da 4. Cumhuriyetin başlarında öngörülen planlı iktisadi yaşam, temelinde piyasa koşullarını hiç yadsımamış, piyasayı, serbest ticareti ve girişimciliği asıl kural olarak benimsemiştir.

Fransa, 1960’lı yıllardan beri, iktisat siyasetlerinde Almanya ile ortak anlayışlar üzerinden hareket etmeye çalışır. Çünkü bu iki iktisadi düzen, sermaye, teknoloji ve uyulması gerekli koşullar açısından birbirine aşırı derecelerde nüfuz etmiş düzenlerdir.

Kamu siyasetlerinin oluşturulmasında Fransız yönetiminin sık başvurduğu yöntemlerden biri de, “Bilgeler Kurulu” uygulaması oluyor. Fransa, toplumu veya siyasal düzeni ilgilendiren kimi konularda, konunun incelenmesi için ad hoc mahiyette “Bilgeler Kurulu” oluşturmayı adet edinmiştir. Bu tür kurullara, kurulun ele alacağı konularda genellikle deneyimli ve bilgili kişiler atanır. Kurul üyelerinin farklı siyasal eğilimleri yansıtmasına özen gösterilir. Konuların sağduyuyla ve soğukkanlılıkla incelenebilmesini olanaklı kılacak isimler üzerinde durulur. Kurul üyelerince oluşturulan nihai rapor metinleri basına yansıtılır. Dolayısıyla, konunun belli bir bilgilendirme çerçevesinde toplumda tartışılması sağlanmış olur. Geçici ve özel bir görevle sınırlı olduğu için, raporun sunulmasının ardından Kurul’un görevi de biter. Bu tür yaklaşımların, kimi durumlarda gündemdeki sıcak tartışmaları bir süreliğine yatıştırmak amacıyla kullanılmasına da tanık olunur.

Fransa'nın bugünkü anayasal düzeni, Beşinci Cumhuriyet diye anılır. Doğru cevap B'dir.

Avusturya'nın Fransa'ya sınırı yoktur. Doğru cevap C'dir.

Alexis de Tocqueville. Doğru cevap C'dir .

Devrim öncesi Fransa Krallığı’nın en parlak dönemleri 17. ve 18. yüzyıllardır. Doğru cevap C'dir.

14. Louis, Fransızların "Güneş Kral" diye adlandırdıkları ve mutlak iktidar sahibi bir simadır. Doğru cevap A'dır.

Avrupa Koalisyon savaşları. Doğru cevap C'dir.

1870'lerin başında kurulan 3. Cumhuriyet Fransa'nın modern tarihinde en uzun ömürlü rejimdir ve 2. Dünya Savaşı’na kadar sürmüştür. Doğru cevap B'dir.

Montesquieu

Diderot. Doğru cevap D'dir.