KARŞILAŞTIRMALI SİYASAL SİSTEMLER - Deneme Sınavı - 9

İktidara geldikten sonra sosyo-ekonomik düzeni topyekûn denetim altına alma, kurumları ve toplumu dönüştürme ve bu hedefler için şiddete başvurma kıstaslarına öncelik verilerek bir totaliterlik tanımı ya­pıldığında Stalin rejimi sol totali­terlik olarak adlandırılmaktadır.

Stalin dönemindeki Sovyetler Birliği rejimi totaliterliğin Marksizm-Leninizm uy­gulaması olarak kabul edilmektedir.

İtalyan Faşizmi ve Nazizm’in sona ermesi anlamına gelmiş, her iki dönemin bitişinde İkinci Dünya Savaşı rol oynamıştır.

Sovyetler Birliği Soğuk Savaş sonrasında 1991’de dağılmıştır.

Korporatizm Liberalizm ve Marksizm’e karşı, hem serbest piyasadan hem de mer­kezi planlamadan uzak durmayı hedefle­yen üçüncü bir ekonomik sistem olarak ortaya çıkmıştır.

Avrupa Birliği ya da kısa adıyla AB, toprakları büyük ölçüde Avrupa kıtasında bulunan ve yirmi sekiz ülkeden oluşan siyasi ve ekonomik bir örgütlenmedir. 1993 yılında, Maastricht Antlaşması’nın imzalanması sonucu, var olan Avrupa Ekonomik Topluluğu’na yeni görev ve sorumluluk alanları yüklenmesiyle kurulmuştur.

Avrupa’da tarihsel olarak bütünleşme düşüncesi öncelikle siyasal anlamda ortaya çıkmış; ekonomik bütünleşme düşüncesi ise zaman içinde gelişmiştir. İtalyan düşünür Dante, “De Monarchia” (Monarşi) adlı eserinde eski Roma İmparatorluğu benzeri bir örgütlenme ile uluslararası barışın sağlanabileceğini ileri sürmüştür.

1951 yılında Avrupa Kömür Çelik Topluluğu (AKÇT) Belçika, Batı Almanya, Lüksemburg, Fransa, İtalya ve Hollanda’dan oluşan 6 üye ile kuruldu.

İngiltere bu oluşumda yer almamıştır.

AKÇT’nin kısa sürede göstermiş olduğu başarı Avrupa’da bütünleşmenin daha ileri götürülmesi arzusu ile birleşince, 1957 tarihinde altı Batı Avrupa Devleti (Batı Almanya, Fransa, Belçika, Hollanda, Lüksemburg ve İtalya) arasında imzalanan “Roma Antlaşması” ile kurulan Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) bugünkü Avrupa Birliği’nin temellerini atmıştır.

Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu yürürlüğe giriş tarihinden itibaren 50 yıl geçerli olmak üzere imzalanmış olması nedeniyle, 23 Temmuz 2002 tarihinde sona ermiştir. AKÇT’nin sona ermesiyle, kömür ve çelik sektörüyle ilgili konular AB politikaları kapsamına alınmış ve Komisyonu’nun sorumluluğuna devredilmiştir.

26 Şubat 2001 tarihinde imzalanan Nice Antlaşması, tüm üye ülkelerde onaylanmasının ardından 1 Şubat 2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Başlıca amacı Birliği, yeni üyeler alarak genişlemeye hazırlamak olan bu Antlaşma, 15 üye ülke ve 12 aday ülkenin (Türkiye hariç) AB Komisyonu ve Avrupa Parlamentosu’ndaki üye sayıları dağılımı ile AB Konseyi’nde karar almadaki oy ağırlıklarını belirlemiş, Bakanlar Konseyi’ndeki ağırlıklı oy oranlarını değiştirmiştir.

Topluluğa katılmak için müzakerelere başlayan İngiltere’nin başvurusu, Fransa Başkanı De Gaulle tarafından veto edilmiştir. İngiltere’nin katılmasını Topluluk üzerinde Amerikan etkisinin artması olarak gören De Gaulle, 1967 yılında İngiltere’nin ikinci başvurusunu da sonuçsuz bırakmıştır. 1969 yılında De Gaulle’ün istifasıyla İngiltere’nin önündeki engel kalkmış; 1973 yılında Danimarka ve İrlanda’yla birlikte İngiltere Topluluğa katılmıştır.

Genişlemeyi hazmedebilmesi için AB’nin kurumsal yapısı değiştirildi ve karar alma mekanizmaları yeniden düzenlendi. Aday ülkeler ise yukarıda da değinildiği üzere Kopenhag üyelik koşulları çerçevesinde toplumsal yaşamın hemen her alanını yeniden düzenlediler. Böylece 1998 yılında Macaristan, Polonya, Çek Cumhuriyeti, Slovenya, Estonya ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimiyle, 2000 yılında ise Bulgaristan, Letonya, Litvanya, Malta, Romanya ve Slovakya ile başlayan müzakereler, Bulgaristan ve Romanya dışındaki diğer ülkelerin 1 Mayıs 2004’te AB’ye katılımlarıyla sonuçlandı.

23 Haziran 2016’da İngiltere’de yapılan referandumdan %52 oyla çıkan “Avrupa Birliği’nden ayrılma kararı” ile birlikte ilk defa bir ülke Topluluktan ayrılma kararı almıştır.

Konseyin temel görevleri şu şekilde sıralanabilir: 1. Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanan tasarıları ele alır ve yasalaşmasını sağlar. 2. Üye devletlerin genel ekonomi politikalarını koordine eder. 3. AB’nin ortak güvenlik ve dış politikasını belirler ve uygular 4. AB adına, bir veya birden fazla ülke veya uluslararası kuruluşla anlaşmalar yapar. 5. Suçların önlenmesi ile ilgili konulardaki adli işbirliği ile polisiye alanlarda düzenlemeler yapar, üye ülkelerin faaliyetlerini koordine eder. 6. Avrupa Parlamentosu ile birlikte AB’nin bütçesinden sorumludur.

Komisyon başkanı Avrupa Birliği Zirvesi tarafından belirlenir ve ataması Avrupa Parlamentosu’nun onayı ile yapılır.

Avrupa’da bir birlik kurulması fikri geçen yüzyıllarda Dante, Comenius ve Immanuel Kant gibi birçok düşünür, sanatkâr ve devlet adamı tarafından benimsenmiş ve geliştirilmeye çalışılmış, ancak bu konuda ciddi adımlar 2. Dünya Savaşı’ndan sonra atılmıştır.

Avrupa’da tarihsel olarak bütünleşme düşüncesi öncelikle siyasal alanda ortaya çıkmış; ekonomik bütünleşme düşüncesi ise zaman içinde gelişmiştir. Doğru cevap C'dir.

19. yüzyılda Avrupa’da bütünleşme olgusuna bakışı en iyi özetleyen ve en tutarlı öngörümde bulunanlardan biri de Fransız yazar Victor Hugo olmuştur. 1849 yılında “Avrupa Birleşik Devletleri” kavramını kullanan Victor Hugo bu düşüncesini şöyle ifade etmiştir: “...Gün gelecek, bu kıtanın tüm ulusları, (...) bir birlik içinde kaynaşacak ve Avrupa kardeşliğini oluşturacaklar. Gün gelecek, tek savaş alanı fikirlerin yarıştığı Açık Pazar yerleri olacak. Gün gelecek kurşun ve bombaların yerini oylar alacak...” Doğru cevap B'dir.

Avrupa Ekonomik Topluluğu 1957 yılında imzalanan Roma Antlaşması ile 6 ülke (Batı Almanya, Fransa, Belçika, Hollanda, Lüksemburg ve İtalya) tarafından kurulmuştur. Doğru cevap D'dir.

Kasım 1993 tarihinde yürürlüğe giren Maastricht Antlaşması “Avrupa Birliği Antlaşması” olarak nitelendirilmiş ve bu antlaşma ile Avrupa Topluluğu, Avrupa Birliği adını almıştır. Doğru cevap C'dir.

Avrupa topluluklarının kuruluşundan itibaren göstermiş oldukları başarılı gelişim, başlangıçta AT’ye girmek istemeyen ülkelerin daha sonra topluluklara üyelik başvurusunda bulunmalarına yol açmıştır. 1961 yılında Topluluğa katılmak için müzakerelere başlayan İngiltere’nin başvurusu, Fransa Başkanı De Gaulle tarafından veto edilmiştir. İngiltere’nin katılmasını Topluluk üzerinde Amerikan etkisinin artması olarak gören De Gaulle, 1967 yılında İngiltere’nin ikinci başvurusunu da sonuçsuz bırakmıştır. 1969 yılında De Gaulle’ün istifasıyla İngiltere’nin önündeki engel kalkmış; 1973 yılında Danimarka ve İrlanda’yla birlikte İngiltere Topluluğa katılmıştır. Doğru cevap E'dir.