KARAR MODELLERİ

PLUNGER tarafından geliştirilen bu ölçüt, iyimser bir tutuma sahip karar vericinin yaklaşımını yansıtır. Bu ölçüte göre karar verici her zaman şanslı olduğu ve gelecekte ortaya çıkabilecek doğal durumlar içinden hep en iyisi ile karşılaşacağı varsayımı ile hareket eder.

WALD tarafından önerilen bu ölçütte karar verici kötümser bir yapıya sahip olup hangi stratejiyi seçerse seçsin kendisi için en kötü sonucu verecek doğal durumun gerçekleşece- ğine inanır ve bu inançla karar verir. Her ne olursa olsun “benim için hep kötü durumlar ortaya çıkar” felsefesini benimseyen karar vericilerin uyguladığı bir tekniktir.

WALD tarafından önerilen bu ölçütte karar verici kötümser bir yapıya sahip olup hangi stratejiyi seçerse seçsin kendisi için en kötü sonucu verecek doğal durumun gerçekleşeceğine inanır ve bu inançla karar verir.

Belirsizlik ortamında kullanılabilecek bir diğer ölçüt eş olasılık ölçütüdür. LAPLACE, doğal durumlardan herhangi birinin ortaya çıkma olasılığının, diğerlerine göre daha yüksek ya da daha düşük olabileceği yönünde tutarlı bir neden olmadığında, her durumun aynı olasılıkla ortaya çıkabileceğini kabul ederek eş olasılık ölçütünü önermiştir.

Belirsizlik ortamında karar verme durumunda bulunan bir karar vericinin kullanabileceği ölçütler; iyimserlik, kötümserlik, uzlaşma ve eş olasılık ölçütleri biçiminde sıralanır. Bu ölçütler genel olarak karar vericinin içinde bulunduğu psikolojik durumu yansıtacak şekilde tasarlanmış ölçütlerdir.

Karar vericinin iyimserlik düzeyi α ile gösterilir. Hurwicz’in iyimserlik düzeyi olan α’nın [0 ; 1] kapalı aralığında değerler aldığı varsayılır. α, 1’e eşit ise karar verici iyimser; 0’a eşit ise karar verici kötümserdir.

HURWICZ, karar probleminin doğasına ve karar vericinin içinde bulunduğu psikolojik duruma ilişkin daha esnek davranması amacı ile iyimserlik ve kö- tümserlik ölçütlerini bir arada kullanmasına imkan tanıyan bir ölçüt önermiştir. Uzlaşma olarak tanınan bu ölçütte, karar vericinin iyimserlik düzeyini belirten bir katsayıdan yararlanılır.

Laplace ölçütünde her doğal durumun ortaya çıkma olasılığının aynı olduğu kabul edildiğine göre, m doğal durum söz konusu ise j’inci doğal durum(Dj )’un ortaya çıkma olasılığı (P(Dj )) aşağıdaki gibi ifade edilebilir.

Laplace ölçütünde her doğal durumun ortaya çıkma olasılığının aynı olduğu kabul edildiğine göre, m doğal durum söz konusu ise j’inci doğal durum(Dj )’un ortaya çıkma olasılığı (P(Dj )) aşağıdaki gibi ifade edilebilir

Karar verici ortaya çıkacağı düşünülen doğal durumların ortaya çıkma olasılıklarına ilişkin hiçbir olasılık ataması yapamıyorsa belirsizlik söz konusudur. Dolayısıyla doğal durumların ortaya çıkma olasılıklarının bilinmediği karar verme durumu; belirsizlik ortamında karar verme olarak tanımlanır. Diğer bir ifadeyle, belirsizlik ortamında, karar verici karşı karşıya kaldığı karar probleminde hangi seçeneklere sahip olduğunu ve bu seçenekler seçildiğinde hangi doğal durumlarla karşılaşabileceğini bilir. Ama her seçenekte karşılaşabileceği doğal durumların ortaya çıkma olasılıklarını bilemez.

1

Eş olasılık ölçütünde, karar verme durumunda olan karar verici, ortaya çıkabilecek olayların eşit şansa sahip olduğu varsayımı ile hareket eder.

Eş olasılık ölçütünde, karar verme durumunda olan karar verici, ortaya çıkabilecek olayların eşit şansa sahip olduğu varsayımı ile hareket eder.

HURWICZ, karar probleminin doğasına ve karar vericinin içinde bulunduğu psikolojik duruma ilişkin daha esnek davranması amacı ile iyimserlik ve kötümserlik ölçütlerini bir arada kullanmasına imkan tanıyan bir ölçüt önermiştir.

Kötümserlik ölçütüne göre karar vericinin benimseyeceği karar alternatifi strateji tablosuna göre,maliyet yapılı problemlerde  işlemi ile tespit edilir.

Kötümserlik ölçütünde “benim için hep kötü durumlar ortaya çıkar” felsefesi benimsenir.

“hangi alternatif seçilirse seçilsin, karar verici için en iyi sonucu verecek olan doğal durumun ortaya çıkacağı” varsayımına göre  Alternatif 1 seçilirse en yüksek kazanç değerini sağlayacak olan Durum 3 doğal durumu ile karşılaşılır ve 60 değeri elde edilir. Benzer biçimde Alternatif 2 seçildiğinde, bu kez Durum 1 ile karşılaşılacağı varsayımı ile hareket edilir ve kazancın 50 olacağı kabul edilir. Son olarak Alternatif 3’ün seçilmesi durumunda ise en iyi sonucu veren Durum 2 ile karşılaşacağı inancıyla kazanç 56 olarak belirlenir. Ölçütün uygulanmasında ilk adımı oluşturan bu belirlemelerden sonra, tabloya eklenen son sütunda yer alan en yüksek kazanç değerlerinden yine en yükseğine sahip olan değer belirlenir. Bu değere sahip olan karar alternatifi de en uygun karar olarak benimsenir.

İyimserlik ölçütüne göre karar vericinin benimseyeceği karar alternatifi kazanç yapılı problemlerde,  işlemi ile tespit edilir.

İyimserlik ölçütü yaklaşımında, karar verici hangi karar alternatifini seçerse seçsin, strateji tablosunun satırlarında yer alan her karar alternatifinin en yüksek kazanç veya en düşük maliyet değerleri ile karşı karşıya kalacağını düşünür.

Eş olasılık ölçütüne göre her doğal durumun ortaya çıkma olasılığı aynı olarak kabul edildiğinden dört durum için beklenen değer (94+88+126+108)/4=104 olmaktadır.