KARAR MODELLERİ - Deneme Sınavı - 16

Hedef ve amaç çoğunlukla birbirinin yerine kullanılan kavramlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Hedef amaca ulaşmak için yerine getirilmesi gerekenlere karşılık gelir. Amaç kârın en büyüklenmesi olarak belirlendiğinde hedef satışların % 5 arttırılması olarak belirlenebilir. Doğru cevap B'dir.

Seçenek, bir karar probleminin çözümünde karar vericinin seçebileceği alternatiflerden, hareket biçimlerinden her biridir. Doğru cevap A'dır.

Doğal durumlar karar probleminde karar vericinin kontrolü altında olmayan faktörlerdir. Karar probleminin içinde yer aldığı çevrenin farklı durumlarını ortaya koyarlar. Doğal durumlar (çevresel faktörler) karar sonuçları üzerinde etkili olmaktadır. Doğal durumlar gelecekte ortaya çıkması beklenen gerçek olaylar olmakla birlikte nasıl gerçekleşeceği kesin olarak bilinmeyen olaylardır. ihracat yapacağı ülkenin ekonomik durumu, aynı sektörde faaliyet gösteren işletmelerin stratejileri, siyasi riskler, doğal afetler vb. doğal durumlara örnek olarak gösterilebilir. Doğru cevap E'dir.

Tecrübeye dayanarak karar verme yaklaşımında karar verici, geçmişte karşılaştığı benzer problemlerin çözümünde elde ettiği tecrübeye dayanarak hareket etmektedir. Geçmişte karşılaşılan benzer problemlerde izlenen çözüm yolu, bugün karşılaşılan benzer problemlerin çözümünde de izlenir. Bir anlamda geçmişte yaşananların gelecekte de geçerli olacağı düşüncesi ile hareket edilir. Buna göre, bu tür karar verme yaklaşımında doğal durumların mevcut problemde de geçmişteki ile aynı olacağı varsayılmaktadır. Bu varsayım, arada geçen zaman içinde doğal durumlara ilişkin olası değişimi dikkate almamaktadır. Doğru cevap B'dir.

Operasyonel kararlar günlük konuları içeren kısa süreli kararlardır. Bu tür kararlar alt düzey yöneticilerin yetki alanında yer alan kararlardır. Operasyonel kararlar belirlilik ortamında verilen kararlardır. Tedarikçilere verilecek günlük sipariş miktarının belirlenmesi operasyonel karara örnek oluşturur. Doğru cevap C'dir.

Yalnız bir defa verilen kararlardan oluşan ve sonuçları başka bir kararla ilişkili olmayan kararlara statik kararlar denir. doğru cevap C'dir.

Kararlar, birbirleri ile olan bağlantıları ve aralarındaki ilişki dikkate alındığında statik ve dinamik kararlar olmak üzere iki sınıfa ayrılır. Doğru cevap D'dir.

Karar, bir iş ya da problem hakkında düşünülerek verilen kesin yargıdır.

Bir yöneticinin karar verme sürecinde karşılaştığı problemlerin karmaşıklığına neden olan faktörleri kaynağı olarak; problemin çok sayıda alternatif çözümü söz konusu olabilir, karar problemine ilişkin ulaşılmak istenen amaç ve amaçlar iyi tanımlanmamış olabilir, problemin nicel ve nitel boyutları söz konusu olabilir ve boyutlar arasındaki ilişkiler her zaman açık bir biçimde ifade edilmeyebilir, problem işletmenin veya organizasyonun birden fazla bölümünü ilgilendirebilir, problemin yaşandığı çevreye yönelik gelecekteki gelişmeler belirsiz olabilir. Dolayısıyla A seçeneğinde verilen ifade bir faktör olarak ileri sürülemez.

Ulaşılmak istenen amaç veya amaçlar, ifade edilen amaç veya amaçları gerçekleştirmek için tanımlanmış en az iki seçenek, seçeneklerin uygulanması ile elde edilebilecek bir birinden belirgin biçimde farklı sonuçların varlığı ve hangi seçeneğin uygulanması konusunda yargıya varılmasında güçlük yaşanılması karar verme durumunun bir problem olarak ele alınmasını gerekli kılar. Karar vermeyi gerekli kılan bu tür durumlar karar problemi olarak tanımlanır.

Karar verici, amaç, hedefler ve kriterler, seçenekler, doğal durumlar, olasılıklar, sonuçlar bir karar probleminin elemanlarını oluşturur.

Karar vericilerin verdikleri kararlar geleceğe ilişkindir. Karar vericiler gelecekte nelerin olacağını bilmeden karar vermektedirler. Geleceğe ilişkin belirsizlik karar vermeyi zorlaştıran en önemli faktördür ve belirsizliğin kaynağını doğal durumlar başka bir ifadeyle çevresel faktörler oluşturur.

Karar problemi çözüm yaklaşımı, karar vericinin karar verme durumunda sergilediği davranış biçimidir. Karar problemlerinin çözümünde hangi davranış biçiminin belirleneceğine ilişkin birkaç farklı yaklaşım vardır. Bu yaklaşımlar; sezgisel karar verme, tecrübeye dayanarak karar verme, bilimsel yaklaşımla karar verme, uzmanların görüşünü uygulama ve rastgele seçim yaklaşımlarıdır.

Karar vericinin doğal durumları tanımlayabildiği ve doğal durumların ortaya çıkmalarına ilişkin olasılıkları belirleyebilecek yeterli bilgiye sahip oldukları karar ortamı, risk ortamında karar olarak ifade edilir.

Operasyonel kararlar, günlük konuları içeren kısa süreli kararlardır.

Bağlantılı olma durumunda göre kararlar; statik kararlar ve dinamik kararlar olarak nitelendirilmektedir.

İyi bir karar; etkili bir karar olma, verimli olma, uygulanabilir olma ve zamanında verilmiş olma özelliklerine sahiptir.

Amaç, karar sonucunda neye ulaşmak istenildiğinin ifadesidir. Hedef, amaca ulaşmak için yerine getirilmesi gerekenlere karşılık gelir. Karar seçeneklerinin hangi açılardan değerlendirileceği ya da kararı veren kişinin amaca ulaşma konusunda kabul edebileceği değere ilişkin tutumu karar kriteri olarak ifade edilir. Karar, bir iş ya da problem hakkında düşünülerek verilen kesin yargı olarak tanımlanır.

Problemin yaşandığı çevreye yönelik gelecekteki gelişmeler belirsiz olabilir. Problemin çok sayıda alternatif çözümü sözkonusudur. Problem işletmenin birden fazla bölümünü ilgilendirebilir. Problemin nitel ve nicel boyutları açık bir biçimde ifade edilemeyebilir. Karar problemine ilişkin ulaşılmak istenen amaçlar iyi tanımlanmamış olabilir. Tek bir seçeneğin olduğu durumda karar verme sözkonusu değildir.

Amaç karar sonucunda neye ulaşmak istenildiğinin ifadesidir. Kararlar ise belirli bir amaç doğrultusunda verilmektedir. İşletmeler dikkate alındığında amaç sıklıkla; en büyükleme veya en küçükleme şeklinde ifade edilir. Kâr amacı güden bir işletme için kârın en büyük- lenmesi, bir kamu kurumunda birim zamanda belirli bir konuda hizmet alan kişi sayısının en büyüklenmesi, belirli bir işin yerine getirilmesi için gerekli maliyetin en küçüklenmesi amaca verilebilecek örneklerdir.