KARAR DESTEK SİSTEMLERİ

Benzetim modelinde parametrelerin değişkenliği kullanılabildiğinden yararlı olabilir. Bir süreçte, birçok değer kesin olarak bilinmiyor olabilir. Değerlerin hangi aralık içerisinde olduğu biliniyor, fakat tam olarak sayı bilinmiyor olabilir. Örneğin, ürünlerini gemi ile taşıyan bir firma olduğunu kabul edelim. Firma çalışanları, hangi tedarikçiden birkaç gün içerisinde nakliyesi yapılacak ürünlerin geleceğini bilmesine karşın, her nakliyenin kendilerine tam olarak ne zaman ve hangi günde ulaştırılacağını bilmemektedir. İşletme müşterilerin taleplerini tedarikçiden ürünleri alıncaya kadar karşılayamadığında, bu değişkenlik işletmeyi etkilemektedir. Bu durumu modele yansıtmak için tedarikçilerden ürünlerin geliş miktarına sabit bir oran atanamayacaktır. Bu yüzden, zamana bağlı geliş oranları incelenecek ve tedarikçilerin ürün teslim etme zamanı ile yakından ilişkilendirilen geliş oranının dağılımı eşleştirilecektir. Belirli parametrelerin dağılımı bilindiğinde, müşteri taleplerini etkileyen davranışları gözlemlemek için bu dağılımlar içerisinde rassal sayılar üretilebilir. Bu yüzden, dağılım ve rassal sayılar kavramı detaylı bir şekilde incelenecektir. Yanıt B seçeneğidir.

S_SAYI_ÜRET fonksiyonu, rassal örneklerde herhangi bir veri veya test verisi oluşturmak için kullanışlıdır. Eğer, 0 ve 1 aralığı dışındaki aralıkta da veriler oluşturmak istiyorsanız S_SAYI_ÜRET değerini kullanabilirsiniz. 1 ve n arasında sayıları üretmek istiyorsanız, aşağıdaki gibi S_SAYI_ÜRET değerini (n–1) ile çarpın ve 1 ilave ediniz.

= S_SAYI_ÜRET ()*(n–1) + 1

Yanıt A seçeneğidir.

S_SAYI_ÜRET fonksiyonunu kullanmanın en kolay yolu, RASTGELEARADA olarak adlandırılan diğer fonksiyon ile kullanmaktır. Bu fonksiyon, aralığın alt ve üst sınır değerlerini iki parametre olarak aşağıdaki gibi almaktadır.

= RASTGELEARADA(alt_sınır; üst_sınır)
Eğer 1 ve 10 arasında rassal sayılar üretmek isteniyorsa, aşağıdaki formül yazılabilir. = RASTGELEARADA(1;10)

Yanıt C seçeneğidir.

İlgili işletme için kurulan bir benzetim modelinin unsurları

Maliyet bilgileri - Karar değişkeni - Talep Dağılımı - Beklenen Kâr olarak sunulabilir. 

Yanıt D seçeneğidir.

Zaman zaman hazırladığınız veri tablolarında değerler, çalışma içerisinde sabit olabilir. Bu bir şeyleri yanlış yaptığınız anlamına gelir. Buna karşın büyük bir olasılıkla problem hesaplama ayarlarından kaynaklanmaktadır. Bunun kontrol etmek amacıyla, Formüller sekmesinde, Hesaplama Seçenekleri aşağıya açılır oku tıklayınız. Eğer varsayılan ayarlama, Otomatik değilse, Hesaplama bölümünde yer alan Şimdi Hesapla butonunu veya veri tablosu hesaplamasını doğru bir şekilde yapmak için F9 tuşunu tıklayınız (Şimdi Hesapla ve F9 tuşu çalışma sayfasındaki her şeyi yeniden hesaplayacaktır. Hesaplama Tablosu seçeneği yalnızca aktif sayfada yeniden hesaplama yapar). Yanıt E seçeneğidir.

S_SAYI_ÜRET ya da RASTGELEARADA fonksiyonu kullanıldığında, çalışma sayfasında her işlem gerçekleştirildiğinde üretilen sayılar değişecektir. Tablo oluşturulduktan sonra, aynı çalışma sayfasında daha sonra yeni metin veya veri diğer hücrelere yazılırsa, gösterilen başlangıç rassal sayılar ilgili aralıkta yeni rassal sayıları otomatik olarak he- saplayacaktır. Otomatik yeniden hesaplamayı önlemek amacıyla, Dosya → Seçenekler → Formüller → Çalışma Kitabı Hesaplaması adımında El ile seçeneğini tercih ediniz. Eğer gerekliyse rassal sayıları hesaplamak için F9 tuşunu kullanınız.

Farklı rassal talepler için çıktıları takip ederek ve F9 tuşuna art arda tıklayarak, rassal talebin korunmasıyla benzer kontrol yapılabilir. Deterministik kontrolün avantajı, diğer kullanıcıların sonuçlarıyla, ortak karar verilen test değerleri olan rassal değerlerle karşılaştırma yapılabilmesidir. Aynı değerler için aynı çıktıların elde edilmesi gerekir. Yanıt A seçeneğidir.

Veri tablolarının kullanılabilmesi için ilk olarak işlemtablosunun hazırlanması gerekir. Bu amaçla, girdilerin ve çıktı değerlerin yer alacağı hücreler belirlenir. Bu hücreler, değerleri veya formülleri içerebilir. Bu hücreleri, kolay kullanılabilecek referans bir ad ile tanımlayabilirsiniz. Daha sonra analiz etmek istediğiniz farklı girdi değerlerinin listesini hazırlayarak, denemeler yapabilirsiniz. Eğer tek–yönlü tablo oluşturmak istiyorsanız, ilgili değerleri tek bir sütuna ilave edebilirsiniz. Eğer iki–yönlü veri tablosu hazırlıyorsanız, ilgili iki girdi için bir satır ve bir sütun girdi değeri oluşturmanız gerekir. Daha sonra gözlem için hesaplamak istediğiniz Veri Tablosuna çıktı formüllerini giriniz. Tek–yönlü veri tablosu için bu çıktı hücreleri, (tek–yönlü veri tablosu kullanarak birden fazla çıktı gözlemlenebilir) girdi sütununa komşu sütunda olmalıdır. İki–yönlü veri tabloları için bu çıktı hücreleri (yalnızca bir çıktı değeri, iki–yönlü veri tablosu ile gözlenebilir) veri tablosunun üst köşesinde yer almalıdır (girdi değerinin yer aldığını sütunun üzerindeki hücre ve girdi değerinin yer aldığı satırdan sonra).

Yanıt A seçeneğidir.

Bir karar destek sistemi geliştirme stüdyosu olarak genelde işlemtabloları ve özelde Excel, benzetim–tabanlı karar destek sistemlerinin eksiksiz ve pratik kullanımına yönelik birçok özelliğe sahiptir. Bunlardan ikisi Veri Tabloları ve Senaryo Yöneticisi’dir.

İki–yönlü veri tablosu, iki girdi değişiminin tek çıktı değerini nasıl değiştirdiğini belirlemenize olanak vermektedir. Örneğin ücret ve işletmenin konum bilgileri girdi olarak değişirse, kârdaki değişimi gözlemleyebilirsiniz.

Excel’de Veri Tabloları ve Senaryo Yöneticisi uygulamalarını gerçekleştirmek amacıyla Veri – Veri Araçları – Durum Çözümleyici menü-seçenekleri kullanılır.

S_SAYI_ÜRET fonksiyonu, TAMSAYI fonksiyonu ile birlikte kullanılarak rassal tamsayılar oluşturulabilir. TAMSAYI fonksiyonu; ondalık sayıyı, en yakın aşağıya doğru tamsayı değerine yuvarlamaktadır.

= TAMSAYI (sayı)

S_SAYI_ÜRET fonksiyonunu kullanmanın en kolay yolu, RASTGELEARADA olarak adlandırılan diğer fonksiyon ile kullanmaktır. Bu fonksiyon, aralığın alt ve üst sınır değerlerini iki parametre olarak aşağıdaki gibi almaktadır.

= RASTGELEARADA(alt_sınır; üst_sınır)

Eğer 1 ve 10 arasında rassal sayılar üretmek isteniyorsa, aşağıdaki formül yazılabilir.

= RASTGELEARADA(1;10)

Benzetim, sistem davranıslarını daha iyi anlamak, problem ve sistem ortamını gerçek haliyle taklt etmek için kullanılan modelleme aracıdır. Doğru cevap C'dir.

Tek–yönlü veri tablosu, girdideki bir değişimin çıktılardaki değerleri nasıl değiştirdiğini belirlemektedir. Doğru cevap D'dir.

Rassal tamsayı = TAMSAYI (S_SAYI_ÜRET ()) fonksiyonu ile oluşturulur. Doğru cevap B'dir.

Bir sistemin mevcut durumunu ve koşullarını temsil eden varsayımlar ile karar vericinin beklentilerine uygun tercihlerin bütünü senaryo olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Senaryo Yönetcisi, Veri Tablolarından daha basittir. Doğru cevap B'dir.

Benzetim modelleri, amaç fonksiyonu için eniyi değeri araştıran eniyileme modellerinden farklı bir şekilde kullanılmaktadır. Benzetimde, “Olsa–Ne Olur” analizin kullanabilen birçok senaryo altında sistemin performansını değerlendrmek için sistemin davranışı canlandırılmaktadır. Doğru cevap A'dır.