KARAR DESTEK SİSTEMLERİ

Tam Sayımlama: Bir problemin çözüm uzayındaki tüm çözümlerin tek tek incelenerek eniyi çözümün bulunması sürecine verilen isimdir. Küçük problemler için uygun bir yaklaşım olabilir. Bazı tamsayılı ve kombinatoryal problemlerin çözüm uzayı üstel (exponential) olarak artmaktadır.

Kısmi Sayımlama: Tüm çözüm uzayını taramak zorunda kalmadan, yalnızca bir kısmını tarayarak çözüm bulan yaklaşımlardır. Bunların en bilineni dal-sınır (branch-andbound) yöntemidir. Çözüm uzayını alt parçalara ayırıp, elde edilen çözüm bilgilerinden yararlanarak bazı alt problemlerin incelenmesine gerek duymaz. En kötü durumda, performansı tam sayımlamaya eşittir.

Gerçek-yaşam problemleri açısından, optimizasyona eniyi çözümü garanti eden yöntemler bağlamında bakıldığında dikkate değer sınırlamalar vardır. Bunlardan bazıları aşağıda ifade edilmiştir.

Gerçek-yaşam problemleri açısından, optimizasyona eniyi çözümü garanti eden yöntemler bağlamında bakıldığında dikkate değer sınırlamalar vardır. Bu sınırlamaların her birinde umut verici ve kullanımını yüreklendiren gelişmeler de yok değildir. Bu gelişmeler,

Optimizasyon-yönelimli karar destek sistemlerine gereksinim olduğunun en önemli göstergeleri problem karmaşıklığının boyutları olan karar değişkeni veya alternatif çözüm sayısı, amaç sayısı ve yapısal veya parametrik belirsizliklerdir. Hiçbir belirsizlik içermeyen problemler belirgin (deterministik) problemler olarak tanımlanmaktadır. Bu tür problemlerin bazılarında karar verici yargısı gerekmeyecektir. Stokastik problem, en az bir parametresinin kesin olarak bilinmeyip bir olasılık dağılımı ile bilinebilen problemlerdir. Bulanık problemler ise parametrik değerleri hakkında olasılık (probability) kuramından değil, olabilirlik (possibility) kuramından yararlanılan problemlerdir.

Bir işletmenin OKDS’den etkili bir şekilde yararlanabileceği bazı durumlar şunlardır:

Karar analitiğinin en üst düzeyde prestijli konumu, yanında aşılması gereken güçlükleri de beraberinde getirmektedir. Karar analitiğinin gerçekleşmesi ancak aşağıdaki güçlüklerin aşılmasıyla mümkün olabilir:

Karar analitiği’nin yanıt aradığı sorular;

Matematiksel modellerin geliştirilmesine olan yatkınlığı, modellerin çözümünü destekleyen Çözücü (Solver) eklentisi, Çözücü’nün sunduğu doğrusal modellere yönelik Simpleks algoritması, doğrusal olmayan programlar için sunduğu General Reduced Gradient algoritması ve hemen her tür model için kullanılabilecek olan evrimsel algoritma desteği, makrolarla hızlandırılmış bir Visual Basic for Applications nesne tabanlı programlama desteği, ActiveX denetim araçlarının sunduğu arayüz bileşenleri model yönetimi aracı olarak Excel VBA’nın sunduğu olanakların ilk akla gelenleridir. İşlemtablolarının esasen veri yönetimi için tasarlandığı da düşünüldüğünde, modele gerekli bilgilerin temini ve hesaplanmasında Excel VBA’nın sunacağı olanaklar birçok karar verici ve kullanıcının beklediğinin çok çok üzerindedir.

Bir OKDS’nin tasarımı, ele alınan problemin incelenmesi, modelinin kurulması, model parametrelerinin düzenlenmesi, modelle buluşturulması, modelin ve parametrelerinin güncellenmesi, modelin çözülmesi, çözümün karar vericiye sunulması, karar vericinin farklı model ve çözücülerle çalışabilmesi gibi bir dizi sorunun yanıtının verilmesini gerektirir. Bu soruların yanıtları OKDS geliştirirken kullanılacak ortamın özellikleriyle birlikte de düşünülmelidir. Ortamın sunduğu üstünlükler tasarıma olumlu yansıyacağı gibi, sınırlamaları da yine bu aşamada göz önüne alınmış olmalıdır.

Tam Sayımlama bir problemin çözüm uzayındaki tüm çözümlerin tek tek incelenerek eniyi çözümün bulunması sürecine verilen isimdir. Bu nedenle B doğru cevaptır.

Modellerin güncel parametrelerle kullanılması zorunluluğu bazen aşılması güç bir engel olabilmektedir. Bu nedenle C doğru cevaptır.

Stokastik problem, en az bir parametresinin kesin olarak bilinmeyip bir olasılık dağılımı ile bilinebilen problemlerdir. Bu nedenle E doğru cevaptır.

Model sayfasında tanımlanmış ancak daha sonra eklenecek veya silinecek ürünlere göre değiştirilecek alan adları ve adresleri şunlardır: Kod: C5:G5; Ad: C6:G6; Emek: C7:G7; Malzeme: C8:G8; Kar: C9:G9; MakSatis: C10:G10; Miktar: C11:G11. Buna karşın sayfada değiştirilmeden kullanılacak alan adları ve karşılıkları şunlardır: Toplam_Kar: C12; Toplam_Emek: C13; Toplam_Malzeme: C14; Mevcut_Emek_Saati: E13; Mevcut_Malzeme: E14. Bu nedenle D doğru cevaptır.

BenimMakrom başlangıç ve test aşamasında F8 tuşu ile adım adım çalıştırılabilir. Bu nedenle A doğru cevaptır.

Makro kaydetme ve VBA editörüne ilişkin programlama bileşenleri Excel şeridinin Geliştirici (Developer) sekmesinde yer alırlar. Eğer böyle bir sekme kullandığınız Excel’de yer almıyorsa bunu Excel Seçenekleri’nin içindeki Şeridi Özelleştir bileşeninden yapabilirsiniz. C doğru cevaptır.

Model sayfasının üzerinde iken Geliştirici sekmesinin Kod seçenekler grubunda bulunan Makro Kaydet düğmesine tıklayınız. Bu sizi AçDoldur menüsüne yönlendirecektir. Burada makronuza bir isim vermelisiniz. Makronun saklanacağı yer konusunda Bu Çalışma Kitabı seçeneği ile çalışmanız önerilir. Tamam düğmesi ile Excel üzerinde yaptığınız işlemler makro kaydına girecektir. B seçeneğindeki sıralama doğrudur.

VB editörünün Insert (Ekle) →  UserForm’u açıp boyutlandırın ve Properties (Özellikler) kısmında Caption= Ürün Seç yazıp bunun form üzerindeki görüntüsünden emin olun.Daha sonra Toolbox’tan ListBox (Liste Kutusu) bileşenini seçip UserFormun üzerine ekleyin. Properties-ListBox1 özelliklerini sırayla değiştirin veya girin. D doğru sıralamadır.

Butonların eklenmesi için Geliştirici → Denetimler → Ekle → ActiveX Denetimleri içinden komut düğmelerini seçerek Model çalışma sayfasına taşımanız ve boyutlandırmanız gerekmektedir. C doğru cevaptır.

VB Editörüne gitmek için Geliştirici sekmesinden Visual Basic düğmesini veya Alt+F11 tuşlarını kullanınız. B doğru cevaptır.