KARAR DESTEK SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 12

Optimizasyon, bir problem için belirlenmiş bir ya da bir kaç amaç doğrultusunda, erişilebilir çözümler arasından diğer hiç bir çözümden daha kötü olmayan çözüm veya çözümlerin belirlenmesi çabalarının bütününü kapsar.

Karar analitiğinin en üst düzeyde prestijli konumu, yanında aşılması gereken güçlükleri de beraberinde getirmektedir. Karar analitiğinin gerçekleşmesi ancak aşağıdaki güçlüklerin aşılmasıyla mümkün olabilir:

1. Optimizasyon problemlerinin modellenmesinde karşılaşılan güçlükler,

2. Modellerin çözülmesinde karşılaşılan güçlükler,

3. Model için gerekli verilerin bulunması ve modelle ilişkilendirilmesinde karşılaşılan güçlükler,

4. Modellerin manipülasyonunun analitik bir çevikliği olmaması,

5. Karar vericiyi analitikle buluşturacak etkili sistemlerin yokluğu.

Bu güçlüklerin aşılmasında bilinen en etkili yol optimizasyon-yönelimli bir karar destek sisteminin kullanılmasıdır.

Bir OKDS’nin tasarımı, ele alınan problemin incelenmesi, modelinin kurulması, model parametrelerinin düzenlenmesi, modelle buluşturulması, modelin ve parametrelerinin güncellenmesi, modelin çözülmesi, çözümün karar vericiye sunulması, karar vericinin farklı model ve çözücülerle çalışabilmesi gibi bir dizi sorunun yanıtının verilmesini gerektirir. Bu soruların yanıtları OKDS geliştirirken kullanılacak ortamın özellikleriyle birlikte de düşünülmelidir. Ortamın sunduğu üstünlükler tasarıma olumlu yansıyacağı gibi, sınırlamaları da yine bu aşamada göz önüne alınmış olmalıdır. Matematiksel modellerin geliştirilmesine olan yatkınlığı, modellerin çözümünü destekleyen Çözücü (Solver) eklentisi, Çözücü’nün sunduğu doğrusal modellere yönelik Simpleks algoritması, doğrusal olmayan programlar için sunduğu General Reduced Gradient algoritması ve hemen her tür model için kullanılabilecek olan evrimsel algoritma desteği, makrolarla hızlandırılmış bir Visual Basic for Applications nesne tabanlı programlama desteği, ActiveX denetim araçlarının sunduğu arayüz bileşenleri model yönetimi aracı olarak Excel VBA’nın sunduğu olanakların ilk akla gelenleridir.

Karar Modelinin Çözümünün Programlanması: Çözücü Makrosu Oluşturma

Model sayfasındaki ürünlerin her değişiminde Çözücü ekranlarından kurtulmak için Modeli çözmek için yaptığımız işlemleri bir Makro içine kaydedeceğiz. Böylece yeni bir çözüme gereksinim duyulduğunda makroyu çalıştırmamız yeterli olacaktır.

Makro kaydetme ve VBA editörüne ilişkin programlama bileşenleri Excel şeridinin Geliştirici (Developer) sekmesinde yer alırlar.

Karar analitiği işletme analitiğinin en güçlü düzeyidir.

Sürdürülebilir kurumsal zekâ için gerekli yaklaşımlar;Yöntembilgisi Yönetimi:
Amaç: Öğrenen İşletme.Uzman Sistemler:Amaç: Uzman gereksiniminin üstesinden gelme.Metasezgisel Yöntemler:Amaç: Büyük ölçekli ve karmaşık problemlerin üstesinden gelme.Yapay Zekâ:Bilgisayarın insan beyninden üstün olduğu alanları keşfedip kullanma.

Yönetim bilişim sistemleri; açık durumbilgilerinin yakalanması, depolanması, yönetilmesi ve raporlanmasına dönüktür.

Yöntembilgisi yönetimi; işletmelerin sahip olacağı teknolojik bir çözüm değil, işletmenin
benimsediği bir yöntemdir. Buna rağmen teknolojik çözümlerin niteliği YY’nin başarısını
etkiler. YY’nin yaşama geçirilmesinde yararlanılacak üç temel teknoloji vardır. Bunlar:
1. İletişim teknolojileri,2. İşbirliği teknolojileri,3. Depolama ve erişim teknolojileri.

Yapay Zeka tekniklerini diğer bilgisayar alanındaki çalışmalardan ayıran özelliklerden bir kısmı, KDS’lerin geleceği ile yakından ilgilidir. Bunlar (i) sembolik problem çözme, (ii) akıl yürütme ve (iii)makine öğrenmesidir

Yapay zekanın  sahip olduğu önemli üstünlükler şunlardır:Kalıcı olma,Çoğaltma ve yaygınlaştırma kolaylığı,Düşük maliyet,Tutarlılık,Belgelendirilebilirlik,Hız.

Bulanık mantık, günlük dildeki ifadelere de matematiksel işlemler uygulanabilmesinin
yolunu açan bir bilim dalıdır.

Uzmanların bazı özellikleri şunlardır:1. Problemi tanıma ve modelleme,2. Çabuk ve doğru problem çözme,3. Bir çözümü açıklama,4. Deneyimlerden öğrenme,5. Yöntembilgisini yeniden yapılandırabilme,6. Gereğinde kurallara uymama,7. İlişki kurabilme,8. Bilmediğini bilme

Çalışma belleği, o anda olup biten durumlara ilişkin US’nin izlediği olgular veya göstergeleri içerir.

Genetik Algoritmaların en emel üç operatörü seçim, çaprazlama ve mutasyondur.

Genetik Algoritmanın Adımları:A.1 Başlatma,A.2 Değerlendirme,A.3 Durma,A.4 Seçim ve kopyalama,A.5 Çaprazlama,A.6 Mutasyon

Veri tabloları, girdilerdeki değişiklikler karşısında çıktıların nasıl değiştiğini gözlemek için kullanılmaktadır. Veri tabloları, bir problemin bazı girdi ve çıktıları için fonksiyon veya formül içeren hücrelere atıfta bulunmak için işlem tablolarını kullanmaktadır. Örneğin, girdiniz satış fiyatı ve çıktınız kâr olsun. Girdi hücresi, sayısal değerler içermekte, fakat çıktı hücresi ürün başına kâr değeri ve satılan miktara dayalı kârı hesaplayan bir formülü içermektedir.

İki tip veri tablosu vardır: tek–yönlü veri tablosu ve iki–yönlü veri tablosu. Tek–yönlü veri tablosu, girdideki bir değişimin çıktılardaki değerleri nasıl değiştirdiğini belirlemektedir. Bir önceki paragrafta verilen örnekte ücret, değişmesi gereken tek girdi değeri olduğudan tek–yönlü veri tablosu kullanılır. İşletme kârını gözlerken aynı zamanda müşterilerin sayısını ücret değeri olarak takip etmek mümkündür. Bu yalnızca bir girdiyi (ücreti) değiştirmeyi gerekli kıldığından, tek–yönlü veri tablosunu kullanabilirsiniz. İki–yönlü veri tablosu, iki girdi değişiminin tek çıktı değerini nasıl değiştirdiğini belirlemenize olanak vermektedir. Örneğin ücret ve işletmenin konum bilgileri girdi olarak değişirse, kârdaki değişimi gözlemleyebilirsiniz.

Yanıt D seçeneğidir.

Senaryo Yöneticisi, 32 girdi hücresine kadar, çeşitli değer veya senaryo ve birçok çıktı hücresinin sonucundaki değişiklikleri gözlemlemeye imkân vermektedir. Senaryo Yöneticisi, girdi değerlerinin her senaryosu için sonuç çıktı değerlerini gösteren Senaryo Raporları üretmektedir.

İşlem tablolarının hazırlığı için kullanılan Senaryo Yöneticisi, Veri Tabloları’ndan daha basittir. Bütün gerekli olan, girdilerin veya çıktıların yer alacağı başlangıç listesinin hazırlanmasıdır.

Yanıt D seçeneğidir.