KARAR DESTEK SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 12

Excel’in bir eklentisi olan Veri Çözümleme araç kutusu, karmaşık finansal çözümlemele­rin, istatistiksel çözümlemelerin ve mühendislik çözümlemelerinin gerçekleştirilebilmesi için çeşitli veri analiz yöntemlerinin kullanılmasına imkân tanımaktadır. Tanımlanan veri ve parametreler çözümleme işleminde kullanılarak araç tarafından bir tablo oluşturula­caktır. Veri Çözümleme aracına Veri sekmesi altında bulunan Çözümleme grubundan ula­şılabilmektedir.

Excel’in en güçlü veri analiz araçlarından birisi olan özet tablolar, büyük ve detaylı veri setlerinden daha anlaşılır ve yeniden düzenlenebilir bir veri sunumu oluşturulmasını sağlamaktadır. Özet Tablo oluşturma araçları, Ekle sekme­si altında bulunan Tablolar grubunda bulunmaktadır.

Veri Doğrulama (Data Validation): Excel’in veri doğrulama aracı bir hücreye gi­rilecek verilerle ilgili kısıtlamalar tanımlamak için kullanılır. Böylelikle kullanıcıların hatalı ya da geçersiz veri girişi yapmaları engellenmiş olur. Excel’in Veri Doğrulama aracına Veri sekmesi altında bulunan Veri Araçları grubundan ulaşmak mümkündür.

Excel’in Sıralama (Sort), Bul ve Değiştir (Find and Replace), Dış Veri Al (Get External Data) ve Veri Doğrulama (Data Validation) araçları KDS’nin veri yönetimi modülüne yönelik özellikler kapsamındadır. Liste kutusu ve Birleşik Giriş Kutusu (ListBox/ComboBox) isediyalog yönetimi modülü kapsamında kullanılan özellikler arasındadır.

Metin kutuları, kullanıcının bir veri girişi yapmasına olanak sağlayan ve kullanıcı tarafından girilen değeri döndüren bileşenlerdir. Etiketler ise kullanıcıya bir mesajı ya da bilgiyi ileten, değiştirilemez ve etkileşimsiz bile­şenlerdir.

KDS mimarisini oluşturma aşamasında karar sürecinin hangi aşamalarının hangi teknolojilerle nasıl destekleneceği belirlenmelidir. Modellerin kurulması ve çözümünde kullanılacak yazılım ve algoritmalar, çözücüler, arzu edilen ara yüzler, gereksinim duyulan bilgi ve verilerin neler olduğu belirlenmelidir.

Geçmişte karar vericiler karşılaştıkları problemleri işletme tecrübeleri, sezgileri ve mantıklı tahminler ile çözmüştür.
Günümüzde ise bilgisayar ve bilgi teknolojilerindeki gelişmelere paralel olarak yöneticiler, karşılaştıkları problemlerin bilgisayar modelini işlemtablolarında oluşturarak, alternatif kararları değerlendirme ve analiz etme imkânı bulmaktadır.

Geçmişte karar vericiler karşılaştıkları problemleri işletme tecrübeleri, sezgileri ve mantıklı tahminler ile çözmüştür.
Günümüzde ise bilgisayar ve bilgi teknolojilerindeki gelişmelere paralel olarak yöneticiler, karşılaştıkları problemlerin bilgisayar modelini işlemtablolarında oluşturarak, alternatif kararları değerlendirme ve analiz etme imkânı bulmaktadır.

Günümüzde işletme problemleri, karar vericilerin farklı faktörler dikkate alarak çözmesi gereken karmaşık bir yapıya dönüşmüştür. Gelen teknoloji ve farklı bilgi kaynaklarına erişilebilmesine karşın, karar verme bazı nedenlerden dolayı daha zor hale gelmiştir. İlk olarak, daha fazla veri ve bilgiye daha kolay erişilebilir olması, daha fazla alternatif seçeneklerin tanımlanmasına ve incelenmesine fırsat vermektedir. Bununla birlikte zaman baskısı, karar vericinin ihtiyacı olan tüm verileri toplamasına ve bunları değerlendirmesine engel olmaktadır. İkinci olarak hata yapma maliyeti, operasyonların büyüklüğü ve karmaşıklığı nedeniyle artabilmekte ve zincir bir reaksiyon organizasyonun birçok yerinde farklı hataların oluşmasına neden olabilmektedir. Üçüncü olarak, günümüzün dinamik koşulları altında veri akışı ile sistem içerisinde değişiklikler olabilmekte ve karar verme sürecinde belirsizlikleri ile karşılaşılmaktadır. Buna karşın işletmeler, rekabetin yoğun olarak yaşandığı günümüz dünyasında kararlarını hızlı bir şekilde vermeleri gerekmektedir.
Bilgisayar ve bilgi teknolojilerindeki gelişmelere paralel olarak yöneticiler, karşılaştıkları problemlerin bilgisayar modelini işlemtablolarında oluşturarak, alternatif kararları değerlendirme ve analiz etme imkânı bulmaktadır.

Karar modellerinin kurulması ve çözümünde eniyileme ile ilgili tüm bileşenler kullanılmaktadır.

Parametreler, kontrol edilemeyen sabit değerli katsayılardır. Örneğin, bir adet sedan araba satışından elde edilecek kâr. Parametreler, teknolojik katsayılar ve sağ taraf sabitleri olarak iki alt başlıkta incelenebilir. Teknolojik katsayılar, modeldeki her bir faaliyet için gerekli kaynak miktarıdır. Örneğin, bir adet sedan araba üretmek için gerekli gücü saat. Sağ taraf sabitleri, mevcut kaynak miktarını gösteren, problemdeki kısıt denklemlerinin sağ tarafında yer alan değerlerdir. Örneğin, sedan araba üretmek için kullanılabilir toplam gücü saat.

Kısıt, bir modeldeki karar değişkenleri ve karar değişkenleri ile parametreler arasındaki ilişkiyi gösteren ifadedir. Örneğin, kullanılabilir gücü saat kısıtı.

Amaç fonksiyonu, ulaşılmak istenilen amacı tanımlayan, karar değişkenleri ve bu değişkenlerin parametrelerinden oluşan doğrusal bir matematiksel fonksiyondur. Bütün kısıt koşullarını sağlayan çözüm, olurlu çözüm (feasible soluton); kısıtlardan en az biri için istenilen koşulu sağlamayan çözüm, olursuz çözüm (infeasible solution); amaç fonksiyonu için eniyi değeri veren olurlu çözüm, eniyi çözüm (optimum) olarak adlandırılmaktadır.

Düzgün doğrusal olmayan Çözücü problemleri için GRG (Genelleştirilmiş Sınırlı Gradyan) Doğrusal Olmayan altyapısı seçilir.
Doğrusal Çözücü problemleri için Basit LP altyapısı seçilir.
Düzgün olmayan Çözücü problemleri için Açılım altyapısı seçilir.

Hedef seçimi sırasında yukarıdaki 3 seçenekte seçilebilir.

geri besleme

seçenek arama

muhasebe

kredi başvurusu değerlendirme

kredi başvurusu değerlendirme