KAMUSAL HALKLA İLİŞKİLER

1970’li yıllarda McCombs tarafından ismi konulan “Gündem Belirleme Kuramı”nın tanımlanması ve
kapsamının belirlenmesi pek çok araştırmacının çalışmalarının ana konusu olmuştur.

Eşik bekçiliği, kitle iletişim araçlarında neyin ne şekilde ve hangi bilginin aktarılacağını
tespit eden ve bunun kararını veren birey ya da gruba denir.

Shoemaker ve Reese bireysel düzey; kitle iletişim araçlarının çalışma rutinleri, prensiplerini kapsayan medya rutinleri düzeyi; kitle iletişim araçlarının kurumsal amaçlarını içinde barındıran kurumsal düzey; kitle iletişim araçlarına çeşitli politik ya da apolitik gruplardan gelen yönlendirme ve etkileme durumunu içeren medya dışı düzey ve kitle iletişim aracı kuruluşlarının ideolojik eğilimlerinin habere olan etkisini içeren ideolojik düzey olmak üzere
beş düzey üzerinde durmaktadır.

Siyasal gündeme yerleşecek konular, bu bağlamda konu olacak gündem maddesi birçok aşamadan geçmektedir. Birinci aşama siyasal gündemi oluşturanların dikkatini çekebilecek bir yapıya sahip olması, ikincisi bu yapıya sahip olduğu takdirde toplumsal serüvenini tamamlamış olmasıdır (kitle iletişim araçları, baskı grupları, eşik bekçiliği, sosyal gruplar ve salt kamuoyu bileşenleri). Üçüncü aşama, bu gündem konusunun siyasi iktidarı rahatsız edici olmamasıdır. Son aşama ise, siyasal gündeme alınacak bu konunun siyasal iktidardaki gündem oluşturmaya yetkili kişiler tarafından kabul görmesidir.

Soroka’nın (2002) Genişletilmiş Gündem Belirleme Süreci diye adlandırdığı modelinde gerçek yaşam unsurları her üç gündemi etkilemekteyken sadece siyasal gündemden etkilenmektedir. Diğer yandan siyasal gündem medya gündemi ile karşılıklı etkileşim içindeyken siyasal gündemden kamu gündemine doğrudan bir etki bulunmamaktadır. Siyasal gündemin medya gündemi ve/ya gerçek yaşam göstergeleri vasıtasıyla dolaylı olarak kamu gündemini etkilediği farz edilmektedir.

Gündem belirleme yaklaşımının geleneksel aşamasında konuların önemliliklerinin
medyadan kamu gündemine nasıl aktarıldığı ve medyanın bilişsel düzeye etkileri analiz edilmekte
iken; ikinci aşama çalışmalarda ise geleneksel aşamadaki çalışmalar bir adım daha ileriye götürülerek yani medyanın bilişsel düzeye etkilerinden duygusal düzeye etkilerine geçilerek haberlerin çeşitli sıfatlarla ilişkilendirilerek çerçevelenmesinin bireylerin davranışlarının nasıl olacağına etki ettiği varsayılmaktadır. Dolayısıyla ikinci aşama çalışmalar, gündem belirlemenin geleneksel çizgisinin ötesinde “nasıl düşüneceğini de belirleme” yönünde etkiler taşıdığını ileri sürmektedir. Bu düşünceden yola çıkarak Cohen’in ünlü sözü “medya insanlara hangi konu hakkında düşüneceklerinin yanı sıra konulara yönelik nasıl tutum sergileyeceklerini de etkilemektedir.” şeklinde revize edilmektedir.

Önceleri kamusal halkla ilişkilerde tek taraflı bir
bilgilendirme söz konusuyken şimdi çift yönlü bir
ilişki bulunmaktadır. Yukarıda bahsedilen örneklerde
de görüldüğü üzere vatandaş odaklı çift yönlü
iletişim gerçekleşmektedir. Özellikle e-devlet ve Başbakanlık
İletişim Merkezi (Bimer) gibi çift taraflı
bilgilendirme sürecine sahip kamusal halkla ilişkiler
araçları hem kamu gündemi hem de medya gündeminde
yer almakta ve halkla ilişkiler ile gündem belirleme
kuramı bağını güçlendirmektedir.

Kamusal halkla ilişkilerin ilk uygulamalarına örnek 1962 yılında hayata geçirilen Merkezi
Hükümet Teşkilatı Araştırma Projesi(MEHTAP) verilebilir. Esasında MEHTAP direkt olarak bir
halkla ilişkiler uygulaması olmamakla birlikte devlet eliyle yürütülmüş ve proje kapsamında karar
alma mekanizmasına halkın da dahil edilmesi sağlanmıştır.

Ülkemizde kamusal halkla ilişkilere iletişimsel güç katacak kurum olan TRT, 1968 yılında yayın hayatına başlayarak kamusal halkla ilişkilerin gündeme taşınmasında önemli bir araç konumunu almıştır.

Funkhouser’ın yapmış olduğu çalışma
ile gündemin her zaman gerçek
olaylardan türemediği ve yapay gündemin
de var olabileceği gerçeğine
ulaşılmıştır.