KAMUDA AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ

Sendai Çerçevesinin 4 ana önceliği 7 hedefi bulunmaktadır (www.unisdr.org, 2018 ). Bu 4 ana öncelik aşağıdaki gibidir (Sendai Framework, 2018: 9-20):

1. Afet riskinin anlaşılması ve bilgi paylaşımı, vatandaşların afet riskleri ile ilgili yeterince bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi;

2. Afet riskini yönetebilmek için Afet Risk Yönetişimini güçlendirmek, bu amaçla açık bir strateji, güçlü kurumlar, kanun ve büt- çeye sahip olmak;

3. Afet riskinin azaltılması için dirençliliğe (resilience) yatırım, kayıpları önleyen ve azaltan önlemlere kamusal ve özel yatırım- lar yapılması;

4. Etkili müdahale ve daha iyisini inşa etmek için afet hazırlıklarını geliştirmek.

Sendai Çerçevesinin 7 hedefi aşağıdaki gibidir (Sendai Framework, 2018:7-8):

1. Küresel can kaybı sayısını 2030 yılına kadar önemli ölçüde azaltmak,

2. Küresel seviyede afetten etkilenen insan sayısını 2030 yılına kadar önemli ölçüde azaltmak,

3. Gayri safi yurtiçi hasıla açısından afetlerin neden olduğu doğrudan ekonomik kayıpla- rı azaltmak,

4. Altyapının zarar görmesini ve temel hizmet- lerin aksamasını 2030 yılına kadar önemli ölçüde azaltmak,

5. Ulusal ve yerel afet riski azaltma stratejileri olan ülkelerin sayısını 2020 yılına kadar önemli ölçüde artırmak,

Bu çerçevenin uygulanabilmesi için ulusla- rarası işbirliğinin artırılması ve gelişmekte olan ülkelere destek olunarak 2030 yılına kadar bu ülkelerin ulusal düzeyde bu çerçe- veye katılımını sağlamak;

Afet risk analizleri ve ilgili bilgiler ile erken uyarı sistemlerine kamusal erişimin 2030 yılına kadar önemli ölçüde artırılması.

Arama kurtarma faaliyetleri konusunda küresel
çerçeveyi çizen ve bu konudaki ortak inisiyatifi
temsil eden birleşmiş milletler çatısı altında
kurulan INSARAG ülkemizdeki örgütlenme için
de model teşkil etmektedir.

Uluslararsı Arama Kurtarma Danışma Grubu
(The International Search and Rescue Advisory
Group) INSARAG 1985 Meksika depremi ve
1988 Ermenistan depreminde birlikte faaliyet gösteren,
alanında uzman uluslararası USAR ekiplerinin
inisiyatiflerinin ardından 1991 yılında oluşturulmuştur.

Türkiye’de afetlerle ilgili olarak ilk akla gelen
sivil toplum örgütü Türkiye Kızılay Derneği’dir.
1868 Yılında “İstanbul Mecruhin-i Askeriye İane
Cemiyeti” (Yaralı ve Hasta Askerlere Yardım Derneği)
adıyla kurulan, daha sonra 1877 yılında “Osmanlı
Hilal-i Ahmer Cemiyeti”, Cumhuriyetin
ilanından sonra 1935 yılında Atatürk’ün teklifi
ile “Türkiye Kızılay Cemiyeti” adını alan Kızılay
derneği; kurulduğu günden bu yana gerek olağan
gerekse olağanüstü dönemlerde muhtaç insanların
yardımına koşmaktadır.

Güvenli kan temini konusundaki başarısını ilik nakli ve
kök hücre tedavisi alanına da taşıyan Türk Kızılayı,
TÜRKÖK Projesini Sağlık Bakanlığı ile ortaklaşa
yürütmektedir.

Gerek Van depremleri gibi afetlerde gerekse
ülkemize sığınan Suriyeli mültecilerin mağduriyetlerini
giderme çalışmalarında etkin rol oynayan
Kızılay, yurt dışında da Arakan ve Somali yardım
kampanyaları örneklerinde de görüldüğü gibi
mağduriyet halindeki tüm topluluklara hiçbir ayırım
gözetmeksizin insani yardım ulaştırmaktadır

Ülkemizde 1990’lı yıllarda doğa sporlarına merakın
artması ile beraber bu sporlarla uğraşanların
düştükleri zor durumlarda arama kurtarma faaliyetleri
yürütebilecek eğitimli ekiplere duyulan ihtiyaç da
artmıştır. Bu artan ihtiyacı karşılamak amacıyla arama
kurtarma konusunda faaliyet gösterecek uzman bir ekibin gönüllülük prensibinden yola çıkılarak bir dernek çatısı altında bir araya gelmesi fikri üzerindeki çalışmalar sürerken 1995 yılı Aralık ayında Uludağ
Keşiştepe’de yapılan bir arama kurtarma operasyonunda
AKUT kendi adını ilk defa kullanarak yer almış
ve 1996 yılı başında da AKUT Arama Kurtarma
Derneği resmen kurulmuştur.

Dernek Tüzüğü’nün 3. Maddesine göre
AKUT’un Yurt içi ve yurt dışında faaliyetleri özetle
aşağıdaki gibidir:
• Doğa sporlarında, doğal afetlerde ve sair
arama-kurtarma gerektiren tüm olaylarda
veya kazalarda gönüllü olarak çalışmak, bu
konuda alınan ihbar ile arama-kurtarma
operasyonunu başlatacak haberleşme zincirini
oluşturmak...

Sel anında yapılması gerekenler aşağıdaki gibi
sıralanmaktadır (www.afad.gov.tr, 2018):
1. Pencere ve kapıları korumak için taşınabilir
engeller yerleştirilebilir.
2. Suyla sürüklenen enkazın yönünü kum torbalarıyla
değiştirerek konutunuzdan uzak
tutabilirsiniz.
3. Bazı durumlarda bütün kapıları açarak suyun
binanın içinden akmasına izin vermek çok
daha iyidir; böylece su basıncının yapının taşıyıcı
sistemine zarar vermesi önlenebilir.
4. Su yatağı ve çukur bölgeler hemen terk edilmelidir.
5. Sel bölgesini hemen terk ederek yüksek ve
güvenli bölgelere gitmeli ancak asla sudan
karşıdan karşıya geçmeye çalışılmamalıdır,
çünkü su aniden derinleşebilir.
6. Elektrik kaynaklarından uzak durulmalıdır,
elektrik çarpabilir!…
7. Özellikle geceleri, selin tehlikelerini görmek
güçleşeceğinden daha dikkatli olunmalıdır.
8. Sel suları ayrıca kanalizasyon ve zehirli kimyasal
maddeler de içerirler. Çocukların sel suları
ile oynamasına müsaade edilmemelidir.

Dünya Afetleri Azaltma Konferansı, 2005 yılında gerçekleşmiştir.

Hyogo Eylem Çerçevesi 2005-2015” (Hyogo Framework for Action 2005- 2015) ile ortaya konan inisiyatifin amacı ulus ve toplulukların afetlere karşı esnekliğini inşa etmektir. Bu eylem planı ile sık sık afetlerle karşı karşıya kalan toplulukların savunmasızlığının azaltmasında en etkili yöntemin halkın kendi kendine yetebilmesi için kendi içinde örgütlenmesi ve bu bağlamda yerel ağların temin edilmesi olduğu kabul edilmiştir.

Devlet örgütü dışında, birtakım siyasal, kültürel, ekonomik ve sosyal faaliyetleri yürüten gönüllü kuruluşlara sivil toplum adı verilmektedir.

Uluslararsı Arama Kurtarma Danışma Grubu (The International Search and Rescue Advisory Group) INSARAG 1985 Meksika depremi ve 1988 Ermenistan depreminde birlikte faaliyet gösteren, alanında uzman uluslararası USAR ekiplerinin inisiyatiflerinin ardından 1991 yılında oluş- turulmuştur.

1868 Yılında “İstanbul Mecruhin-i Askeriye İane Cemiyeti” (Yaralı ve Hasta Askerlere Yardım Derneği) adıyla kurulan, daha sonra 1877 yılında “Os- manlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti”, Cumhuriyetin ilanından sonra 1935 yılında Atatürk’ün teklifi ile “Türkiye Kızılay Cemiyeti” adını alan Kızılay derneği; kurulduğu günden bu yana gerek olağan gerekse olağanüstü dönemlerde muhtaç insanların yardımına koşmaktadır.

Ülkemizde 1990’lı yıllarda doğa sporlarına merakın artması ile beraber bu sporlarla uğraşanların düştükleri zor durumlarda arama kurtarma faaliyetleri yürütebilecek eğitimli ekiplere duyulan ihtiyaç da artmıştır. 

1995 yılı Aralık ayında Uludağ Keşiştepe’de yapılan bir arama kurtarma operasyonunda AKUT kendi adını ilk defa kullanarak yer almış ve 1996 yılı başında da AKUT Arama Kurtarma Derneği resmen kurulmuştur.

Sınır Tanımayan Doktorlar, çatışma, doğal afet, salgın hastalık durumlarında ve sağlık hizmetinden yoksun kalan topluluklara insani tıbbi yardım sağlar. STD, hastalara temel sağlık hizmetleri sunar, gerektiğinde ameliyat hizmeti verir, salgın hastalıklarla savaşır, hastane ve klinikler işleterek rehabilitasyon hizmetleri sunar.

Birleşmiş Milletlerin insani yardımlar konusunda uzmanlaşan ajansı UNOCHA (2004) tarafından belirlenen Uluslararası yardım ilkeleri, insanlık (humanity), tarafsızlık (neutrality), ayrım gözetmemek (impartiality) ve bağımsızlık (independence)tır.

Acil Durumlarda Tedbir Broşürü, 2009: 26- 28: Fırtına anında dışarıda iseniz yüksek ağaçların, direklerin, antenlerin gibi şeylerin. yakınında bulun- mayınız. Şemsiye kullanmayınız.

Bir bina genel olarak aşağıdaki durumlarda dışa tahliye edilebilir;

Yangın anı

Deprem sonrası

Patlama sonrası

Sel/su baskını öncesi ve anı

Kimyasal kazalar (bina içerisindeki)

Terör/bomba tehdidi (bina içerisindeki)

Heyelan tehlikesi.