KAMUDA AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ

Nükleer tesisin bulunduğu bölgede, radyasyon doz değerinin on dakikanın üzerinde, 5 μSv/saat ve daha yüksek olması durumunda acil durum ve afet yönetimi bilgilendirilmeli ve yüksek dozun nedeni ve risk oluşturan duruma karşı alınabilecek önlemler gözden geçirilmelidir.

Üçüncü kişilere olan sorumluluklardan öncelikle nükleer tesis işletmeleri sorumludur.

Nükleer kazalarda temizleme çalışmalarının aşamalarında ilk yapılması gereken etkilenen bölgenin özelliklerinin belirlenmesidir.

Nükleer kaza nedeniyle oluşan iç maruziyette, tiroid bezi vücudun radyasyondan zarar görmesi muhtemel en hassas organıdır. Tiroitte biriken radyoiyot, tiroit kanseri gibi geç ortaya çıkan sağlık etkilerine neden olabilir. İyot kullanımında amaç, tiroitte radyoaktif iyot birikiminin önlenmesidir.

Timde görev yapacak personelin seçiminde genellikle gönüllülük ön planda olmakta ve 40 yaş üzerinde olmaları tercih edilmektedir. Bu personel, özel müdahale operasyonları, triyaj, radyasyon acillerinde ilkyardım, arındırma, radyasyon ölçme ve izleme, radyasyondan korunma ve kişisel güvenlik konularında eğitilmiş olmalıdır (Costa vd, 2008: 5). Doğru cevap A'dır.

Topluma yapılacak olan eğitimlerde başlıca aşağıdaki konular yer almalıdır.
• Nükleer tesislerin güvenliğini sağlamak için alınan tedbirler de dahil olmak üzere acil durumlarda oluşan tehlikelere karşı alınan zarar azaltma çalışmaları,
• Uyarı sistemleri, haberleşme ve iletişim yolları,
• Radyasyondan korunmanın temel yolları,
• Radyasyon taramaları,
• Maruz kalma durumunda yapılması gerekenler,
• Barınma türleri,
• Kitlesel olarak yapılacak olan eylemler,
• Gıda ve su güvenliği,
• Başvuru ve bilgi merkezleri,
• Ulaşım ve tahliye planları (Tombakoğlu, 2006: 56). Doğru cevap A'dır.

Bölgede ki olağan dışı doz değerine patlama veya yangının eşlik etmesi ya da doz değerinin 10 dakikanın üzerinde 500 μSv/saat’den daha fazla olması durumunda ise acil durum ilan edilmelidir (TAEK, 2009). Doğru cevap A'dır.

Nükleer kazalar sonrası ortama yayılan radyasyonun, doğrudan etki gösterebileceği bir alan oluşur. Bu doğrudan maruz kalma alanı radyasyon açısından en riskli bölge olarak tanımlanır ve genellikle insanlarda en ciddi hasarı oluşturur. Riskli alanın belirlenmesinde, radyasyon kaynağına uzaklık, olayın türü ve yayılım gösteren radyasyon doz miktarı belirleyicidir. Doğru cevap C'dir.

Kriz yönetim merkezi tüm müdahale eylemlerinin yönetildiği komuta merkezidir. Bu merkezin sorumlulukları;
• Müdahale planlarını yapmak ve eylemlerinin çeşidine karar vermek,
• Sivil halkı riskten korumak için eylemler geliştirmek,
• Ek destek ve yardım talepleri için kaynak sağlamak,
• Birlikte görev yapan müdahale ekiplerinin koordinasyonunu sağlamak,
• Müdahale kurumları arası iletişim faaliyetleri sağlamak,
• Halkı bilgilendirmek olarak sıralanabilir (EKŞİ, 2014). Doğru cevap E'dir.

Nükleer kazalarda temizleme çalışmalarının aşamaları; Etkilenen bölgenin özelliklerinin belirlenmesi, Yüzey kirlenmenin biriktirilmesi, Kirlenmenin özelliklerinin belirlenmesi, Kirlenmenin yayılmasının engellenmesi, Tecrit edilecek alanların belirlenmesi, Seçilen alanlar için temizleme tekniklerinin ve stratejilerin belirlenmesi, Temizleme işlemi için gerekli olabilecek donanım ve ekipmanların hazırlanması; yıkama sistemleri, Temizleme işleminde görev yapacak personelin ve donanımının sağlanması, Atıkların yerleşim alanlarından uzaklaştırılması, Atıkların güvenli alanlarda depolanması (IAEA, 1989: 9). Doğru cevap D'dir.