KAMUDA AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ

Waugh, Jr.’nin belirttiği ve ABD Ulusal Eyalet Yönetimleri Birliği (National Governors’ As- sociation) tarafından 1979 yılında geliştirilen dört safhalı acil durum modelinin öngördüğü ayrımdır. Bu safhalar; “zarar azaltma (mitigation)”, “önceden hazırlık (preparedness)”, “karşılık verme (response)” ve “koruma (recovery)” şeklinde sıralanmakta- dır (WAUGH, Jr., 1990: 4, 15 - 16). Doğru cevap D seçeneğidir.

Spirgi acil müdahale safhasını da kendi içinde dış dünya ile ilişkinin kesildiği ve afete maruz kalan toplumun ancak kendi kaynaklarını kullanabildiği izolasyon devresi ve dışarıdan bir yardım selinin olduğu, ancak bu yardımların büyük kısmının iyi niyetli olmakla beraber faydasız olduğu konvertans devresi olmak üzere ikiye ayırmaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Park, afetlerin dört ana safhaya ayrıldığını belirtmektedir. Bunlar afet öncesi (pre - disaster), kurtarma (relief), iyileştirme (rehabilitation) ve yeniden inşa (reconstruction) safhalarıdır (Park, 1991: 196). Bu durumda zarar gören bireylerin kurtarıldığı safha kurtarma aşamasıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Zarar azaltma aşamasında yapılması gereken başlıca çalışmalar şunlardır:

Afetlerde uygulanacak mevzuatın gözden geçirilmesi, mevcut afet senaryoları sürekli olarak güncelleştirilmeli, gerekli hallerde ilgili kurumların yasal düzenlemeler yapması sağlanmalıdır. Yasal düzenlemeler yapılırken; yetki ve sorumluluk alanlarının açıkça belirtilmesi, koordinasyonsuzluğa yol açacak yetki karmaşalarına fırsat verilmemesi, özel kişi ve kuruluşlara sorumluluklar yüklenmesi, önlemlerin alınmaması ve mevzuatın uygulanmaması hallerinde sorumlulara uygulanacak cezai müeyyidelere yer verilmesi ve son olarak uygulanamayacak kurallar yığını oluşturmak yerine uygulanabilirliği yüksek kurallar koyma yoluna gidilmesi gerekir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Hangi afet türü için olursa olsun, ülke genelinde oluşturulacak erken uyarı sistemleri aşağıdaki sorulara cevap verebildiği ölçüde etkili olacaktır (Drabek, 1999: 519 – 520):

a. Kim ya da hangi kurum uyarıyı yapacaktır?

b. Hangi afet türü toplumu tehdit etmektedir?

c. Tam olarak hangi coğrafi bölge tehlike ile karşı karşıyadır?

d. Afetin meydana gelme olasılığı nedir? Mey- dana gelmesi konusunda kesin belirtiler varsa, ne zaman meydana gelecektir?

e. Özel önlemlerin alınmasını gerektiren yüksek afet riski taşıyan bölgeler var mıdır?

f. Hangi spesifik koruyucu önlemler alınmalıdır?

Doğru cevap C seçeneğidir.

Afet sırasında yapılacak ilk ve en önemli iş panik ve karmaşanın önlenmesidir. Doğru cevap B seçeneğidir.

“Afet Sonrası” safhası “iyileştirme (rehabilitation)” ve “yeniden inşa (reconstruction)” aşamaları olmak üzere iki başlık altında ele alınmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Ergünay’ın belirttiğine göre ana hedefi; “... afete uğramış toplulukların haberleşme, ulaşım, su, elektrik, kanalizasyon, eğitim, uzun süreli geçici iskan, ekonomik ve sosyal faaliyetler, vb. yaşamsal aktivitelerin minimum düzeyde karşılanabilmesi için gereken tüm çalışmaları yapmak ...” (Ergünay, 1999: 12) olan “iyileştirme aşaması” afet sonrası safhasının ilk aşamasıdır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Herhangi bir büyük çaplı afetin yol açtığı ekonomik kayıpları şöylece özetlemek mümkündür (Deprem Sonrası Erzincan, 1996: 26):

Ölüm ve yaralanmaların yol açtığı işsizlik ve üretim kayıpları;

İşyeri ve üretim tesislerinin geçici veya sürekli kapanması nedeniyle uğranılan hizmet kayıpları;

Sağlık, eğitim ve diğer devlet hizmetlerinin kesilmesi veya aksaması nedeniyle uğranılan hizmet kayıpları;

Tüm sektörlerde kısa veya uzun süreli işletme kayıpları nedeniyle uğranılan gelir kayıpları;

Dolaylı etkilerle üretim veya can kaybının yol açtığı pazar kaybı, arzın durması ve talebin yükselmesinin yol açtığı fiyat artışları.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Afet faktörünü bünyesine entegre etmiş bir fiziki planlama aşağıdaki hedefleri planlama amaçları olarak kabul edecektir (Cezayirli, 1994: 39).

Potansiyel afet tehlikesinin önlenmesi ya da azaltılması;

Afet etkilerinin azaltılması;

Ana afete bağlı olarak meydana gelen yangın, patlama, toprak kayması gibi ikincil afetlerin önlenmesi;

Afet sonrası hızlı ve etkin kurtarma ve iyileştirme çalışmalarının kolaylaştırılması;

Afet sonrası yeniden yerleşme ve yapılanma faaliyetlerinin kolaylaştırılması.

Dopru cevap A seçeneğidir.