KAMUDA AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 6

Acil Durumlarda Tedbir Broşürü, 2009: 26- 28: Fırtına anında dışarıda iseniz yüksek ağaçların, direklerin, antenlerin gibi şeylerin. yakınında bulun- mayınız. Şemsiye kullanmayınız.

Bir bina genel olarak aşağıdaki durumlarda dışa tahliye edilebilir;

Yangın anı

Deprem sonrası

Patlama sonrası

Sel/su baskını öncesi ve anı

Kimyasal kazalar (bina içerisindeki)

Terör/bomba tehdidi (bina içerisindeki)

Heyelan tehlikesi.

MADDE 24-(1) Afet ve acil durumlarla ilgili afet öncesi hazırlık, afet sırası müdahale ve afet sonrası ön iyileştirme çalışmaları çerçevesinde; Haberleşme, ulaştırma altyapısı, nakliye, teknik destek ve ikmal hizmetleri için Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı (yeni adıyla Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı), Yangın, defin, tahliye ve yerleştirme, güvenlik ve trafik hizmetleri için İçişleri Bakanlığı,

Türkiye’de uzun yıllar hissedilen merkezi bir afet yönetimi otoritesinin eksikliği sorununa çözüm olarak ortaya çıkan Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi- AFAD, “afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılması, afetlere müdahale edilmesi ve afet sonrasındaki iyileştirme çalışmalarının süratle tamamlanması amacıyla gereken faaliyetlerin planlanması, yönlendirilmesi, desteklenmesi, koordine edilmesi ve etkin uygulanması” amacıyla 2009 yılında kurulmuştur. “Ülkenin tüm kurum ve kuruluşları arasında işbirliğini sağlamak ve bu alanda kaynakların rasyonel kullanılmasını gözetmek, faaliyetlerinde disiplinler arası çalışma ortamı yaratabilmek, Türkiye’deki afet yönetim sistemini esnek ve dinamik yapıya kavuşturmak” bu kurumun oluşturulmasında temel hedefler olarak kabul edilmiştir (www.afad.gov.tr, 2012).

Sağlık Afet Koordinasyon Merkezi SAKOM ise bakanlık bünyesinde kurulmuş olan ve sağlıkla ilgili afet ve olağandışı durumlarda, iller ve diğer kurumlar ile irtibat, koordinasyon, planlama ve yönetimi sağlayan birimdir.

Afet ve acil durum yönetim merkezlerinin haberleşme, erken uyarı ve bilgi sistemleri ile her türlü araç, gereç, teknik donanım ve personel ihtiyaçları kurumların en üst yöneticileri ile valiler ve kaymakamlar tarafından karşılanır.

Yerel Afet Müdahale Organizasyonu

Operasyon Servisi: Ön İyileştirme Hizmet Grupları: Hasar Tespit Hizmet Grubu, Alt Yapı Hizmet Grubu, Beslenme Hizmet Grubu, Enkaz Kaldırma Grubu, Gıda,Tarım ve Hayvancılık Hizmet Grubu, Barınma Hizmet Grubu, Defin Hizmet Grubu, Psikososyal Destek Hizmet Grubu.

Arama ve Kurtarma Birlik Müdürlükleri’nin teşkilatlanmaları Ana Hizmetler ve Yardımcı Hizmetler olmak üzere iki kolda yapılanmaktadır. Ana hizmetler Sosyal Yardım, İlk Yardım ve Ambulans ile Arama Kurtarma Amirliği’nden oluşur. Yardımcı Hizmetler ise haberleşme, ulaştırma, eğitim, ikmal ve donatım gibi teknik işlerle görevlidir. Ülkemizde çevre illeri kapsayacak şekilde görev yapan birlik müdürlükleri; İstanbul, Bursa, İzmir, Afyon, Sakarya, Samsun, Ankara, Adana, Erzurum, Diyarbakır ve Van Afet ve Acil Durum Arama ve Kurtarma Arama Kurtarma Birlik Müdürlükleri’dir (www.iakbm.gov.tr, 2013).

Arama ve Kurtarma Birlik Müdürlükleri’nin teşkilatlanmaları Ana Hizmetler ve Yardımcı Hizmetler olmak üzere iki kolda yapılanmaktadır. Ana hizmetler Sosyal Yardım, İlk Yardım ve Ambulans ile Arama Kurtarma Amirliği’nden oluşur. Yardımcı Hizmetler ise haberleşme, ulaştırma, eğitim, ikmal ve donatım gibi teknik işlerle görevlidir.

Yerel Afet Müdahale Organizasyonu

Operasyon servisinde acil durum hizmet grupları: Haberleşme Hizmet Grubu,
Yangın Hizmet Grubu, Arama ve Kurtarma Hizmet Grubu, KBRN Hizmet Grubu, Tahliye ve Yerleştirme Planlama Hizmet Grubu, Ulaşım Alt Yapı Hizmet Grubu, Güvenlik ve Trak Hizmet Grubu, Nakliye Hizmet Grubu, Sağlık Hizmet Grubu, Enerji Hizmet Grubu.

Türk Arama Kurtarma Bölgesi’nde kara ve adalar üzerindeki hizmetin Arama Kurtarma koordinatörü Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’dür.

İllerde meydana gelebilecek acil ve olağandışı durumlara hızlı müdahale etmek amacıyla Bakanlıkça uygun görülen illerin afet birimlerinde görev yapmak üzere yeterli sayıda UMKE personeli görevlendirilir. Hangi ilde kaç UMKE personeli görevlendirileceği bakanlık tarafından belirlenir. UMKE personeli timlere ayrılarak görev yapar. Bir UMKE timi, en az biri hekim olmak üzere 5 sağlık personelinden oluşur.

DEPREMLER
Ülkemizin doğal afetler anlamında en ağır kayıplar ile deneyimlediği vak’alar şüphesiz ki depremlerdir.

Van Depremleri ile eksikliği ortaya çıkan başka bir husus da “Yardım Yönetimi” kavramıdır. Deprem sonrasında yardımların dağıtımı iyi yönetilememiş, bu yöndeki eksiklikler gerek yetkili kurumlar tarafından temin edilen yardım materyalinin ve gerek yurt içi gerekse yurt dışı kaynaklı bağışların mağdur vatandaşa etkili bir şekilde ulaştırılamaması ile sonuçlanmıştır (Kadıoğlu, 2011). Vatandaşın bu durum neticesinde yaşadığı güvensizlik ve dışlanmışlık duygusu vatandaşlar arasında huzursuzluk ve gerginliklere yol açarken devlete duyulan güveni de önemli ölçüde sarsmıştır (ODTÜ Van Depremleri İnceleme Raporu, 2011: 40-41).

TERÖR SALDIRILARI
Son yıllarda küresel anlamda sıklığı ve şiddeti gittikçe artan, az gelişmiş ülkelerin yanı sıra ABD, İngiltere ve Fransa gibi gelişmiş ülkelerde de meydana gelen, gerek iç gerek dış kaynaklı terör saldırılarının tek tek bu bölümde ele alınması vakaların çokluğu nedeni ile mümkün değildir.

Türkiye’de 2015 ve 2016 yıllarında meydana gelen üzücü terör saldırılarının önemli bir sonucu olarak kamu kurumlarının binalarının yanı sıra sivil vatandaşların toplu halde bulundukları istasyonlar, havaalanları, alışveriş merkezleri ve benzeri kamuya açık mekanların girişleri ve çevrelerinde standart güvenlik önlemleri artırılmıştır. Ayrıca
özel güvenlik görevlileri ve kolluk kuvvetlerinin yetkileri artırılarak, teknolojik imkanların da dahil edilmesi ile önlemler sıkılaştırılmış ve bu uygulamalar günlük hayatın bir parçası haline gelmiştir.

Bu krizin yönetiminde yaşanan aksaklıklar birçok çalışmaya konu olmuş ve kötü kriz yönetiminin bariz bir örneği olarak kayıtlara geçmiştir. Katrina Kasırgası vakasındaki kriz yönetimi zafiyetini acil durum müdahale personeli ve kamu yöneticilerinin tamamen hazırlıksız yakalanmasına bağlayan Demiröz ve Kapucu idari personelin yaşadığı bu “şaşkınlığın” afete müdahaleyi imkansız hale getirerek bir kaos ortamı ile sonuçlandığını dile getirmektedir. Bu kaos ortamına karşı planlama, hazırlık, esnek müdahale kapasitesi ve Farazmand’ın (2007) “şaşkınlık yönetimi” becerileri mevcut olsaydı yalnızca bir çok hayat kurtarılmayacak aynı zamanda milyar dolarlık kayıpların da önüne geçilebilecekti (Demiröz ve Kapucu, 2012: 95). Katrina Kasırgası vakasını sert bir dille eleştiren Farazmand, “ Katrina krizini tek bir sözle ifade etmek gerekirse o da büyük başarısızlık olurdu.” derken bu başarısızlığın yönetişimin her boyutunda ve
kamu yönetiminin her kademesinde kendini göstermiş olduğundan şikâyet etmektedir. Öte yandan daha vahim olan ise bu vakanın küresel perspektiften bakıldığında dünya çapında yönetişim ve kamu yönetimi disiplinleri için teşkil etmiş olduğu ülkenin imajını da olumsuz etkileyerek pek çok araştırmaya konu olan olumsuz bir örnek oluşudur
(Farazmand, 2007:153)

Nükleer afetleri diğer afet türlerinden ayıran en önemli özellik, afet bölgesindeki yerleşik nüfusun tehlikeyi bir bütün halinde paylaşmasıdır.

Nükleer afetlerin toplumlar için büyük bir tehdit unsuru olmasının diğer bir nedeni ise, bu afetlerin belirli bir zaman dilimi ile sınırlı afetler olmamasıdır . Nükleer afetler yıllarca sürecek bir olaylar dizisi başlatır. Hiroshima ve Nagasaki’ye atom bombalarının atılmasından bu yana yarım yüzyıllık bir süre geçtiği halde çocukların hala sakat doğuyor olması; Çernobil faciasından bu yana 16 yıl geçtiği halde Karadeniz bölgesinde radyasyonun yol açtığı kanser vakalarının halen devam ediyor olması, nükleer afetlerin yıllarca sürecek olumsuz etkilerinin iki trajik örneğidir (Weisaeth, 1994: 84). Bu olay bilimsel literatüre iki kavram kazandırmıştır: güvenlik kültürü ve kriz yönetimi.

Saldırıda New York’ta Dünya Ticaret Merkezi kompleksinin yedi binasının tamamı ile birlikte toplam 25 bina artık kullanılamaz hale gelirken Pentagon’un beş
kanadından biri ağır hasara uğradı. Olaylarda ölen insan sayısı uçak yolcuları, o sırada Dünya Ticaret Örgütü binalarında bulunan kişiler ve
acil durum müdahale ekipleri dâhil olmak üzere toplam 2985 kişiydi. Amerikan tarihinde tek bir
günde en fazla sivil vatandaşın hayatını kaybettiği tek olay olarak tarihe geçen bu vaka aynı zamanda tek bir bina kompleksinin yıkılmasıyla en
çok can kaybına yol açan olay olarak da kayıtlara
geçmiştir. Saldırının faili olarak olaydan hemen
sonra ABD tarafından el Kaide örgütü suçlandı.
Usame Bin Ladin, bir süre “eylemi onaylamasına
rağmen” olayın kendisiyle bir ilgisi olmadığını
iddia etse de, daha sonra yaptığı açıklamalarla
eylemin bizzat kendisi tarafından yönlendirildiğini beyan etmiştir (Fredrickson et. al, 2003:
365; FEMA 9/11 Report, 2002: 4-5).Terör saldırılarının birinci dereceden kurbanlarına özel ilgi gösterilmiş, her biri ile günlük şahsi
görüşmeler yapılarak gelişmeler ile ilgili bilgilendirilmeleri sağlanmıştır. Ayrıca yaşadıkları travma ile
krizin dolaylı kurbanları olan diğer tüm vatandaşların doğru bilgiye kaynağından ulaşabilmelerine
olanak sağlayan doğrudan Savunma Bakanlığı’na
bağlı bir e-mail, web sitesi ve telefon sistemi temin
edilmiştir.

2015 Ankara Tren Garı Saldırısı
Bu bölümde Türk halkının teröre bakış açısını değiştiren bir vaka olarak Ankara bombalama
olayı incelenecektir. Doğu ve güneydoğu illerinde
1980’li yıllardan bu yana süre gelen ve çoğunlukla
silahlı kuvvetleri hedef alan terör saldırıları halkın
ne yazık ki kanıksamış olduğu bir durumken 2015
ve 2016 yıllarında Ankara ve İstanbul illerinde
meydana gelen Atatürk Havalimanı (29 Haziran
2016), Vodafon Arena futbol stadyumu (11 Aralık
2016), Güvenparkpark otobüs durakları (13 Mart
2016) ve Ankara tren garı (10 Ekim 2015) gibi sivil
halkın yoğun bir şekilde bulunduğu yerlerde meydana gelen bazı vakalar halkta terör saldırısının onları her an her yerde, hatta Başkentte bile vurabileceği gerçeği ile yüzleşmek durumunda bırakmıştır.
10 Ekim 2015 tarihinde saat sabah 10:00 civarında
Ankara ilinin Altındağ ilçesinin Ulus semtindeki
Ankara Garı kavşağında yaşanan bu saldırı terör
gerçeğinin ülkenin doğu kesimleri ve kırsal alanları
ile sınırlı olmadığını, başkentin merkezi de dâhil
olmak üzere ülkenin her yanında mevcut olan bu
risk karşısında her an hazır olunması gerektiğini ortaya koymuştur