KAMU YÖNETİMİNDE ÇAĞDAŞ YAKLAŞIMLAR

Kriz kavramının farklı tanımlarında ayırdedici üç unsur öne çıkmaktadır; ciddi, geniş kapsamlı ve beklenmeyen bir tehdit; yüksek oranda belirsizlik; acil karar verme gerekliliği.

Dış çevre faktörleri, örgütlerin dış çevrelerinde meydana gelen sosyal, siyasal, kültürel, ekonomik ve teknolojik nitelikli ve örgütlerde krize yol açabilecek boyuttaki değişmeleri ifade eder.

İç çevre faktörlerinin kaynakları örgütsel yapıdan (kontrolü güçleştiren büyüklük, bürokratik ve merkezi eğilimler, dış çevreye duyarsızlık, iletişimsizlik, aşırı biçimsel kontrol ve çalışanların inisiyatif kullanma imkânlarının azlığı); üst yönetimin yönetsel kapasitesinin yetersizlikleri, (tahmin ve sezgi gücünün olmaması, hızlı hareket edememe, isabetli karar verememe, yeniliğe direnme, liderlik özelliklerinin olmaması vb.); iletişim sisteminin yapısı ve sorunlarından (etkili bilgi toplama ve dağıtım sisteminin yokluğu, bilginin niteliği ile ilgili sorunlar) kaynaklanabilir.

Kriz yönetimi: Örgütün temel süreç ve hizmetlerine, üretim sürecine, iş gören ve yöneticilerine, dış çevresini önemli biçimde tehlikeye sokacak krizler konusunda gerçekleştirilecek bir dizi değerlendirme ve denetim faaliyetidir.

İkinci aşama, krize hazırlık ve krizden korunma aşamasıdır. Bu aşamada artık, kriz belirtileri görülmüştür ve meydana gelebilecek zararı en az hasarla gidermek, örgüt yapısını bozulmadan koruyabilmek amacıyla gerekli önlemler alınmıştır.

Afet: Doğal kaynaklı veya insanların neden olduğu, bir toplumun normal işleyişini etkileyen, toplumun yalnızca kendi kaynaklarını kullanarak önleme yetisinin ötesindeki, geniş boyutlu insan, materyal, çevresel kayıplara yol açarak bozan, felaket derecesindeki olaydır.

Ülkemizde sık yaşanan doğal afetler, deprem başta olmak üzere sel, toprak kayması, kaya düşmesi ve çığdır. Doğal afetin türüne göre bakıldığında bu hasarların %66’sı depremlerden, %15’i sellerden, %10’u toprak kaymasından, %7’si kaya düşmesinden, %2’si de meteorolojik olaylardan kaynaklanmaktadır.

Ülkenin %80’i toprak kaymasını kolaylaştıran eğimli ve sarp arazilerden oluşmaktadır. Erzurum, Malatya, Sivas, Bingöl, Elazığ, Erzincan ve Gümüşhane, bu dönemde toprak kayması olayının en sık yaşandığı illerin başında gelmektedir.

Deprem Danışma Kurulu: Depremden korunmak, deprem zararlarını azaltmak, deprem sonrası yapılacak faaliyetler hakkında öneriler sunmak ve depremle ilgili araştırmalar için politikaları ve öncelikleri belirlemek amacıyla Başkanın başkanlığında, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Temsilcisi, Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Genel Müdürü, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Başkanı, Türkiye Kızılay Derneği Genel Başkanı, deprem konusunda çalışmaları bulunan ve Yükseköğretim Kurulu tarafından bildirilecek en az on üniversite öğretim üyesi arasından Başkan tarafından belirlenecek beş üye ile akredite edilmiş ilgili sivil toplum kuruluşlarından Başkan tarafından belirlenecek üç üyeden oluşan Deprem Danışma Kurulu kurulmuştur.

Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK): 587 sayılı “Zorunlu Deprem Sigortasına Dair Kanun Hükmünde Kararname” ye dayalı olarak kurulan DASK ile Eylül 2000 tarihinden itibaren kapsamdaki meskenler için deprem sigortası yaptırmak zorunlu hâle getirilmiştir.

“Bir toplumun, bir kuruluşun veya bir kimsenin yaşamında görülen güç dönem, bunalım, buhran” olarak tanımı yapılan kavram, kriz kavramıdır.

Bir kriz ortamına bağlı gelişen süreçlerde, zaman baskısı ve çok sayıda işle aynı anda ilgilenme zorunluluğu karar vericilerde strese neden olmaktadır. Buna bağlı olarak, süreci daha hızlı yönetebilmek için tek elden (merkezi) yönetim kararları alınmaktadır.

Örgütün bilgi toplama ve dağıtım sistemi bakımından dış çevre ile entegre olması olumlu bir özellik olarak görülmektedir.

Kriz yönetimi sürecinde, krizin yol açtığı ekonomik zorluklarla mücadele için dayanışma içinde olmak ilk etapta (acil olarak) yapılması zorunlu bir temel aşama değildir.

Kriz yönetimi süreci aşamasıyla ilgili soruda özellikleri verilen, krize hazırlık ve krizden korunma aşamasıdır.

Soruda genel itibariyle “Kriz Yönetim Merkezi” ile ilgili açıklamalar yer aldığından, en uygun sözcük grubu olarak “Kriz Yönetim Merkezi” ifadesi sorudaki öncülde boş bırakılan yere yerleştirilmelidir.

Soruda, afet yönetimiyle ilgili hasar görebilirlik kavramı tanımlanmaktadır.

Soruda, afet yönetimiyle ilgili "Hazırlık Aşamasının" özellikleri verilmektedir.

2020 yılı Ocak ayında Elazığ’da gerçekleşen 6.8 büyüklüğündeki deprem sonrası 41 kişi hayatını kaybetmiştir. Seçeneklerde yer alan diğer depremlerde ise can kaybı daha yüksek olmuştur.

4 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin benimsenmesinden sonra yürürlüğe giren ve Afet yönetiminin örgütlenmesiyle ile ilgili konuları düzenleyen bir yasal belgedir.