KAMU YÖNETİMİNDE ÇAĞDAŞ YAKLAŞIMLAR

Modern liberalizmin kamu yönetiminin şekillenmesinde etkin rol oynamasına katkı sağlayan en önemli özelliği; önceleri piyasa mekanizmasının iyileştirilmesi amacıyla ortaya konulan ancak daha sonra piyasada görülen başarı üzerine, bu çözümlerin kamu yönetiminde de etkili olacağı düşüncesine yol açan kamu tercihi, sorumluluk, işlem maliyeti ve yönetim ideolojisi gibi teorileri içermesidir. Bu teoriler aynı zamanda YKY'yi oluşturan teorilerdir.

1980'lerde bürokrasiye saldırılarla yönetim küçültülmesine zemin oluşturdu ve piyasa tabanlı kamu politikalarının dizaynı için teknikler geliştiren ve aynı zamanda İktisat alanındaki başarılı örneklerin dikkate alınması ve bunun kamu yönetiminin sorunlarının çözümüne uyarlanması taleplerini dikkate alan teori; kamu tercihi teorisidir.Esasında bu teorinin kökeni, Neoklasik İtalyan-İsveç ve Avusturya kamu ekonomisi disiplinine dayanmaktadır.

Kamu Tercihi Teorisinin mimarı; James Buchanan kabul edilmektedir.

1970'li yıllarla birlikte ortaya atılan ve belli bir zaman diliminde en az iki kişi arasında (bunlardan birisi temsilci) yapılan anlaşmayı belirten teoriye Sorumluluk teorisi adı verilmektedir.

Örgütleri anlamak ve örgüt davranışlarının özelliklerini incelemek amacıyla geliştirilen, iktisat ile yönetim teorisinin birleştiği ortak alan olarak değerlendirilen teori; işlem maliyeti teorisidir. Teori, sözleşmeciliği ve diğer örgütsel teorileri bir araya getirmeyi amaçlayan disiplinler arası bir yaklaşım olan örgütsel ekonomi esaslarına dayanmaktadır. Temel odak noktası, işlemler ve bunlardan doğan maliyetlerdir. İşlem, alıcı ile satıcı arasındaki değişimi ifade etmektedir. İşlem maliyetleri ise değişim sürecinde doğan maliyetleri tanımlamaktadır.

Yönetim ideolojisi teorisi (managerialism) işletme yönetimi tekniklerinin kamu kesimi yönetimine ithali olarak tanımlanmaktadır.

YKY’nin özellikleri aşağıdaki gibidir;

Profesyonel yönetimi oluşturmak,

Standartları belirginleştirmek ve performansı ölçmek,

Çıktı kontrolüne önem vermek,

Ayrışmaya vurgu yapmak,

Müşteri odaklılık,

Rekabete vurgu yapmak,

Özel sektör yöntemlerine vurgu yapmak:

Merkezileşme:

Ademi-Merkezileşmedir.

YKY’nin özellikleri aşağıdaki gibidir;

Profesyonel yönetimi oluşturmak,

Standartları belirginleştirmek ve performansı ölçmek,

Çıktı kontrolüne önem vermek,

Ayrışmaya vurgu yapmak,

Müşteri odaklılık,

Rekabete vurgu yapmak,

Özel sektör yöntemlerine vurgu yapmak:

Merkezileşme:

Ademi-Merkezileşmedir.

Yeni kamu yönetimin ilkeleri şunlardır:

Yeni kamu yönetimin ilkeleri şunlardır:

Avustralya’da kamu yönetiminin yeniden yapılanmasında uygulanacak reformlar için şu temel ilkeler belirlenmiştir:
a) Toplum ve yönetim taleplerine uygun yönetim standartları geliştirmek ve açık ve belirgin amaçları olan personel ile çalışmak,

b) Bu amaçlarla bireylerin ve çalışma gruplarının performansları arasında ilişki kurmak ve performanslarını değerlendirmek,

c) İşlerini etkin görebilmeleri için personele uygun araçları sağlamak,

d) Geçerli ve dönemin koşullarına uygun eğitim imkânı sunarak çalışanlara kendilerini geliştirme fırsatları sağlamak

e) Bireysel performansı düzenli izlemek,

f) İyi performansa ödül vermek ve düşük performansla özel ilgilenerek artması için çaba harcamak.

İngiltere'de 1854 yılında patronaj sistemine karşı merit sistemini savunan Northocote-Trevelyon Raporu yayımlanmış olsa da bu rapor dönemin koşullarına göre çok fazla dikkat çekmemişti. Fulton Raporu ise mevcut kamu yönetimlerinin yeteneklerini ve becerilerini ortaya koymuş, kamu yönetiminin her düzeyde dışa yani özel sektöre açılmasını ve birçok açıdan sınırlama içeren katı hiyerarşik yapının kaldırılmasını önermiştir.

Amerika'da yayınlanan Al Gore Raporu’nda merkezileşme-yerelleşme ikilemi ele alınmıştır.

"Amerikan Ulusal Performans Değerlendirme Projesi” nin amaçları aşağıdaki gibidir:

a) Küçülmek,
b) Yönetimsel maliyetleri azaltmak,
c) Yönetim sisteminde reform yapmak,
d) Otoriteyi özerk kuruluşlar aracılığıyla merkezi olmaktan çıkarmak,
e) Çalışanları güçlendirmek,
f) Kültürel değişim sağlamak,
g) Hizmet kalitesini geliştirmek,
h) Kuruluşların çalışmalarında verimliliklerini artırmak,

Bürokrasi modeline göre örgütlenmiştir. Biçimsellik, ayrıntılı kurallar gibi
ilkelerin kamu yönetiminde etkinliği sağlayacağı düşünülmüştür.

Yeni yönetim anlayışının kamu sektörü için en önemli amacı; mal ve hizmet dağılımında ve sunumunda etkinliği artırmak olmuştur.

Yeni yönetim anlayışının kamu sektörü için en önemli amacı; mal ve hizmet dağılımında ve sunumunda etkinliği artırmak olmuştur. Bunun için özelleştirme, ortaklık kurma, iç pazarlar oluşturma, satın alanla tedarikçiyi bir araya getiren borsalar oluşturma, sözleşmecilik, kıyaslama yöntemlerini uygulama, yeniden yapılanma, düzenleyici kurullardan yararlanma, kullanıcı faydalarını artırma gibi yöntemlerin kullanılması gerekmektedir.

Özel sektör ise yalnızca talimatlara ve yönergelere göre iş yapmak yerine; hedefleri ve öncelikleri belirlemek, bunların başarılmasına yönelik uygulama planları yapmak, insan kaynaklarını etkin bir şekilde kullanmak, performansı değerlendirmek ve yapılan işlerde sorumluluk almak gibi bir çok fonksiyonu ifade
etmektedir.

Genel olarak YKY’nin ortaya çıkışında iki süreçten bahsedilmektedir.

Modern liberalizmin kamu yönetiminin şekillenmesinde etkin rol oynamasına
katkı sağlayan en önemli özelliği; önceleri piyasa mekanizmasının iyileştirilmesi
amacıyla ortaya konulan ancak daha sonra piyasada görülen başarı üzerine, bu
çözümlerin kamu yönetiminde de etkili olacağı düşüncesine yol açan kamu tercihi, sorumluluk, işlem maliyeti ve yönetim ideolojisi gibi teorileri içermesidir.
Şimdi bu teoriler incelenecektir.