KAMU YÖNETİMİNDE ÇAĞDAŞ YAKLAŞIMLAR - Deneme Sınavı - 23

2003 yılında Devlet Planlama Teşkilatı Koordinasyonunda başlayan Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Sorumluluğunda yürütülmüş olan kısaca eylem 47,eylem 36, eylem 75 diye adlandırılan Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi (TUCBS) oluşturmaya yönelik alt yapı çalışmaları devam etmektedir.

Adalet Bakanlığı

Adalet Bakanlığı Mahkeme Dava Dosyası Sorgulama

Uyap Portalı Avukat Girişi

Uyap Portalı Baro Girişi

Uyap Portalı Kurum Girişi

Uyap Portalı Vatandaş Girişi

Veraset İlamı Sorgulama

Noterlik Belgesi Başvuru Sonucu Sorgulama

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Ar-Ge Destekleri BTK Numara Taşıma Sorgulama

İMEİ-MSİSDN Eşleşme Sorgulama

IMEI Sorgulama

Görgülcülük olarak da adlandırılan Ampirisizm, her türlü bilginin beş duyu ile elde
edilen ölçüme ve gözleme dayandığını savunur.

Demokratik toplumlarda siyasetçi ya da bürokratların kendilerine göre problem olan ancak toplumda problem olarak algılanmayan konularla ilgili karar almamaları gerekir. Kararlar, toplumsal kesimler tarafından idarecilere aktırılmalı, kararlar daha sonra alınmalıdır. Aksi hâlde sosyal mühendislik söz konusu olur.

Olguculuk olarak da adlandırılan ve Auguste Comte’un ilk olarak ortaya attığı Pozitivizm nesnel araştırmayla kazanılmış bilgi dışındaki bilginin bir değeri olmadığını, tek sağlam bilginin olguları gözlemleyerek elde edilen verilere dayalı bilgi olduğunu ileri sürer.

İdeal bir rasyonel kapsayıcı karar alma süreci bir idarecinin bir dizi eylemi belli bir sırayla gerçekleştirmesini gerektirir:

1. Kamusal nitelikte bir problem belirlenir.
2. Problemle ilgili tüm veri toplanır.
3. Problemi çözmek için olası bütün seçenekler bulunur.
4. Seçenekleri değerlendirmek için kriterler bulunur.
5. Problem ile kriterler birbirleriyle karşılaştırılarak kriterleri en fazla karşılayan seçenekler belirlenir.
6. Her bir seçeneğin gelecekte ortaya çıkabilecek olumlu ve olumsuz yanları ele alınır.
7. Karar verilir.

Yeni kamu yönetiminde öne çıkan karar alma kriterleri ilgili akademik yazında “3e” olarak da bilinen etkinlik, etkililik ve ekonomikliktir.

Rasyonel kapsayıcı modele yönelik eleştirileri sistemli bir biçimde dile getiren ilk düşünürlerden biri Herbert Simon’dır. Karar alıcıların aynı anda birden fazla problemi çözmeye çalıştıkları için belli bir problemi kapsamlı bir şekilde çözmeye yarayacak ilgili olabilecek tüm veriyi toplamaya çalışmadıklarını yalnızca yeteri kadar veri temelinde karar aldıklarını ileri sürmüştür. Ayrıca, tüm veriye sahip olsalar bile karar alıcıların tüm verileri değerlendirerek karar almakta bilişsel kapasitelerinin yeterli olmadığını da vurgulamaktadır. Simon aynı zamanda ekonomik insan temelli rasyonel kapsayıcı modelinin tek bir karar alıcı temelinde işlediğini, kolektif bir yapıda genel kamu yararı için çalışan bürokratik karar alma için bu modelin yetersiz olduğunu belirtir. Tüm bu eleştirileri temelinde Simon Sınırlı Rasyonelite modelini önerir. Burada kastedilen sınırlılık, insanın muhakeme kapasitesinin sınırlı olduğunu kabul ederek, dünyanın karmaşıklığının sınırlanmasıdır. Bir başka deyişle sınırlı karar modelinde problemle ilgili veriler ve seçeneklerin analizi sınırlanır.

Artırımcı modelde; gerçek yaşamda karar alıcılar sınırlı sayıda seçeneği gözden geçirdikleri gibi mevcut durumu radikal bir şekilde değiştiren kararlardan kaçınırlar. Modele artırımcı ismi verilmesinin nedeni de var olan problemi çözmek için kullanılan politikalarda sınırlı değişikler yapılmasıdır.

Etzioni kamu idaresi tarafından alınan kararları ikiye ayırır; büyük (önemli) kararlar ile sıradan kararlar. Kamu politikalarına yeni bir yön veren büyük ve önemli kararlarda rasyonel, temel politika kararı alındıktan sonra verilecek kararlarda ise artırımcı modelin uygulanmasını önerir.

Düzenleyici etki analizi (DEA) son dönemlere yeni kamu işletmeciliğinin de etkisiyle OECD’nin etkisiyle Batılı ülkelerde yaygınlık kazanan bir karar alma modelidir.

Teknokratik yönetim anlayışı günümüzde alınan kararların çok karmaşık olduğu ve halkın bunları sağlıklı olarak değerlendirecek bilgi birikimi ve muhakeme yeteneğinden yoksun olduğunu ileri sürmektedir.

Yönetişim kavramının kökeni 16. yüzyıla kadar götürülebilmektedir. Kavramın ilk Kuzey Avrupa’da, özellikle 17. yüzyılda Fransa’da, hükûmeti sivil toplumla uzlaştırmaya ya da uyumlulaştırmaya çalışan bir yaklaşımdan esinlenilerek kullanıldığı, ardından da bütün dünyaya yayıldığı belirtilmektedir.

Yönetimin hiyerarşik ilişkisi karşısında yönetişimin heterarşik ilişkisi vurgulanmaktadır. Bu çerçevede heterarşi; karşılıklı ilişki ve bağımlılık hâlindeki faaliyetlerin eş güdümünü ve kendi kendini organize eden kişiler arası ağları, örgütler arası eş güdümü ve sistemler arası döngüyü içermektedir.

Yönetişimin üç aktörü olan devlet, özel sektör ve sivil toplum örgütleri aynı zamanda yönetişimin kapsamını da oluşturmaktadır. Aktörler sektörler olarak da ifade edilebilir: Kamu sektörü, özel sektör, üçüncü sektör.

Küresel yönetişim, uluslararası alanda ulus devletlerden oluşan bir ilişkiler sis- teminde yönetme sistemine alternatif bir anlayış, yeni yönetme stratejisi olmuştur. Ulus devlet anlayışının esnetilerek güçlü bir sivil toplum oluşturabilen devletlerle ilişkilerin entegrasyonu özendirilmektedir. Bu çabayı sağlayan uluslararası örgütler bulunmaktadır. Dünya Bankası, Birleşmiş Milletler, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD), Uluslararası Para Fonu (IMF), Avrupa Birliği gibi uluslararası örgütler faaliyetlerinde ülkelere yönetişim telkininde bulunmaktadır. Bu telkin, kamu hizmetlerini merkezden uzaklaştırarak yani ademimerkezileştirerek veya yerelleştirerek, özerkleştirerek, bağımsızlaştırarak ve özelleştirerek toplumdaki mevcut güç dengesinin hükûmetlerden ve kamu sektöründen giderek özel kişi ve gruplara doğru kaymasını tasarlamaktadır. Uluslararası alanda tek bir hükûmet yani bir dünya hükûmeti bulunmadığına göre devletlerarası ilişkiler önem arz eder. Örneğin Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, ülkelerin yasama ve yürütme organları, kamu ve özel sektör örgütleri, ademimerkeziyetçilik, yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşları alanlarında reform ve yeniden düzenleme çalışmalarına destek olmaktadır.

Literatürde yönetişimin başlıca ilkeleri şeffaflık, hesap verebilirlik, katılımcılık, cevap verebilirlik, hukukun üstünlüğü, açıklık, etkinlik, eşitlik, stratejik vizyon sahibi olmak şeklinde sıralanmaktadır.

Etkinlik, sonuca ulaşmada gösterilen başarı olarak ifade edilmekte olup; uzun dönem vizyonu koruma, kaynakların etkin kullanımı, bunun için teknik donanım, insanların birtakım kaygılarına karşı duyarlı olma, bu kaygıların ifade edilebildiği ve çözüm arandığı bir ortam yaratma gibi kriterlerle ölçülmektedir. Örneğin Dünya genelinde önem verilen “sürdürülebilir kalkınma” olgusunda bir ülkenin kaynaklarını verimli bir şekilde kullanıp kullanmadığı ve faaliyetlerindeki etkinlik derecesi anahtar bir rol üstlenmektedir.

Uluslararası sermaye ve çok uluslu şirketler açısından değerlendirildiğinde yönetişim kavramı, neoliberalizmin devleti ve dünyayı yeniden şekillendirmesinin en önemli araçlarından biri olarak görülmektedir. Bu düşünceye göre, devleti bir “firma gibi” yeniden yapılandırarak piyasa mantığıyla ele alan yönetişim zihniyeti, kamu yararından uzaklaştırmakta, bölüşüm ilişkilerini siyasetten arındırmakta, siyasetin toplumsal içeriğini zayıflatmakta ve küresel egemen sınıfların iktidarını sağlamlaştırmaktadır.