KAMU YÖNETİMİNDE ÇAĞDAŞ YAKLAŞIMLAR - Deneme Sınavı - 21

Literatürde yönetişimin başlıca ilkeleri şeffaflık, hesap verebilirlik, katılımcılık,
cevap verebilirlik, hukukun üstünlüğü, açıklık, etkinlik, eşitlik, stratejik vizyon
sahibi olmak şeklinde sıralanmaktadır.
Yönetişim uygulamalarının başarılı olabilmesi, birbirini tamamlayan bu ilkelerin birlikte ve mümkün olduğunca tümünün yüksek başarıyla uygulanabilmelerine bağlıdır. Diğer yandan, yönetişimin başarısı ülkelerin siyasi ve toplumsal
yapısına, kültürüne, etnik yapısına, bilgi birikimine, teknolojik gelişimine ve ekonomik durumuna bağlı olarak ülkeden ülkeye farklılaşmaktadır. Yönetişim devlet-özel sektör-sivil toplum iletişimine ve iş birliğine dayandığından yönetişimin
iyi uygulanabilmesi etkili işleyen bir devlete, ilgili ve hareketli bir sivil topluma ve
etkin piyasalara ihtiyaç duymaktad

Şeffaflık ilkesi, yönetişimin aktörlerinin kararları ve uygulamalarına bireylerin
kolayca erişebilirliği anlamında kullanılmaktadır. Yani şeffaflık, devletlerin ekonomik, politik ve sosyal konularda aldıkları kararlara, özel sektörde faaliyet gösteren kuruluşların mali durumlarına, uluslararası kuruluşların faaliyetlerine ilişkin
zamanında, anlaşılır, ilgili, nitelikli, güvenilir bilgiye bireyler tarafından erişilebilmesini ifade etmektedir.

Hesap verebilirlik, bir kurumdaki görevlilerin, yetki ve sorumluluklarının kullanılmasına ilişkin olarak ilgili kişilere karşı cevap verebilir olma, bunlara yönelik
eleştiri ve talepleri dikkate alarak bu yönde hareket etme ve bir başarısızlık, yetersizlik ya da hilekârlık durumunda sorumluluğu üzerine alma gerekliliğidir.
Hesap verebilirlik, kamuoyunun güvenini kazanmanın ve artırmanın bir yoludur. Yöneticilerin belirli bazı görevlerini yerine getirmeleri ve ilgili kural ve
standartlara uymaları konusunda birtakım sorumlulukları üstlenmesi gerekir.
Yöneticilerin faaliyetlerine ilişkin rapor ve hesap vermekle yükümlü olduğu kişi

Bilgi edinme hakkı, birey bakımından bir insan hakkıdır. Sahibi olduğu bu hakka
dayanarak birey, belli konularda idareye başvurarak bilgi isteme, bilgi ve belgelere
ulaşma gibi haklara sahiptir. Bilgi edinme hakkı karşısında “bilgi verme yükümlülüğü”, bir yandan idareyi açıklığa ve şeffaflığa, diğer yandan da işlemlerini gerekçeli ve hukuka uygun biçimde yapmaya zorlamaktadır. Bu zorunluluk, şeffaf
yönetim anlayışının bir başka görünümü olan “hesap verebilirliğin” de sağlanmasına katkıda bulunacaktır

Risk kavramının başlıca unsurları; afet tehlikesinin meydana gelme ihtimali, afete maruz kalan insan yapısı ve unsurların dağılımı, sayılan unsurların afetten ne derece etkilendiklerini belirleyen hasar görebilirlik düzeyidir. Kavramı, “Afetin olma ihtimalini artıran, potansiyel insan ve mal kayıplarını tetikleyici faktörlerle karşı karşıya kalma ihtimali” olarak tanımlayanlar da vardır. Risk, tehlike ve hasar görebilirlik arasındaki ilişki matematiksel olarak şu şekilde ifade edilmektedir:
Risk = tehlike X hasar görebilirlik

Seller, ülkemizde depremlerden sonra en çok karşılaşılan ve büyük maddi kayıplara yol açan doğal afetlerdendir. Meteorolojik olaylar yanında coğrafi özellikler ve insan faktörüne bağlı olarak ortaya çıkan hatalı arazi kullanımı, ormansızlaşma, dere yatağı, vadi yamacı ve su havzası vb. yerleşme sonucunda sellerin yol açtığı hasarın boyutları artmaktadır.

Ülkemizde, sık karşılaşılan bir diğer afet toprak kaymasıdır. İklim özellikleri ve jeolojik özellikler yanında, bitki örtüsünün yok edilmesi, toprakların yanlış kullanımı ile toprak kayması riski artmaktadır. Ülkenin %80’i toprak kaymasını kolaylaştıran eğimli ve sarp arazilerden oluşmaktadır. Erzurum, Malatya, Sivas, Bingöl, Elazığ, Erzincan ve Gümüşhane, bu dönemde toprak kayması olayının en sık yaşandığı illerin başında gelmektedir.

Türkiye nüfusunun %44’ü, birinci derece, %26’sı ikinci derece, %15’i üçüncü derece, %13’ü dördüncü derece ve %2’si beşinci derece deprem bölgesinde yaşamaktadır. Bu veriler ışığında görülmektedir ki nüfusun %98’i çeşitli derecelerde deprem tehlikesi altında yaşamaktadır

Bilgi toplumunu karekterize eden özellikleri şöyle sıralayabiliriz:
• Bilgi ve eğitime yöneliş,
• Bilgi işçiliğine geçiş,
• Eknominin temeli - sermaye unsure- bilgi,
• Bilgiye dayalı örgüt ve BİT ile biçimlenen toplum.

Avrupa Birliği Konseyi, üye ve aday ülkeleri bilgi toplumuna dönüştürme hedefi ile 23 Mart 2000’de Lizbon’da yapılan toplantısında e-Avrupa girişimini başlatmıştır.

Bu girişimin temel amaçları;

• Okullara, iş dünyasına, yönetim birimlerine ve tüm vatandaşlara Internet erişimi sağlamak,
• Bilgisayar okur-yazarlığı yüksek bir Avrupa oluşturmak,
• Tüm işlemlerde, güçlü toplumsal katılım ve vatandaşların güvenini sağlamak, olarak ifade edilmiştir.

Ülkemizde bilgi toplumuna dönüşüm çalışmaları 1990’ların başına kadar uzanır. Bu dönemde dünya bankası kredileriyle başlatılan bilişim ve ekonomik modernizasyon çalışmaları, 2006’da hazırlanan bilgi toplumu strateji belgesi ile hız kazanmıştır.

e-Dönüşüm Türkiye Projesi kapsamında; ilki 2003-2004 dönemini, ikincisi de 2005 yılını kapsayan eylem planları hazırlanmıştır. 2005 yılında, bilgi toplumuna dönüşümü gerçekleştirecek orta ve uzun vadeli strateji ve hedefleri belirlemek üzere, 2006-2010 dönemini kapsayacak olan Bilgi Toplumu Stratejisi hazırlık süreci başlatılmıştır.

Türkiye’nin bilgi toplumuna dönüşüm süreci, yedi temel stratejik öncelik içermektedir:
1. Sosyal Dönüşüm: Herkes için bilgi ve iletişim teknolojileri fırsatı
2. BİT’in İş Dünyasına Nüfuz etmesi: BİT odaklı rekabet avantajı sağlama
3. Vatandaş Odaklı Hizmet Dönüşümü: Kullanıcı ihtiyacına dönük hizmet sunumu
4. Kamu Yönetiminde Modernizasyon: Süreç yapılanmasına uygun e-devlet yapısı
5. Küresel Rekabetçi Bilgi Teknolojileri Sektörü: Bilgi teknolojileri alanında uluslararası oyuncu
6. Rekabetçi, Yaygın ve Ucuz İletişim Altyapı ve Hizmetleri: Vatandaşlara ucuz, nitelikli geniş bant erişimi
7. Ar-Ge ve Yenilikçiliğin Geliştirilmesi: Küresel pazarın taleplerine uygun yeni ürün ve hizmetler

E-Devlet, en geniş tanımıyla, kamusal politika geliştirme sürecini güçlendirmek, kamu hizmetlerinde etkinlik sağlamak ve demokratik süreçleri iyileştirmek için kamu idaresinde bilgi ve iletişim teknolojilerinin (BİT) kullanılmasını ifade eder. Dar anlamda ise e-devletin başta internet ve web olmak üzere bilgi ve iletişim teknolojileriyle hizmet üretme ve sunma boyutuna vurgu yapılır.

Uluslararası alanda kabul görmüş e-devlet ilkeleri şunlardır:

• Kapsayıcılık-kimse geride kalmasın
• Bir kez kayıt ilkesi
• Dikey-Yatay entegrasyon (bütüncül)
• Devletin e-hizmetler için platform oluşturulması
• Şefaflık
• Açıklık
• Sorumluluk
• Hesapverebilirlik
• Eşitlik

Günümüzde e-devlet geçiş dört düzeyde gerçekleşmektedir:
1. Düzey: Bilgilendirme ve sınırlı düzeyde e-hizmet sunma
2. Düzey: Çevrimiçi e-hizmet sunma
3. Düzey: Bütünleşme –(Kurumlar arası entegre edilmiş e- hizmetler sunma
4. Düzey: Katılım – Vatandaşların ve tüm paydaşların yönetime katılımına olanak tanıma (e-demokrasi)

İnternet ve web teknolojileri yönetimlere demokratik açılımlar sunmada önemli fırsatlar getirmektedir. E-Demokrasi bu fırsatlar eğişinde gündeme gelen son yıllarda e-devlet çalışmalarında önemle durulan konulardan biridir: Kısaca e-demokrasi, kamu kurum ve kuruluşları, parlamento, hükümet ve muhalefet ve vatandaşlar arasındaki bilişim ortamında yürütülen ve sürdürülen iletişim ve etkileşimlerini içeren süreç ve yapıların tesis edilmesidir. İnternet ortamında vatandaşların siyasi süreç ve kamu hizmetleri ile ilgili bilgilere erişiminin sağlanması ile bireylerin siyasi süreçlere etkin katılımı olanaklı hale gelmektedir.

Günümüzde yaygın kullanım alanı bulan sosyal medya platformları şunlardır:

• Whats up İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları

• Ses ve müzik Paylasım: Last.fm …
• Bloglar (Web günlükleri ): Blogger, Wordpress vb.
• Anlık mesajlasma uygulamaları: MSN, Windows Live, vb.
• Mikrobloglar: Twitter, vb.

• Forumlar: Demiryolcuyuz. biz, frmtr.com, vb.
• Sosyal ağlar: Facebook, MySpace, Bebo, Hi5, LinkedIn, vb.

• Sanal oyunlar: Secondlife.com
• Açık kaynak ansiklopediler: Wikipedia, Turkcebilgi, vb.

• Sanal topluluklar: Yahoogroups vb.
• Sosyal bookmarking (imleme ): Delicious, StumbleUpon vs
• Sosyal haber imleme: Digg, Reddit, Mixx, vb.
• Fotograf paylasım: Flickr
• Video paylasım: YouTube

Etik, ahlaka genel anlamda yaklaşır; insanların toplum içindeki davranışlarını ve birbirleri ile olan ilişkilerini düzenleyen kuralları sistemleştirir. Kavramsal
çelişkileri ortadan kaldıracak ilkelerin belirlenmesine odaklaşır . Bu anlamda “etik, insanın davranış kurallarına gönderme yapar; bir etik sistemi
kısaca bir kurallar sistemidir”

Meta etik, ahlaki kavramların anlamları üzerinden mantıksal analizlere yönelerek, ahlak bilgisinin temelini ve yapısını araştırır

Kamu etiği de uygulamalı etik alanlarından birisidir. Kamu etiğinde tartışma odağı; kamusal hizmet üretiminde bulunanlar ve bunların uyması beklenen kurallardır.