KAMU YÖNETİMİ

Kamu politikaları rastlantısal değildir. Kamu politikalarının önceden belirlenmiş
amaçları ve ulaşılması beklenen sonuçları bulunur.

Politika Sonuçları: Kamu otoriteleri tarafından girişilen faaliyet veya eylemler
ile alınan kararların politika tarafları üzerindeki doğrudan veya dolaylı etkilerine
“politika sonuçları” adı verilir. Politika çıktılarından farklı olarak politika sonuçları, bir politikanın sosyal sonuçlarına odaklanır. Uzun süreli hapis cezalarının suç
oranlarını azaltıp azaltmadığı ya da hava kirliliği denetim programlarının halk sağlığını iyileştirip iyileştirmediği gibi sorular, politika sonuçlarını ölçmeye dönüktür.
Politika çıktıları ile sonuçlar arasındaki başka bir fark ise çıktılar somut, sayılabilir
ve ölçülebilir iken, sonuçların sayılması ve ölçülmesi çok zor veya imkansızdır

Kurucu Politikalar (Constituent Policies): Kurucu politikalar, resmi olarak ve
açıkça kamu yönetimi yapısının, yönetimin uygulanması için mevcut veya gelecek yönetim politikalarının yapılacağı güç ve yetki alanlarını dağıtan veya ayıran kurallar ya da prosedürlerin oluşturulmasıyla ilgili politikalardır. Bu politikalar zaman zaman “devlet inşası” olarak da adlandırılır. Dolayısıyla yapısal olarak kamu yönetiminde yeni birimlerin, kurum ve kuruluşların oluşturulması, yeni prosedür ve süreçlerin belirlenmesi, personel uygulamaları ve bütçeyle ilgili faaliyetler gibi yönetimin örgütlenmesi, prosedürler ve süreçlerle ilgili tüm faaliyetleri kapsar.

Politika bilimleri (1) politika sürecinin araştırıldığı yöntemleri, (2) politika çalışmasının sonuçlarını ve (3) bilgi ihtiyacına en önemli katkıyı yapan disiplinlerin bulgularını içerir. Böylece ortaya çıkan politika bilimlerinin temel
özellikleri şunlardır (DeLeon, 2006: 41):
• Bir probleme dayalıdır. Kamu politikaları, belirli kamusal sorunların var olmasını
ve bu sorundan zarar görenlerin bunu kamu otoritelerine iletmesini gerektirir.
• Çok disiplinlidir. Başta siyaset bilimi, iktisat, istatistik, sosyoloji ve kamu yönetimi
olmak üzere politika bilimleri, birçok disiplinden yararlanır, onlarla etkileşim içindedir.
• Değere dayalıdır. Kamu politikası yapımı ve politika analizi süreçleri değere bağımlı bir şekilde işlemektedir.

Kamu Politikalarının Resmi Aktörleri
Resmi aktörlerin ayırt edici özelliği, Anayasa ve/veya yasal olarak bu aktörlerin kamu politikalarının yapılması ve uygulanması konusunda yetkili ve sorumlu olmalarıdır. Elbette resmi politika yapıcıların rol ve sorumlulukları devletin yönetim şekline (federal veya üniter olmasına), Anayasal ve hukuki düzenine, siyasal ve toplumsal kültürüne ve yönetsel geleneklerine göre farklılaşmaktadır.

Kamusal Sorunların Tanımlanması
“Kamusal sorun”, “toplumsal sorun” veya “kamu politikası sorunu” olarak adlandırılan
sorunlar temel bir ihtiyaca, yokluğa, hoşnutsuzluğa veya toplumsal huzursuzluğa neden
olan durumlardır. Her toplumda, işsizlikten hapishanelerin kalabalık olmasına, hava kirliliğinden konut yetersizliğine kadar yüzlerce kamusal sorun bulunmaktadır. Kamusal sorunları, bireylerin veya küçük toplulukların özel sorunlarından ayıran belirgin özellikleri
şunlardır:
• Çok sayıda insan üzerinde kaygı, huzursuzluk ve memnuniyetsizlik oluşturur ki,
insanlar bu sorunun giderilmesini kamu otoritelerinden talep ederler.
• Doğrudan sorunun bir parçası olmayan insanlar da kamusal sorunlardan etkilenir,
en azından rahatsızlık ve memnuniyetsizlik duyarlar.
• Bireysel çabayla çözülmesi çok zor ve hatta çoğu kez imkansızdır.
• Bireyleri harekete geçiren, kamu otoritelerinden çözümü istenen ve çözüm için baskı yapılan sorunlar kamusal sorun haline gelir.
• Bir sorunun kamusal sorun olabilmesi için ayrıntılı olarak tanımlanması, siyasal ve yönetsel otoritelerin ilgisini çekmesi gerekir.
• Yapılması zamanın şartları için imkanlar dahilinde olan sorunlar kamusal sorun
olarak görülür ve o alanlarda politikalar geliştirilir. Örneğin, aya insan göndermek
1950’lerin sonunda teknik olarak mümkün olmuştur, bu nedenle de bu tarihten
itibaren politika yapıcıların gözünde bir politika sorunu haline gelmiştir.

Kamu politikalarının formülasyonunda, politika amaçları tanımlanır, amacı gerçekleştirmek için gerekli alternatifler bulunur ve ardından tercih edilen bir politika çözümünün seçilmesi için normatif ve ampirik yöntemler kullanılır (Simon, 2010: 86). Başarılı bir kamu politikası formüle etmek için politika yapıcıların üzerinde düşünmesi gereken faktörler şunlardır (Anderson, 2011: 108):
• Öneri, ne ölçüde problemi çözmekte veya azaltmaktadır? Öneri, teknik olarak yeterli mi?
• Önerinin, bütçeye getireceği yük makul mü?
• Öneri siyasal olarak kabul edilebilir mi? Uygulanması için kamu görevlilerinden ve
yasa yapıcılardan yeterli destek alabilir mi?
• Öneri, kanun haline gelirse halk tarafından kabul görür mü?

Kamu politikalarının uygulanma süreci genellikle üç model ile açıklanır. Bu modeller şunlardır

Yukarıdan Aşağıya Uygulama Modeli

Aşağıdan Yukarıya Uygulama Modeli

Karma Uygulama Modeli

Meşveret: Bir konu hakkında birinin düşüncesini sorma, danışma.

Özel şirketlerin belirli amaçlar doğrultusunda çalışanları, müşterileri, tedarikçileri, ürünleri ve
diğer konular hakkında oluşturdukları eylem programına “işletme politikası” adı verilir.

Kamu politikasının ayırt edici özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz :
• Kamu politikaları geniş anlamda yasama, yürütme ve yargı organlarının karar, işlem, eylem ve faaliyetlerinden oluşur. Daha somut olarak hükümet, bürokrasi, parlamento ve mahkemeler gibi atanmış ve seçilmiş kamu görevlilerinden oluşan kamu otoriteleri eliyle oluşturulur ve yürütülür. Kamu politikalarının yapımından ve hayata geçirilmesinden resmi politika aktörleri sorumlu olmakla birlikte çıkar ve baskı grupları, kar amacı gütmeyen kuruluşlar ve özel sektör temsilcileri gibi resmi olmayan aktörler de politika yapımı sürecine dahil olmaktadır.
• Kamu politikaları rastlantısal değildir. Kamu politikalarının önceden belirlenmiş amaçları ve ulaşılması beklenen sonuçları bulunur.
• Kamu politikaları aniden ortaya çıkmaz; bir dizi işlem, eylem veya kararı içeren belli bir süreç neticesinde gelişir. Sadece kanunların kabul edilmesi veya idari karar ve işlemlerin yapılmasıyla sonuçlanmaz. Bundan da ötede söz konusu kanun veya kararları uygulamayı amaçlayan ve yönetimin farklı düzeylerinde oluşturulan ve uygulanan çok sayıda başka karar, program, proje ve eylemi içerir.
• Kamu politikaları bir politika talebi neticesinde doğar ve karar alıcıların algıladıkları sorunlara ilişkin kamu otoritelerinin harekete geçmesini içerir.
• Kamu politikalarının önemli bir özelliği, “pozitif ” yani kasıtlı olarak harekete geçme ya da “negatif ” yani kasıtlı olarak hareket etmeme şeklinde tezahür edebilmeleridir. Buna göre kamu politikaları, belirli amaç veya amaçlarla algılanan ve ilgi gösterilen bir sorun hakkında kamu otoritelerinin program, proje ve karar gibi eylemler geliştirmesini kapsadığı gibi, o soruna ilişkin bilinçli bir tercih olarak harekete geçmemelerini de içerir. Kamu politikası sorunlarına ilişkin hareketsiz kalma, zaman zaman politika sürecinin katılımcıları tarafından kasıtlı olarak gündemden
uzaklaştırılması, uygulamaya geçmesinin engellenmesi veya belirli bir politika tercihine zorlanması biçiminde de olabilmektedir. Bu şekilde ortaya çıkan duruma “karar vermeme” (nondecisions) adı verilir.
• Kamu politikaları en azından pozitif yönüyle kanuna dayanır, dolayısıyla yaptırım içerir. Bu yönüyle kamu politikası, devlete ait olan meşru zor kullanma tekelinin kullanım biçimini yansıtır.
• Kamu politikaları, özel politikalardan farklı olarak çok sayıda kişi, grup ve topluluğu; hatta güvenlik ve sağlık gibi alanlar açısından toplumun tamamını etkiler.

Kamu politikasının temel unsurları şu şekilde açıklanabilir :
• Politika Aktörleri: Politika oluşum sürecinde doğrudan ya da dolaylı olarak rol
oynayan resmi ve resmi olmayan aktörler bulunmaktadır. Yasama, yürütme ve
yargı organları ve bunlara mensup olan seçilmiş ve atanmış kamu görevlileri resmi aktörleri; çıkar ve baskı grupları, düşünce kuruluşları, medya, siyasi partiler ve
bireyler gibi kesimler ise resmi olmayan aktörleri arasında yer almaktadır. Ayrıca
uluslararası düzeyde faaliyette bulunan resmi ve resmi olmayan aktörler de söz
konusudur.
Kamu politikaları, bir sorun
hakkında kamu otoritelerinin
program, proje ve karar gibi
eylemler geliştirmesini kapsadığı
gibi, o soruna ilişkin bilinçli
bir tercih olarak harekete
geçmemelerini de içerir.
David Easton (1917-2014)
David Easton siyaseti, değerlerin
bir otorite aracılığıyla dağıtılması
süreci olarak tanımlar.
132 Kamu Yönetimi
• Politika Talepleri: Kar amacı gütmeyen kuruluşlar, baskı ve çıkar grupları, sivil
toplum örgütleri, özel sektör temsilcileri ve vatandaşlar gibi kişi ya da grupların
karar vericiler üzerindeki talep ve baskıları kamu politikası taleplerini oluşturur.
Kamu politikaları, politika taleplerine yanıt olarak ortaya çıkar. Kamu otoriteleri,
politika taleplerine cevap olarak, kamu politikalarına içerik veren ve onları yönlendiren kararları alırlar.
• Politika Açıklamaları: Kamu politikalarına ilişkin resmi açıklama ve ifadelerdir.
Politika açıklamaları söylem ve karar şeklinde ortaya çıkmaktadır. Parlamento kararları, kanunlar, tüzükler, yönetmelikler, genelgeler ve mahkeme kararları karar
şeklindeki kamu politikası açıklamalarıdır. Kamu otoritelerinin niyetini, amaçlarını ve onları hayata geçirmek için neler yapılacağını gösteren, siyasiler ve kamu
görevlileri tarafından yapılan açıklama ve konuşmalar ise başlıca politika söylemi
biçiminde ortaya çıkan politika açıklamalarıdır. Her politika söylemi, kamu politikası açıklaması değildir. Hükümetin düzenleme yapabilme yetki, görev ve sorumluluğu altında bulunan politika konularındaki söylemleri kamu politikası açıklaması olarak kabul edilir.
• Politika Çıktıları: Politika kararları ve açıklamalarının yerine getirilmesinde fiilen
takip edilen eylemlere “politika çıktıları” adı verilir. Politika çıktıları toplanan vergiler, ödenen sosyal yardımlar, toplanan trafik cezası ödemeleri, inşa edilen yol ve
köprüler gibi konulara odaklanmamızı sağlar.
• Politika Sonuçları: Kamu otoriteleri tarafından girişilen faaliyet veya eylemler
ile alınan kararların politika tarafları üzerindeki doğrudan veya dolaylı etkilerine
“politika sonuçları” adı verilir. Politika çıktılarından farklı olarak politika sonuçları, bir politikanın sosyal sonuçlarına odaklanır. Uzun süreli hapis cezalarının suç
oranlarını azaltıp azaltmadığı ya da hava kirliliği denetim programlarının halk sağlığını iyileştirip iyileştirmediği gibi sorular, politika sonuçlarını ölçmeye dönüktür.
Politika çıktıları ile sonuçlar arasındaki başka bir fark ise çıktılar somut, sayılabilir
ve ölçülebilir iken, sonuçların sayılması ve ölçülmesi çok zor veya imkansızdır.

Belirli bir kamu politikası alanında siyaset ve güç ilişkilerini incelemek
için önerilen kamu politikası kategorilerinin temel özellikleri şunlardır:
• Dağıtıcı Politikalar (Distributive Policies): Bir toplumdaki değerler, mal ve hizmetler, ürünler ve kaynakların bireyler, gruplar, topluluklar ve şirketler gibi toplumun
belli kesimleri arasında dağıtılmasını amaçlar. Eğitim, konut, vergi ve maliye politikaları dağıtıcı politikalara örnek verilebilir. Bazı dağıtıcı politikalar küçük gruplar
için faydalar sunarken, bazı politikalar daha geniş toplulukları kapsar. Örneğin 2008
krizinden sonra ABD’de finans ve otomotiv sektörü için hazırlanan kurtarma paketYasama, yürütme ve yargı
organları ve bunların mensupları
kamu politikasının resmi
aktörlerini oluşturur.
Kanunlar, tüzükler, yönetmelikler
ve genelgeler karar şeklindeki
kamu politikası açıklamalarıdır.
2
6. Ünite - Kamu Politikası 133
leri sadece batmakta olan bazı firmaları ilgilendiriyorken, sağlık hizmetlerine ilişkin
Başkan Obama’nın programı (Obamacare) toplumun büyük kesimini kapsamıştır.
• Yeniden Dağıtıcı Politikalar (Redistrubitive Policies): Yeniden dağıtıcı politikalar, bir toplumdaki insanların asgari yaşam standartlarını sağlamak amacıyla gelirin, harcamaların, mal, hizmet ve ürünlerin zenginlerden toplumdaki zayıf gruplara doğru yeniden paylaşılmasını amaçlar. Öğrencilere burs verilmesi, fakirlere
yönelik sosyal yardımlar, asgari ücret uygulaması gibi politikalar örnek verilebilir.
• Düzenleyici Politikalar (Regulatory Policies): Düzenleyici politikalar, bireylerin
veya grupların davranış ve eylemlerini sınırlandıran veya kısıtlayan bazı yaptırım,
önlem, denetim ve kontrolleri içerir. Suçu önleme politikaları, çevre kirliliğini önlemeye dönük politikalar ya da haksız rekabetle mücadele politikaları düzenleyici
politikalara örnek olarak verilebilir. Düzenleyici politikalar, kendi içinde çok farklı
türlere sahiptir. Bazı düzenleyici politikalar yapılabilir veya yapılamaz eylemleri belirten genel davranış kurallarını koyabilir, tüketiciyi koruma politikaları, rekabeti
düzenleyici politikalar veya kendi kendini düzenleme politikaları şeklinde olabilir.
“Rekabeti düzenleyici politikalar” (competitive regulatory policies), belirli mal ve
hizmetleri sağlayanların sayılarını sınırlayan ve bu hizmetlerin kalitesini düzenleyen politikalardır. Bu politikalar, televizyon yayıncılığı veya elektrik dağıtım merkezi gibi belirli sektörlere girmeyi kısıtlar, dolayısıyla belirli kesimler için faydalar
sağlarken diğerlerinin bu faydalara ulaşmasını engeller. “Öz düzenleme politikaları” (self-regulatory policies) da belirli konu veya grupları sınırlama ya da kontrol
etmeyi içermekle birlikte, bu politikalar genelde düzenlenen grup tarafından kendi
üyelerinin çıkarlarını koruma ve geliştirme aracı olarak kullanılmaktadır.
• Kurucu Politikalar (Constituent Policies): Kurucu politikalar, resmi olarak ve
açıkça kamu yönetimi yapısının, yönetimin uygulanması için mevcut veya gelecek yönetim politikalarının yapılacağı güç ve yetki alanlarını dağıtan veya ayıran
kurallar ya da prosedürlerin oluşturulmasıyla ilgili politikalardır. Bu politikalar zaman zaman “devlet inşası” olarak da adlandırılır. Dolayısıyla yapısal olarak kamu
yönetiminde yeni birimlerin, kurum ve kuruluşların oluşturulması, yeni prosedür
ve süreçlerin belirlenmesi, personel uygulamaları ve bütçeyle ilgili faaliyetler gibi
yönetimin örgütlenmesi, prosedürler ve süreçlerle ilgili tüm faaliyetleri kapsar.

Suçu önleme politikaları
düzenleyici politikalara örnek
olarak verilebilir.

Kamu politikasının akademik
bir disiplin olarak gelişmesinde
ABD’li siyaset bilimci Harold
Laswell’in (1902-1978) 1951
yılında yayımlanan “Politika
Oryantasyonu” (Policy Orientation)
başlıklı makalesi önemli rol
oynamıştır.

Parlamento
Devletlerin sistemlerine bağlı olarak, oluşumları, işleyiş ve karar alma usulleri farklılaşsa
da genel olarak parlamentolar yasa yapma, bütçeyi kabul etme, hükümet ve kamu bürokrasisini denetleme görev ve sorumlulukları nedeniyle kamu politikası sürecinin merkezinde yer almaktadır.
Parlamentolar ülke çapında yapılan seçimlerde kendi bölgelerinden seçilen milletvekillerinden oluşur. Milletvekilleri, seçimlere katılan siyasal partiler tarafından aday gösterilir ya da bağımsız olarak seçime girer. Milletvekilleri, bireysel olarak “kanun teklifi”
vermek yoluyla kamu politikası önerisi geliştirirler. Diğer taraftan, parlamenter demokrasilerde parlamento içinden çıkan hükümet de “kanun tasarısı” oluşturarak önceden
belirlenen stratejiler, genel amaçlar, plan ve programlara uygun olarak politika önerileri
geliştirir. İşte hem milletvekilleri tarafından sunulan kanun tekliflerinin hem de hükümet
tarafından verilen kanun tasarılarının görüşülme ve kabul edilme yeri parlamentolardır.
Bu nedenle parlamentolar, tüm dünyada politika formülasyonunun temel aktörüdür.
Parlamenter demokrasilerde parlamentolar soru, meclis araştırması ve gensoru gibi
yollarla hükümeti ve bürokrasiyi denetler. Ayrıca ihtisas komisyonlarında yürütülen müzakereler ile genel kurul sırasında yürütülen tartışmalar hükümet, bakanlıklar ve kamu
bürokrasisi üzerinde parlamentonun denetimi ve hesap sormasına imkan vermektedir.
Tüm dünyada parlamentolar, ayrı denetim mekanizmaları kurarak da hükümet politikaları ve bu politikaları uygulayan bürokrasi üzerinde denetim ve kontrol işlevini yerine
getirmektedir. Bu kapsamda, kamu politikalarını uygulayan aktörler olarak kamu kurum
ve kuruluşlarının mali ve performans denetimi Sayıştay tarafından gerçekleştirilir. Genelde parlamentoya raporlama yapan Ombudsmanlar ise kamu kurum ve kuruluşlarının
işlem ve eylemlerinden dolayı hak mahrumiyetine uğradığını düşünen vatandaşların şikayet edebileceği mekanizmalardır.

Kamu politikalarının resmi olmayan aktörleri; siyasi partiler, düşünce kuruluşları, medya, baskı ve çıkar grupları, bireyler

1. Aşama: Kamusal  sorunun ortaya çıkması,

2. Aşama: Gündem oluşturma,

3. Aşama: Politikanın formülasyonu,

4. Aşama: Politikanın uygulanması,

5. Aşama: Politikanın değerlendirilmesi,

6. Aşama: Politika değişimi ve ortadan kalkmasıdır.

Meşveret: Bir konu hakkında
birinin düşüncesini sorma,
danışma.