KAMU YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 13

Belirli ölçüde özerkliğe sahiptirler.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, kamu kurumlarını bütçelerine göre sınıflandırmıştır. Buna göre kamu yönetimi örgütüne “Genel Yönetim” denilmiş ve bu başlık altında kamu kurumları, “Merkezî Yönetim”, “Sosyal Güvenlik Kurumları” ve “Mahalli İdareler” olmak üzere üçe ayrılmıştır. Bu bilgilere göre doğru yanıt B seçeneğinde verilmiştir.

Genel bütçe, Devlet tüzel kişiliğine dahil olan kamu idarelerinin bütçeleridir. Bunlar, TBMM, Cumhurbaşkanlığı, Yargı organları, Bakanlıklar ile bakanlıklara bağlı statüdeki kamu kurumlarını kapsamaktadır. Özel bütçe; bir bakanlığa bağlı veya ilgili olarak belirli bir kamu hizmetini yürütmek üzere kurulan, gelir tahsis edilen, bu gelirlerden harcama yetkisi verilen, kuruluş ve çalışma esasları özel kanunla düzenlenen kamu idarelerinin bütçesidir. Özel bütçeli idareler kapsamına, YÖK, Üniversiteler ve Yüksek Teknoloji Enstitüleri ile özel bütçeli diğer idareler girmektedir.

Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri, Anayasanın 104. maddesinde ayrıntılı olarak sayılmıştır. Buna göre;
a. “Cumhurbaşkanı Devletin başıdır. Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanına aittir.
b. Cumhurbaşkanı, Devlet başkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyetini ve Türk milletinin birliğini temsil eder; Anayasa’nın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını temin eder (önceki halinde “gözetir” denilmişti, yeni halinde Cumhurbaşkanının bu rolü daha da güçlendirilmiştir).
c. Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde açılış konuşmasını yapar.
d. Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında Meclise mesaj verir.
e. Kanunları yayımlar.
f. Kanunları tekrar görüşülmek üzere TBMM’ye geri gönderir.
g. Kanunların, TBMM İçtüzüğünün tümünün veya belirli hükümlerinin Anayasa’ya şekil veya esas bakımından aykırı oldukları gerekçesi ile Anayasa Mahkemesi’nde iptal davası açar.
h. Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atar ve görevlerine son verir.
i. Üst kademe kamu yöneticilerini atar, görevlerine son verir ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenler.
j. Yabancı devletlere Türkiye Cumhuriyetinin temsilcilerini gönderir, Türkiye Cumhuriyetine gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul eder.
k. Milletlerarası antlaşmaları onaylar ve yayımlar.
l. Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunar.
m. Milli güvenlik politikalarını belirler ve gerekli tedbirleri alır

n. TBMM adına Türk Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanlığını temsil eder.
o. Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar verir.
p. Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırır.
r. Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle dördüncü bölümde yer alan siyasi haklar ve
ödevler Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenemez. Anayasa’da münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Cumhurbaşkanı kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde, kanun hükümleri uygulanır. TBMM’nin aynı konuda kanun çıkarması durumunda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelir.
s. Cumhurbaşkanı, kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve kanunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilir.
t. Cumhurbaşkanı, ayrıca Anayasa’da ve kanunlarda verilen seçme ve atama görevleri ile diğer görevleri yerine getirir ve yetkileri kullanır” (Md.104).

Buna göre D seçeneği bu görev ve yetkilerden biri değildir.

İdari İşler Başkanı, Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığının en üst amiridir. İdari İşler Başkanlığı şu dört genel müdürlükten oluşmuştur:
a. Hukuk ve Mevzuat Genel Müdürlüğü
b. Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü
c. Güvenlik İşleri Genel Müdürlüğü
d. Destek ve Mali Hizmetler Genel Müdürlüğü.
Buna göre B seçeneğinde verilen genel müdürlük bunlardan biri değildir.

Cumhurbaşkanı veya bakanlıklara, görevlerinde yardımcı olmak, belli konularda görüş bildirmek, bir idari işlemin tamamlanmasına katılmak ya da denetimde bulunmak amacıyla kurulmuş çeşitli birimler bulunmaktadır. Bunların en önemlileri, Milli Güvenlik Kurulu, Danıştay ve Sayıştay’dır. Bunlara Devlet Personel Başkanlığı da dâhil edilebilir. Ayrıca ekonomik ve sosyal politikaların oluşturulmasında Cumhurbaşkanına istişari nitelikte görüş bildirmek amacıyla Anayasa’da zikredilen Ekonomik ve Sosyal Konseyi, bu kapsamda belirtmek gerekir (Md.166/4). Buna göre Metroloji ve Standardizasyon Genel Müdürlüğü bu birimlerden biri değildir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Anayasa madde 126'da "İllerin idaresi, “yetki genişliği” esasına göre yürütülür." ifadesi yer almaktadır. Buna göre doğru yanıt C seçeneğidir.

Mülki idare bölümlerinden ilden sonra ikinci kademeyi ilçe oluşturur. İller gibi ilçeler de yasayla kurulur. İlçe yönetiminin yapısı, il yönetimiyle benzerlik göstermektedir. Bunlar kaymakam, ilçe müdürleri ve ilçe idare kuruludur. İlçe yönetiminin başı olan kaymakam, Cumhurbaşkanı onayı ile atanır. Kaymakamlık bir meslek memurluğu olduğu için kaymakam olabilmenin öğrenim ve sınav gibi özel koşulları vardır; bunlar yasayla düzenlenmiştir. İlçenin genel idaresinden kaymakam sorumludur. Bu sorumluluğun bir gereği olarak kaymakam ilçedeki merkezî yönetim kuruluşlarının hiyerarşik amiridir. Kaymakamın görevleri, 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu’nda sayılmıştır. Bakanlıkların ilçelerde, ilçe emniyet müdürlüğü, ilçe millî eğitim müdürlüğü, ilçe tarım müdürlüğü gibi örgütleri vardır. Bu bilgilere göre E seçeneğinde verilen ifade yanlıştır. Kaymakam, Cumhurbaşkanının onayı ile atanmaktadır.

Yerel yönetimlerin, federal ve üniter devlet sistemlerinde yer almasını sağlayan, onları önemli kılan birtakım değerleri/ilkeleri bulunmaktadır. Bu değerler;
• Demokrasi ve katılım,
• İdari etkinlik,
• Özerklik,
• Özgürlük,
• Yeniden paylaşımdır. Buna göre doğru cevap A seçeneğidir.

İl özel idaresi, ortaya çıkışı bakımından Osmanlıya dayanır. Kökeni, 1864 yılında çıkarılan Vilayet Nizamnamesi’ne uzanan il özel idaresi, yaklaşık yüz elli yıllık bir deneyimden sonra, 22.02.2005 tarihinde kabul edilen 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu (İÖİK) ile yeniden düzenlenmiştir. Buna göre doğru yanıt D seçeneğidir.

5393 sayılı Belediye Kanunu’na göre belediyenin görev ve sorumlulukları, başlıca şu alanlarda toplanmaktadır (BK md.14):
• Stratejik plan, imar, ruhsat ve denetim; su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel altyapı; toplu taşıma ve şehir içi trafik,
• Çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık, ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar, konut,
• Zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans,
• Kültür ve sanat, turizm ve tanıtım; gençlik ve spor, sosyal hizmet ve yardım, meslek ve beceri kazandırma; kadınlar ve çocuklar için konukevleri,
• Evlendirme, defin ve mezarlıklar,
• Ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi,
• Gayrisıhhi müesseseler ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin ruhsatlandırılması ve denetimi,
• Devlete ait her derecedeki okul binalarının yapım, bakım, onarım ve her türlü malzeme ihtiyaçlarını karşılama,
• Kültür ve tabiat varlıkları, tarihî doku ve kent tarihiyle ilgili mekânlar ve işlevlerin korunması, bakımı ve onarımı,
• Toptancı ve perakendeci halleri, otobüs terminali, fuar alanı, yat limanı ve mezbaha hizmetleri

Buna göre doğru yanıt E seçeneğidir.

İl Özel İdareleri coğrafi yerinden yönetim kuruluşları arasına girer

Cumhurbaşkanının geçici olarak görevinden ayrılması hallerinde yerine Cumhurbaşkanı yardımcısı vekalet eder

Bakanlıkların, kurulması kaldırılması, görevleri ve yetkileri, teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenir” (Md.106/11)

İl İdare Kurulu, valinin başkanlığında, hukuk işleri müdürü, defterdar, il millî eğitim müdürü, il çevre ve şehircilik müdürü, il sağlık müdürü, il gıda ve tarım müdüründen oluşmaktadır

Yerel yönetimlerin karar organları yerel halkın seçimiyle belirlenir

Anayasaya göre yerel yönetimler il özel idaresi, belediye ve köydür

İl Özel İdaresinin organları İl Genel Meclisi. İl encümeni ve Validir

Yerel yönetimlerin karar organları seçimle belirlenir

Merkezi yönetim, yerel yönetimler üzerinde idari vesayet yetkisine sahiptir

Yerel yönetimlerin mali işlemleri Sayıştay tarafından denetlenir

Yerel yönetimler kendi aralarında birlik kurabilirler

Yerel yönetimlerin seçimleri genel kural olarak dört yılda bir yapılır

Bakanlıkların il müdürlükleri hizmet yerinden yönetim kuruluşlarından değildir