KAMU PERSONEL HUKUKU

Kamu İktisadi Teşebbüslerinde görev yapan sözleşmeli personelin genel yasakları şunlardır; Grev Yasağı, Başka İş ve Hizmet Yasağı, Hediye Alma ve Menfaat Sağlama Yasağı, Basına Bilgi veya Demeç Verme Yasağı, Siyasi Faaliyet Yasağı, Toplu Eylem ve Hareketlerde Bulunma Yasağıdır.

Genel esas ve usuller dışında, genel kuralın istisnası olarak kamu idareleri, sözleşmeli personel olarak polis istihdam edemez. Buna göre doğru cevap E şıkkıdır.

Sözleşmeli personelin taşıması gereken genel koşullar şunlardır; kamu haklarından mahrum bulunmamak; mahkûm olmamak; askerlikle ilişkisi bulunmamak; akıl hastalığı bulunmamak. Sözleşmeli personelin işe alınmasında, memurlarda aranan üç genel koşul aranmamaktadır. Bunlar; Türk Vatandaşı olmak; yaş ve öğrenim koşuludur. Buna göre doğru cevap D şıkkıdır.

Devlet Memurları Kanunu’nun 4/D maddesi ile kamuda işçi istihdamının esasları düzenlenmiştir.

Kamu kurum ve kuruluşları, ÖSYM tarafından yapılan merkezi yerleştirme suretiyle alınanlar haricinde, istihdam edilecek sözleşmeli personele ilişkin olarak, boş sözleşmeli personel pozisyon unvan ve sayısını, bu pozisyonlarda istihdam edileceklerde aranacak nitelikleri, pozisyonlara yapılacak yerleştirme usulünü, sınavla alınacaklarda sınavın yeri, tarihi, türü, konuları ile diğer hususları yerleştirme veya sınav tarihinden en az 15 gün önce Türkiye çapında yayımlanan yüksek tirajlı gazetelerden birinde ve varsa resmî internet sitelerinde ilan ederler. Buna göre doğru cevap B şıkkıdır.

Geçici işçi, mevsimlik veya kampanya işlerinde ya da orman yangınıyla mücadele hizmetlerinde ilgili mevzuatına göre geçici iş pozisyonlarında altı aydan az olmak üzere belirli süreli iş sözleşmeleriyle çalıştırılan personeldir. Buna göre doğru cevap C şıkkıdır.

Kamuda işçi alımlarının yönetiminden genel sorumlu kurum, Türkiye İş Kurumudur. Buna göre doğru cevap B şıkkıdır.

Kamuda sürekli veya geçici işçi alınmasına ilişkin usul ve esaslar, 2009 tarihli ve Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren, Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ile belirlenmiştir. Yönetmeliğin 6. maddesine göre, kamuda işçi alımlarının yönetiminden genel sorumlu kurum, Türkiye İş Kurumudur.

2017 yılında, merkezi yönetim içerisinde yer alan kamu kurum ve kuruluşlarında 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve diğer mevzuattaki hükümler uyarınca personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında yükleniciler tarafından 4/12/2017 tarihi itibarıyla çalıştırılmakta olan taşeron işçilerin kamu kurum ve kuruluşunun bünyesine sürekli işçi pozisyonlarına geçmesi hakkı tanınmıştır. Buna göre doğru cevap E şıkkıdır.

Yönetmelik çerçevesinde işçi olmak için gereken şartlar şunlardır; “a) 2527 sayılı Türk Soylu Yabancıların Türkiye’de Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine, Kamu, Özel Kuruluş veya İşyerlerinde Çalıştırılabilmelerine İlişkin Kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla Türk vatandaşı olmak, b) 18 yaşını tamamlamış olmak, c) Affa uğramış olsa bile Devlet’in güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, millî savunmaya karşı suçlar, Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm olmamak, ç) Kamu kurum ve kuruluşlarının özel kanunlarında yer alan özel şartları taşımak”.

Türk Kamu Personel Rejiminde, görevin niteliği itibarıyla aslî ve sürekli görevler memurlar aracılığıyla yürütülür. Memurlar, aynı zamanda yukarıdaki ünitelerde açıkladığımız gibi, istihdam biçimi olarak sürekli nitelikte, statü hukuku çerçe­vesinde istihdam edilirler. Sözleşmeli personel ise memurların tersine, istihdam biçimi açısından “geçicidirler” ve akdi ilişki ile çalıştırılırlar; işin niteliği itibarıyla tâlî görevleri yürütürler. Sözleşmeliliğin özünü, yaptıkları işin niteliği itibarıyla tâlîlik, istihdam açısından geçicilik, dolayısıyla güvencesizlik ifade eder. Doğru cevap A’ dır.

Çekilme, devlet memurunun, bağlı olduğu kuruma yazılı olarak başvurarak, memurluktan çekilme isteğinde bulunması neticesinde çekilme isteğinin kabulü ile memuriyetinin sona ermesidir. Çekilmiş sayılma, memurun yazılı müracaatı olmamakla birlikte, mazeretsiz olarak görevini terk etmesi ve bu terkin de kanunda belirtilen belli bir süre boyunca devam etmesi neticesinde, memuriyetinin sona ermesi anlamına gelmektedir. Memurluktan çıkarılma, memurluktan çıkarılma Kanun’un 98/a bendinde sayılmakla birlikte, devlet memurluğundan çıkarılma sebepleri, Kanun’un 125. maddesinde sayılmıştır. Çünkü, memurluktan çıkarılma, bir disiplin yaptırımıdır. Doğru cevap A' dır.

İdari hizmet sözleşmesinin nitelikleri, özellikle Danıştay’ın kararları ve dokt­rindeki tartışmalarla açıklığa kavuşmuştur. Bu çerçevede, idari hizmet sözleşme­sinin unsurları şunlardır;

Taraflardan biri idaredir. İdari hizmet sözleşmesinin birinci unsuru, sözleşme­nin taraflarından bir tanesinin idare olmasıdır. Ancak belirtmek gerekir ki, ida­renin taraf olduğu her hizmet sözleşmesi idari hizmet sözleşmesi değildir. İdare, herhangi bir pozisyon işgal etmeyen kişilerle, özel hukuka bağlı olarak hizmet sözleşmesi akdedebilir.

İdarenin karşı tarafa göre üstünlüğü söz konusudur. İdari hizmet sözleşmesinin bir diğer unsuru idarenin diğer tarafa göre, ayrıcalıklı konumudur. Buna göre, idare, sözleşmede tek taraflı değişiklik yapma ya da yaptırım uygulama yetkisi­ne sahiptir. Bu olgunun nedenselliği, kamu yararı ilkesinde düğümlenmektedir. İdare kamu yararının gerektirdiği durumlarda, üstün konumuna bağlı yetkilere sahiptir. Böylece, özel hukuk sözleşmelerindeki karşılıklılık durumu, idari hizmet sözleşmelerinde idarenin üstün ve düzenleyici yetkisinin varlığına geçmektedir.

Sözleşmenin konusu kamu hizmetidir. İdari hizmet sözleşmesinin üçüncü unsuru, sözleşmenin konusunun, kamu hizmeti olmasıdır. Ancak, bu unsur tek başına, bir hizmet sözleşmesinin idari hizmet sözleşmesi olması için yeterli ko­şul değildir. Konusu kamu hizmeti olup, özel hukuka bağlı bir hizmet sözleşme­si de olabilir.

Doğru cevap C’ dir.

Sözleşmeli personel rejiminin temel istihdam biçimi Devlet Memurları Kanunu’nun 4/B maddesine göre istihdamdır. 4/B istihdam biçimi ana sözleşme­li personel istihdam rejimidir. Diğer türler bu rejimden zaman süreci içerisinde kopmuşlardır. Sözleşmeli personel istihdam biçimi, neredeyse uygulandığı her kurum için farklı özellikler arz etse bile, temelde beş türe ayırmamız olasıdır. Bun­lar; 4/B sözleşmeli personel, kadro karşılığı sözleşmeli personel, Kamu İktisadi Teşebbüslerinde sözleşmeli personel, örgüt yasalarına göre sözleşmeli personel, belediye ve il özel idarelerinde sözleşmeli personel. Doğru cevap E’ dir.

Kadro karşılığı sözleşmeli personel istihdamı, esas olarak 1980 sonrasında reel olarak gerileyen memur maaşları karşısında, bazı kamu personelinin yük­sek maaşlarla çalıştırılmasını amaçlayan bir uygulamadır. Uygulama Başbakanlık merkez teşkilatı ile bağlı kuruluşlarda yaygınlaşmış, diğer yandan bazı düzenle­yici kurumlarda var olmuştur. Bu istihdam biçimi, 03/11/2011 tarihinde Resmî Gazete’de yayınlanan 666 sayılı Kamu Görevlilerinin Mali Haklarının Düzenlen­mesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Ya­pılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname’ye kadar genişleyerek devam et­miştir. Bu tarihe kadar, kadro karşılığı sözleşmeli personel, 27 kamu kurumunda çalıştırılmış ve sayısı 11.595’e ulaşmıştır. 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile düzenleyici kurumlar dışında kadro karşılığı sözleşmeli personel çalıştırılması yalnızca bir kurum ve bu kurum dışında Başbakanlık Müsteşarı ile sınırlandırıl­mış, diğer bütün kurumlardaki bu statüde istihdam ortadan kaldırılmıştır. Doğru cevap B’ dir.

Kamu İktisadi Teşebbüslerinde Sözleşmeli Personelin Pozisyonları, İşe Alınması ve Koşulları: Sözleşmeli personelin işe alınmada taşıması gereken genel ve özel koşullar Ka­rarname ile belirlenmiştir (madde 7). Buna göre sözleşmeli personelin taşıması ge­reken genel koşullar, Devlet Memurları Kanunu’nun 48. maddesindeki genel ko­şullardan farklı olarak “Türk vatandaşı olmak” ve askerlik koşulu yer almamakta ancak, Devlet Memurları Kanunu’nda artık yer almayan “bedensel engel ile engelli olmamaları” hükmü bulunmaktadır. Doğru cevap C’ dir.

4/B sözleşmeli personelin işe alınmasında genel olarak merkezî sınav koşu­lu bulunmaktadır. Ancak merkezî sınavsız, uygulamalı sınavla girilen ve sınavsız girilen sözleşmeli personel pozisyonları da bulunmaktadır. Bu konudaki esas ve usuller, Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar ile düzenlenmiştir. Doğru cevap A’ dır.

Belediye ve İl Özel İdarelerinde Sözleşmeli Personel: Belediye ve il özel idarelerinde sözleşmeli personel rejimi, her ikisi de 2005 tarihli olan 5393 sayılı Belediye Kanunu ve 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu ile hüküm altına alınmıştır. İl Özel İdaresi Kanunu’nda, bu idarelerdeki sözleşmeli personel istihda­mının, Belediye Kanunu’ndaki esas ve usuller çerçevesinde yapılacağını belirtilerek, her iki idarelerin sözleşmeli personel rejiminin aynı esaslara dayanacağı kararlaştırıl­mıştır. Bu doğrultuda, her iki idarelerdeki sözleşmeli personel istihdamı özünde aynı esaslara dayalıdır. 2018 yılı itibariyle, il özel idareleri, belediye ve bağlı kuruluşları, mahalli idare birlikleri ile belediye iktisadi teşekküllerinde toplam 384.976 kamu per­sonelinin 16.769’u (% 4,4) sözleşmeli personel olarak istihdam edilmektedir. Belediye Kanunu, bu idareler tarafından istihdam edilecek sözleşmeli perso­nelin, iki tür olduğunu kararlaştırmıştır (madde 49). Birinci tür yıllık sözleşmeli ve tam zamanlı sözleşmeli personel, ikinci tür ise kısmi zamanlı sözleşmeli per­soneldir. Doğru cevap E’ dir.

Kamuda işçi statüsünde çalışan personel iki alt türe ayrılır; sürekli işçi ve geçici işçi. Sürekli işçi, tahsis edilen sürekli işçi “kadrolarında” belirsiz süreli iş sözleşme­leriyle çalıştırılan personeldir. Geçici işçi ise mevsimlik veya kampanya işlerinde ya da orman yangınıyla mücadele hizmetlerinde ilgili mevzuatına göre geçici iş pozisyonlarında altı aydan az olmak üzere belirli süreli iş sözleşmeleriyle çalıştırı­lan personeldir. Burada altını çizmek gerekir ki Yasa’da sürekli işçilerin “kadro” ile çalıştırılacağı hüküm altına alınsa da “kadro” memura ilişkin bir unsurudur, işçi sürekli de olsa geçici de olsa “pozisyon” esası ile istihdam edilir. Kamuda istihdam edilen işçiler hakkında İş Kanunu hükümleri uygulanır. Doğru cevap D’ dir.

Yönetmelikle, kamu kurum ve kuruluşlarının önlisans ve lisans düzeyindeki işçi taleplerini Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) puanıyla, aynı eğitim düze­yindeki münhasıran engelli işçi taleplerini Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı (EKPSS) puanıyla; ortaöğretim ve daha alt eğitim düzeyindeki işçi talepleri ile temizlik hizmetlerinde, güvenlik ve koruma hizmetlerinde, bakım ve onarım hiz­metlerinde, eğitim şartı aranmaksızın kömür ve maden işletmelerinin yeraltı işle­rinde çalıştırılacaklara ilişkin taleplere gönderilecek adayları ise noter huzurunda çekilecek kura ile belirlemesi esası kabul edilmiştir. Doğru cevap A’ dır.