KAMU PERSONEL HUKUKU

Olağandışı yükselme esas olarak iki boyuttadır. İlk olarak, kariyer içerisindeki genç memurların hızlı biçimde üst derecelere atanmasının yapılabilmesidir. İkinci olarak, memurluk kariyeri dışında belirli yerlerde geçen, özel sektörde çalışılan ya da kendi nam ve hesabına geçen sürelerin tamamının memurluk kariyerinde geçmiş gibi hesaplanarak yükselmenin yapılabilmesidir. Bu tür yükselmeye uygulamada, “torba kadro” ya da “asansörle yükselme” de denilmektedir.

Şube müdürü (müdür) ve daha aşağı görevlere takdir esası değil sınav esası ile yükselme yapılmaktadır. Bu nedenle I yanlış bilgi içermektedir. Yükselme, memurun görev ve sorumlulukları yanında maaş ve unvanında da artış anlamına gelir. Derece yükselmesi ile ilgili onay mercii, kademe ilerlemesinde olduğu gibi, atamaya yetkili amirdir. Bu nedenle II ve III doğru bilgi içerir. Memur, sahip olduğu eğitim düzeyine göre, belirli derece ve kademeden hizmete başlar. Genel olarak, 4 yıllık yükseköğrenim bitirenler 9. derecenin 1. kademesinden; lise mezunları 13. derecenin 3. kademesinden; ortaokul mezunları 14. derecenin 2. kademesinden; ilkokulu bitirenler 15. derecenin 1. kademesinden göreve başlarlar. IV deki bilgi de yanlıştır.

Ek gösterge rakamları Devlet Memurları Kanunu’na ekli I ve II sayılı cetvellerde belirlenmiştir. Bu cetvellerde ek göstergeler, memurun yer aldığı hizmet sınıfı, görev ve derece çerçevesinde kademelendirilmiştir. En yüksek ek gösterge olan 8000 rakamı üç göreve verilmiştir; Başbakanlık Müsteşarı, Diyanet İşleri Başkanı ve Bakan Yardımcısı. En düşük ek gösterge rakamı 450’dir. Ek göstergesi olmayan tek sınıf Yardımcı Hizmetler Sınıfıdır, bu sınıfta yer alan görevlere ek gösterge ödenmez.

Devlet Memurları Kanunu’na göre, belirli memurlara giyecek yardımı yapılır. Memurlara yapılacak giyecek yardımının esasları 1991 tarihli Memurlara Yapılacak Giyecek Yardımı Yönetmeliği ile düzenlenmiştir. Yönetmelik ile giyecek yardımı yapılacak memurlar kadro ve hizmet sınıfları itibarıyla belirlenmiştir. Giyecek yardımı yapılacak memurların, görevin niteliği gereği belirli kıyafetleri giymek zorunda olanlar olduğu söylenebilir.

Devlet Memurları Kanunu’nda başarılı memurların ödüllendirilmesi uygulaması yer almaktadır (madde 122). Buna göre, görevli oldukları kurumlarda olağanüstü gayret ve çalışmaları ile emsallerine göre başarılı görev yapmak suretiyle kamu kaynağında önemli ölçüde tasarruf sağlanmasında, kamu zararının oluşmasının önlenmesinde ve önlenemez kamu zararlarının önemli ölçüde azaltılmasında, kamusal fayda ve gelirlerin beklenenin üzerinde artırılmasında ya da sunulan hizmetlerin etkinlik ve kalitesinin yükseltilmesinde somut olaylara ve verilere dayalı olarak katkı sağladıkları tespit edilen memurlara başarı belgesi verilebilir. Üç defa başarı belgesi alanlara üstün başarı belgesi verilir.

Yan ödemelerin tazminatlar alt türünün ikinci kümesinde Makam Tazminatı, Görev Tazminatı, Temsil Tazminatı yer alır. Bu üç tazminat belirli koşullar çerçevesinde memurun emekliliği sonrasında da ödenir. Ek Ödeme, memurlar ve diğer kamu görevlilerinin maaş dengesini kurmayı amaçlayan bir ödemedir. Bu ödeme, denge tazminatının yerine geçmiştir.

Fazla çalışma, memurların genel olarak haftalık çalışma süresi olan 40 saatin üstünde yaptıkları çalışmadır (Yönetmelik madde 3/A) Bu çalışmaya ödenen ücrete de fazla çalışma ücreti denir.

Soruda açıklanan tanım ise harcırah (yolluk) dur.

Memur, eş için ödenen aile yardımı ödeneği hakkını eşinden boşanma veya eşinin ölümü durumunda kaybeder. Çocuk için şu durumlarda aile yardımı ödeneği kesilir; çocuğun ölümü; çocuğun evlenmesi; çocuğun 25 yaşını doldurması (ancak 25 yaşını bitirdiği hâlde evlenmemiş kız çocukları ile çalışamayacak derecede malûllükleri resmî sağlık kurulu raporuyla tespit edilenler için süresiz olarak ödeneğin verilmesine devam olunur); Öğrenim yapmakta iken tatil devresinde çalışanlar hariç olmak üzere, çocuğun kendileri hesabına ticaret yapan veya gerçek veya tüzel kişiler yanında her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışması; çocuğun burs alması ya da devletçe okutulmasıdır.

Yurtdışındaki öğretim kurumlarında devlet hesabına öğrenimlerini bitiren öğrenciler, tatiller dâhil olmak üzere öğrenim sürelerinin iki katı kadar mecburi hizmetle yükümlüdürler.

Mecburi hizmetle yükümlü bulunanlar yetiştirme, eğitim veya staj sürelerinin bitiminden itibaren en çok iki ay içinde kurumlarına başvurmak zorundadırlar. Bunlardan;Başvurmayanlar veya atanma için gerekli belgelerini tamamlamayanlar yol giderleri de dâhil olmak üzere, kendilerine kurumlarınca yapılmış bulunan bütün giderleri yüzde elli fazlasıyla ödemek zorundadırlar.

Sosyal hak ve yardım nitelikli ödemeler, memurun görev ve derecesine bakılmadan yapılan, dolayısıyla eşitlikçi ödemelerdir.Bu ödemeler, Aile Yardımı Ödeneği, Doğum Yardımı Ödeneği, Ölüm Yardımı Ödeneği, Cenaze Yardımı, Giyecek Yardımı ve Yiyecek Yardımıdır. 

Yan ödemeler, çok çeşitli tür ve amaca hizmet eden ödemelerdir. Bu türden ödemeler, tıpkı ek gösterge gibi memur maaşının esas büyük yekûnunu oluşturur. Yan ödemeler, belirli görev, sınıf ve derecedeki memurlara ve farklı oranlarda ödenir.Emniyet Hizmetleri Tazminatı, Mülki İdare Amirliği Özel Hizmet Tazminatı, Denetim Tazminatı, Adalet Hizmetleri Tazminatı, Diğer Memurlar Tazminatı, Makam Tazminatı, Görev Tazminatı, Temsil Tazminatı, Yabancı Dil Tazminatı vs.

Yükselme, memurun bulunduğu hiyerarşik düzeyden daha üst düzeye atanmasıdır. Yükselme, memurun görev ve sorumlulukları yanında maaş ve unvanında da artış
anlamına gelir.

Sözlü sınavda ilgili aday, sınav kurulunun her bir üyesi tarafından a) sınav konularına ilişkin bilgi düzeyi b) bir konuyu kavrayıp özetleme, ifade yeteneği ve muhakeme gücü c) liyakati, temsil kabiliyeti, tutum ve davranışlarının göreve uygunluğu d) özgüveni, ikna kabiliyeti ve inandırıcılığı e) genel kültürü ve genel yeteneği f) bilimsel ve teknolojik gelişmelere açıklığı esas alınarak yüz tam puan üzerinden değerlendirilir.

II sayılı Cetvelde yer alan üst düzey kamu yöneticilerinin atanma koşulları şunlardır; a) 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde sayılan genel şartları taşımak b) En az dört yıllık yükseköğrenim mezunu olmak c) Kamuda en az 5 yıllık hizmeti bulunmak ç) İl ve bölge müdürü kadro, pozisyon ve görevleri ile kamu iktisadi teşebbüsleri yönetim kurulu üyeliklerine atanacaklar için kamuda ve/veya sosyal güvenlik kurumlarına tabi olmak kaydıyla uluslararası kuruluşlar ile özel sektörde veya serbest olarak, alanında en az beş yıl çalışmış ve temayüz etmiş olmak.

Özlük dosyasına, memurun mesleki bilgileri, mal bildirimleri, varsa inceleme, soruşturma, denetim raporları, disiplin cezaları ile ödül ve başarı belgesi verilmesine ilişkin bilgi ve belgeler konulur.

Devlet Memurları Kanunu maaş kavramı yerine, aylık kavramını benimsemiştir. Bu çerçevede Yasa, maaşı (aylığı), “memurlara hizmetlerinin karşılığında, kadroya dayanılarak ay itibarıyla ödenen para” olarak tanımlamıştır.

Memur maaş rejiminde maaş, birden çok unsurdan oluşmaktadır. Buna göre memur maaşının unsurları; aylık (gösterge aylığı - taban aylık - kıdem aylığı), ek gösterge, yan ödemeler ve sosyal nitelikli ödemelerdir.

Maaşın unsuru olan yan ödemeler şunlardır; İş Güçlüğü Zammı, İş Riski Zammı, Mali Sorumluluk Zammı, Temininde Güçlük Zammı, Özel Hizmet Tazminatı, Eğitim, Öğretim Tazminatı, Din Hizmetleri Tazminatı, Emniyet Hizmetleri Tazminatı, Mülki İdare Amirliği
Özel Hizmet Tazminatı, Denetim Tazminatı, Adalet Hizmetleri Tazminatı, Diğer Memurlar Tazminatı, Makam Tazminatı, Görev Tazminatı, Temsil Tazminatı, Yabancı Dil Tazminatı. Bu yan ödemeler arasında Ek Ödemeyi de saymak mümkündür.

Yan ödemelerin zamlar alt başlığı altında, dört türü bulunmaktadır. Bunlardan, niteliği ve çalışma şartları bakımından güç olan işlerde çalışan memurlara iş güçlüğü zammı; hayat ve sağlık için tehlike arz eden hizmetlerde çalışan memurlara iş riski zammı; Sayıştaya hesap vermekle yükümlü olan saymanlarla, vezne açığından malen sorumlu olan veznedar ve diğer görevlilere mali sorumluluk zammı; temininde, görevde tutulmasında veya belli yerlerde istihdam edilmesinde güçlük bulunan elemanlar için temininde güçlük zammı ödenir. Bunların miktarı, yan ödeme katsayısı ile ilgili puanın çarpılması ile bulunur

Genel Plan’da, memurların yetiştirilmelerinde kurumlarca göz önünde bulundurulacak ilkeler şöyle ifade edilmiştir;

Personelin bir plan dâhilinde hizmet içi eğitimden geçirilmeleri esastır.

Yükselme, memurun bulunduğu hiyerarşik düzeyden daha üst düzeye atanmasıdır. Memur yükselme aldığında: memurun görev ve sorumlulukları,  maaş ve unvanında artış ve değişiklik meydana gelir.