KAMU PERSONEL HUKUKU

Devlet Memurları Kanunu, amir durumundaki memurların ödev ve sorumluluklarını özel olarak düzenlemiş ve genel olarak memurlardan farklı unsurları hüküm altına almış ve amir-memur ilişkisini belirli esaslara bağlamıştır (madde 10).

Memurlar, “amiri oldukları kuruluş ve hizmet birimlerinde kanun ve diğer mevzuatla belirlenen görevleri zamanında ve eksiksiz olarak yapmaktan ve yaptırmaktan, maiyetindeki memurlarını yetiştirmekten, hal ve hareketlerini takip ve kontrol etmekten görevli sorumludurlar.” Böylece, amirler, başında oldukları kuruluş ve birimlerin hukuki olarak belirlenmiş görevlerini tam ve zamanında yapmak ve yaptırmaktan, aynı zamanda astlarını yetiştirmek ve kontrol etmekten sorumludurlar. Amirler, astlarına hakkaniyete uygun ve eşitlik içinde davranırlar. Amirler, amirlik yetkisini hukuka uygun kullanır, kanunsuz emir veremezler. Ayrıca, amir, maiyetindeki memurdan özel bir çıkar temin edecek bir talepte bulunamaz, hediyesini kabul edemez ve borç alamaz.

Bu açıklamalar ışığında ‘’ maiyetindeki memurlardan özel bir çıkar temin edecek  talepte bulunmaktan sorumludurlar’’ ifadesi yanlış olduğundan doğru cevap D’dir.

Memurlar, mesai saatleri içerisinde işbaşında bulunmak ve hizmeti bizzat yürütmekle yükümlüdürler. Devlet Memurları Kanunu’nda memurların çalışma süresi, cumartesi pazar tatil olmak üzere, haftalık 40 saat olarak belirlenmiştir (madde 99). Ancak kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak suretiyle yasa ya da yasalara bağlı olarak idari düzenleyici işlemlerle farklı çalışma süreleri belirlenebilir. Cumhurbaşkanı, yurt dışı kuruluşlarda hizmetin gerektirdiği hâllerde, hafta tatilini cumartesi ve pazardan başka günler olarak tespit edebilir.

Memurların günlük çalışma saatlerinin belirlenmesi ise farklı esaslara tabidir. Öncelikle memurların öğlen dinlenme hakkı bulunmaktadır. Günlük çalışmanın başlama ve bitme saatleri ile öğlen dinlenme süresi, bölgelerin ve hizmetin özelliklerine göre merkezde Cumhurbaşkanınca, illerde valiler tarafından belirlenir.

‘’Devlet Memurları Kanunu’nda memurların çalışma süresi, cumartesi pazar  tatil olmak üzere, haftalık 45 saat olarak belirlenmiştir’’ ifadesi yukarıdaki açıklamalar ışığında yanlıştır. Doğru cevap B’dir.

Memurlar için getirilen yasaklar: Grev ve Toplu Eylem ve Hareketlerde Bulunma Yasağı; Ticaret ve Diğer Kazanç Getirici Faaliyetlerde Bulunma Yasağı; Hediye Alma ve Menfaat Sağlama Yasağı; Denetimindeki Teşebbüsten Menfaat Sağlama Yasağı; Gizli Bilgileri Açıklama Yasağı; Ayrıldığı Görev Alanıyla İlgili İş Yapma ve Görev Alma Yasağı; Siyasal Partilere Girme Yasağı; İkinci Görev Yasağı.

‘’Ticaret ve Diğer Kazanç Getirici Faaliyetlerde Bulunmama Yasağı’’ ve ‘’Ayrıldığı Görev Alanıyla İlgili İş Yapmama ve Görev Almama Yasağı’’ ifadeleri yukarıdaki açıklamalar ışığında yanlış olduğundan doğru cevap E’dir.

Memurların genel hakları: Statü Kurallarının Uygulanmasını İstemek Hakkı, Güvence (Güvenlik) Hakkı, Emeklilik Hakkı, Çekilme (İstifa) Hakkı, Müracaat, Şikâyet ve Dava Açma Hakkı, Kovuşturma ve Yargılama Usulünün Özel Hükümlere Bağlı Olması Hakkı, İsnat ve İftiralara Karşı Korunma Hakkı, Sendika Kurma Hakkı, Toplu Sözleşme Hakkı, Dernek-Vakıf Kurma ve Üye Olma Hakkı, Seçme ve Seçilme Hakkı, İzin Hakkı, Öğrenim ve Burslardan Yararlanma Hakkı.

‘’İşe Alınma Hakkı’’ memurların genel hakları arasında yer almaz ve yanlıştır. Doğru cevap A’dır.

Sendika kurması ve sendika üyeliği yasaklananlar şunlardır:

Mülkî idare amirleri;

Silahlı Kuvvetler mensupları;

Millî İstihbarat Teşkilâtı mensupları;

4699 sayılı Kanun kapsamında bulunan kurum ve kuruluşların merkezi denetim elemanları;

Emniyet hizmetleri sınıfı;

Ceza infaz kurumlarında çalışan kamu görevlileri;

Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığında görevli subay, sözleşmeli subay, astsubay, sözleşmeli astsubay, uzman jandarma, uzman erbaş, sözleşmeli erbaş ve sözleşmeli erler.

Yukarıdaki açıklamalar ışığında, ‘’Mülkî idare amirliğinde çalışan memurlar ve Emniyet Genel Müdürlüğü hizmetli çalışanları’’ sendika kurması ve sendika üyeliği yasaklananlar arasında yer almadığından yanlıştır. Doğru cevap B’dir.

Memur sendika ve konfederasyonlarına getirilen yasaklar şunlardır:

Yönetim ve işleyişleri Anayasa’da belirtilen Cumhuriyetin niteliklerine ve demokratik esaslara aykırı olamaz,

Kamu makamlarından maddi yardım kabul edemez, siyasal partilerden maddi yardım alamaz ve onlara maddi yardımda bulunamazlar,

Siyasal partilerin kuruluşu içinde yer alamazlar; siyasal partilerin ad, amblem, rumuz veya işaretlerini kullanamazlar,

Ticaretle uğraşamazlar.

‘’Maaşlarının bir bölümü ile herhangi bir hayır kurumuna bağışta bulunamazlar’’ ifadesi memur sendika ve konfederasyonlarına getirilen yasaklar arasında yer almaz ve yanlıştır. Doğru cevap C’dir.

1982 Anayasası’nın “milletvekili seçilme yeterliliği” kenar başlıklı 76. maddesine göre:

“Hakimler ve savcılar, yüksek yargı organları mensupları, yükseköğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu üyeleri, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri ve Silahlı Kuvvetler mensupları, görevlerinden çekilmedikçe, aday olamazlar ve milletvekili seçilemezler.”

Yukarıdaki açıklamalar ışığında ‘’Kamu kurum ve kuruluşlarında işçi niteliği taşıyan görevlilerin’’ aday olmak ve milletvekili seçilmek için görevlerinden çekilmelerine gerek yoktur. Doğru cevap D’dir.

Aylıksız izin, memura belirli koşul ve sürelerde aylık ve diğer mali hakları ödenmeksizin, ancak kadrosu ile ilişkisi devam ederek izin verilmesidir. Aylıksız izin memura belirli koşul ve sürelerle verilir. Bu koşullardan, muvazzaf askerlik, analık izni sonrası, eşi doğum yapan memur ve evlat edinme nedenleriyle istenen aylıksız izinde, idarenin bağlı yetkisi vardır, ancak diğer durumlarda takdiri söz konusudur. Aylıksız izin süresinin bitiminden önce, izin verilen durumun ortadan kalkması hâlinde, memurun on gün içinde göreve dönmesi zorunludur. Aylıksız izin süresinin bitiminde veya mazeret sebebinin kalkmasını izleyen on gün içinde görevine dönmeyenler, memuriyetten çekilmiş sayılır.

‘’Aylıksız izin süre kıstası olmadan memurun talep ettiği kadar verilir’’ ifadesi yukarıdaki açıklamalar ışığında yanlış olduğundan doğru cevap E’dir.

Memurların ödev ve sorumlulukları şunlardır; anayasa ve yasalara sadakat, tarafsızlık ve devlete bağlılık, genel davranış ve yurt dışında davranış, işbirliği ve kanunsuz emir, amir durumundaki memurların ödev ve sorumlukları, mal bildiriminde bulunmak, resmî belge, araç ve gereçlerin yetki verilen mahaller dışına çıkarılmaması ve iadesi, kıyafet mecburiyeti, mesai saatleri içerisinde işbaşında bulunmak. Cevabımız C seçeneğidir.

Memurlar, anayasa, yasa, tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen esaslara uymakla ve amirler tarafından verilen görevleri yerine getirmekle yükümlü ve görevlerinin iyi ve doğru yürütülmesinden amirlerine karşı sorumludurlar. Memurların amirlerinin emirlerine uyması kamu örgütünün hiyerarşik düzeni ve işleyişi için yaşamsaldır. Ancak memur, amirinin verdiği emrin, anayasa, yasa, tüzük ve yönetmeliklere uygunluğunu gözetmek zorundadır. 1982 Anayasası’nın “Kanunsuz emir” kenar başlıklı 137. maddesinde ve Devlet Memurları Kanunu’nun 11. maddesinde kanunsuz emir konusu düzenlenmiştir. Memur, amirinden aldığı emri, Anayasa, yasa, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ve yönetmelik hükümlerine aykırı görürse yerine getirmez ve bu aykırılığı o emri verene bildirir. Amir emrinde ısrar eder ve bu emrini yazı ile yenilerse memur bu emri yapmağa mecburdur. Ancak emrin yerine getirilmesinden doğacak sorumluluk emri verene aittir. Konusu suç teşkil eden emir, hiçbir suretle yerine getirilmez; yerine getiren kimse sorumluluktan kurtulamaz. Cevabımız A seçeneğidir.

Devlet Memurları Kanunu, amir durumundaki memurların ödev ve sorumluluklarını özel olarak düzenlemiş ve genel olarak memurlardan farklı unsurları hüküm altına almış ve amir-memur ilişkisini belirli esaslara bağlamıştır (madde 10). Memurlar, “amiri oldukları kuruluş ve hizmet birimlerinde kanun ve diğer mevzuatla belirlenen görevleri zamanında ve eksiksiz olarak yapmaktan ve yaptırmaktan, maiyetindeki memurlarını yetiştirmekten, hal ve hareketlerini takip ve kontrol etmekten görevli sorumludurlar.” Böylece, amirler, başında oldukları kuruluş ve birimlerin hukuki olarak belirlenmiş görevlerini tam ve zamanında yapmak ve yaptırmaktan, aynı zamanda astlarını yetiştirmek ve kontrol etmekten sorumludurlar. Cevabımız E seçeneğidir.

Memurlar, Anayasa’nın 71. maddesine göre mal bildiriminde bulunmak zorundadırlar. Devlet Memurları Kanunu’nun 14. maddesine göre, memurlar “kendileriyle, eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait taşınır ve taşınmaz malları, alacak ve borçları hakkında, özel kanunda yazılı hükümler uyarınca, mal bildirimi verirler.” Mal bildirimi konusunda genel esaslar, 1990 tarihli ve 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu ve ilgili Yönetmelik ile düzenlenmiştir. Yasa’ya göre, memurlar, ilk defa atanmada, göreve giriş için gerekli belgelerle; mal varlıklarında önemli bir değişiklik olduğunda bir ay içinde; görevin sona ermesi hâlinde, ayrılma tarihini izleyen bir ay içinde ilgili mevzuat çerçevesinde mal bildiriminde bulunurlar. Ayrıca, memurlar, görevleri devam ettiği sürece, sonu “sıfır” ve “beş” ile biten yılların en geç şubat ayı sonuna kadar bildirimlerini yenilerler. Cevabımız B seçeneğidir.

Memurlar, mesai saatleri içerisinde işbaşında bulunmak ve hizmeti bizzat yürütmekle yükümlüdürler. Devlet Memurları Kanunu’nda memurların çalışma süresi, cumartesi pazar tatil olmak üzere, haftalık 40 saat olarak belirlenmiştir (madde 99). Ancak kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak suretiyle yasa ya da yasalara bağlı olarak idari düzenleyici işlemlerle farklı çalışma süreleri belirlenebilir. Cumhurbaşkanı, yurt dışı kuruluşlarda hizmetin gerektirdiği hâllerde, hafta tatilini cumartesi ve pazardan başka günler olarak tespit edebilir. Memurların günlük çalışma saatlerinin belirlenmesi ise farklı esaslara tabidir. Öncelikle memurların öğlen dinlenme hakkı bulunmaktadır. Günlük çalışmanın başlama ve bitme saatleri ile öğlen dinlenme süresi, bölgelerin ve hizmetin özelliklerine göre merkezde Cumhurbaşkanınca, illerde valiler tarafından belirlenir. Cevabımız D seçeneğidir.

Memurlar için getirilen yasaklar şunlardır; grev ve toplu eylem ve hareketlerde bulunma yasağı, ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağı, hediye alma ve menfaat sağlama yasağı, denetimindeki teşebbüsten menfaat sağlama yasağı, gizli bilgileri açıklama yasağı, ayrıldığı görev alanıyla ilgili iş yapma ve görev alma yasağı, siyasal partilere girme yasağı, ikinci görev yasağı. Cevabımız C seçeneğidir.

Memurlar, Devlet Memurları Kanunu’na tabi kurum ve kuruluşlar ile Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile bunların iştiraklerinde ikinci görev alamazlar, bu kurumlardan her ne ad ile olursa olsun para alamazlar, yarar sağlayamazlar. Ancak Devlet Memurları Kanunu’nda ikinci görev yasağının istisnaları sayılmıştır. Buna göre, Devlet Memurları Kanunu’nun 88. maddesinde düzenlenen ikinci görev verilecek memurlar ve görevler; hakemlik; tasfiye memurluğu; bilirkişilik; İl Genel Meclisi ve İl Daimi Encümeni başkanlıkları; özel kanunlarla ve Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle kurulan ve aslî görevlerinin devamı niteliğinde olmayan çeşitli kurul, komisyon, heyet ve jüri çalışmaları; Üniversiteler, Akademiler, Türkiye ve Orta - Doğu Amme İdaresi Enstitüsü ve Özel kanunlarla ve Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle kurulan araştırma kurumları tarafından idareyle ilgili olarak yapılan inceleme ve araştırma çalışmalarına katılanlar için yapılan için özel kanunlarınca gösterilen veya bu kanunlara dayanılarak tespit edilen ücretlerin ödenmesi yasak kapsamı dışındadır. Ancak 2012 tarih ve 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu çerçevesinde memurlar ve diğer kamu görevlilerinin arabuluculuk yapması ikinci görev yasağının kapsamına girmektedir. Arabuluculuk faaliyeti ikinci görev yasağının istisnaları içerisinde sayılmadığı için, memurlar ve diğer kamu görevlilerinin arabuluculuk faaliyeti içerisinde bulunması yasaktır. Cevabımız A seçeneğidir.

Diğer kamu kurum ve kuruluşlarına atanmak üzere Devlet Personel Başkanlığına bildirilen memurların 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında bulunan kamu kurum ve kuruluşlarının boş kadrolarından Devlet Personel Başkanlığınca tespit edilen kadroya, bu Başkanlık tarafından 45 gün içinde ataması teklif edilir. Devlet Personel Başkanlığı tarafından gönderilen atama teklif yazısının atamayı yapacak kamu kurum ve kuruluşuna intikalinden itibaren 30 gün içinde bu kurum ve kuruluş tarafından atama işlemlerinin yapılması zorunludur. Cevabımız B seçeneğidir.

Kamu görevlilerinin yol açtığı zararlardan dolayı idarenin sorumluluğu, kusurlu sorumluluktur. İdarenin sorumluluğuna yol açan kusura hizmet kusuru adı verilir. Hizmet kusuru, hizmetin hiç işlememesi, hizmetin geç işlemesi ve hizmetin kötü işlemesi şeklinde ortaya çıkabilir. İdarenin kusursuz sorumluluğu ise, idarenin teh-likeli araçlar kullanmasından, sosyal risklerden ya da kamu külfetleri karşısında eşitlik ilkesinden ortaya çıkabilen ve idarenin kamu hizmetinin uygulanmasında bir kusurunun bulunup bulunmadığının incelenmesine gerek olmayan sorumluluk türüdür. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Memurların genel hakları şunlardır; statü kurallarının uygulanmasını istemek hakkı, güvence (güvenlik) hakkı, emeklilik hakkı, çekilme (istifa) hakkı, müracaat, şikâyet ve dava açma hakkı, kovuşturma ve yargılama usulünün özel hükümlere bağlı olması hakkı, isnat ve iftiralara karşı korunma hakkı, sendika kurma hakkı, toplu sözleşme hakkı, dernek-vakıf kurma ve üye olma hakkı, seçme ve seçilme hakkı, izin hakkı, öğrenim ve burslardan yararlanma hakkı. Mesai saatleri içerisinde iş başında bulunmak ise memurların ödev ve sorumlulukları arasında yer alır. Cevabımız E seçeneğidir.

Memurların sadakat ödevi, 1982 Anayasası’nın “Görev ve Sorumlulukları ...” kenar başlıklı 129. maddesinde de vurgulanmıştır. Buna göre “memurlar ve diğer kamu görevlileri Anayasa ve kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunmakla yükümlüdürler.” Vurgulamak gerekir ki, Anayasa ve Devlet Memurları Kanunu, memurun sadakatinin “Anayasa ve kanunlara” karşı olacağını belirtmiştir. Memurun amirine ya da başka bir yöneticisine sadakati kastedilmemiştir. Diğer yandan hüküm, memurların milletin hizmetinde olduğunu ve bunun göstergesinin Anayasa ve yasalara sadakat olduğunu vurgulamaktadır. Doğru cevap A'dır.

Memurların tarafsızlık ödevi, birbirine bağlı dört unsurdan oluşmaktadır. Öncelikle, memurların siyasal partilere üye olması açıkça yasaklanmıştır.İkinci olarak, memurlar, herhangi bir siyasal parti, kişi ya da zümrenin yararını veya zararını hedef tutan bir davranışta bulunamazlar.Üçüncü olarak, memurların görevlerini eşitlik ilkesine uygun olarak yerine getirmesi hüküm altına alınmıştır.Dördüncü olarak, Devlet Memurları Kanunu ile memurların her türlü, siyasal ve ideolojik beyan vermesi, eylemde bulunması ve eylemlere katılması yasaklanmıştır. Doğru cevap B'dir.