KAMU PERSONEL HUKUKU

Akdi istihdamın tersi olarak statü hukukunun dört temel niteliği bulunmaktadır. Bunlar; (1) Çalışma rejiminin anayasal ilkelere dayalı olarak bütünüyle yasalardan başlayan hukuki düzenleme silsilesi ile belirlenmesi; (2) Çalışma rejiminin devlet tarafından tek taraflı olarak belirlenmesi; (3) Çalışanın yasadan kaynaklanan objektif durum ve koşullar ortaya çıkmadıkça yaşam boyu kariyer düzeni içerisinde istihdamı; (4) Çalışanların statüleri üzerinde tesis edilen işlemlere karşı yargı yoluna gidebilmesidir. Doğru cevap A'dır.

Sözleşme ilişkisinde, taraflar karşılıklı olarak koşulları saptarken statü hukukunda, devletin tek taraflı koyduğu kuralları çalışanların kabulü söz konusudur. Çalışma rejiminin tek taraflı belirlenmesinin istisnaları tarih içerisinde ve bazı coğrafyalarda ortaya çıkmıştır. Bu çerçevede, memurların sendikal haklarının de facto ya da de jure kabul edilmesi ve memur sendikaları ile idare arasında toplu sözleşme düzeninin ortaya çıkması, devletin çalışma koşullarını tek yanlı belirlemesi kuralını değiştirmeye başlamıştır. Bu olgu, statü hukukunun tek taraflı olma niteliğini özünde değiştirmemekte, ancak istisnai bir durum olarak ortaya çıkmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Yasa’nın temel ilkeleri, aynı zamanda memurluğun temel niteliklerine denk gelmektedir. Yasa’da memurluğun üç temel niteliği sayılmıştır (madde 3); sınıflandırma, kariyer, liyakat. Doğru cevap B'dir.

Memurların hizmet sınıflarının nicel görünümüne baktığımızda en büyük ilk üç sınıfın, Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı (% 35,6), Genel İdare Hizmetleri Sınıfı (22,0) ve Sağlık ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı (% 16,8) olduğunu görüyoruz. Doğru cevap D'dir.

Devlet Memurları Kanunu’na göre memur olmak için en az ortaokul mezunu olmak gerekir (madde 41). Ancak, ortaokul mezunlarından istekli bulunmadı- ğı takdirde ilkokulu bitirenler de hizmete alınabilir. Doğru cevap D'dir.

Devlet Memurları Kanunu’nda memurluğa girişte en az yaş koşulu getirilmiştir (madde 40). Buna göre, 18 yaşını tamamlayanlar memur olabilir. Ancak bir meslek ya da sanat okulunu bitirenler, en az 15 yaşını doldurmuş olmak ve kazai rüşt kararı almak koşuluyla devlet memurluklarına atanabilirler. Doğru cevap A'dır.

İlk defa kamu hizmetine atacaklar hakkında, güvenlik soruşturması ve/veya ar- şiv araştırması yapılmak zorundadır. 2016 yılında Devlet Memurları Kanununa eklenen hükümle, ilk defa kamu hizmetine atanacaklar hakkında, ilgili kamu idarelerinin, Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliğinde belirlenen esas ve usuller çerçevesinde güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yaptırması gereklidir. Doğru cevap C'dir.

Adaylık süresi içinde aday memurun kimi hak ve yükümlülükleri aslî memurdan farklı ve sınırlıdır. Örnek olarak, adaylık süresi içerisinde aday memurun yıllık izin hakkı yoktur. Aday memur aynı zamanda, aşağıda inceleyeceğimiz, özel yetiştirilme sürecine tabi tutulur. Adaylık süresi bir yıldan az iki yıldan fazla olamaz. Aday memurlar öncelikle memurların ortak nitelikleri ile ilgili konuları kapsayan temel eğitime tabi tutulurlar. Aday memur, temel eğitim sonrası hazırlayıcı eğitime tabi tutulur. Hazırlayıcı eğitim, memurların aday olarak atandığı kurum veya kuruluşu, sınıfı ve görevine ilişkin eğitimdir. Aday memurun yetiştirilmesinin üçüncü aşaması, staj programına ilişkindir. Staj programı ilgili kurum ve kuruluşlarca düzenlenir. Aday memurların yetiştirilme sürecinde eğitim ve stajda başarılı olmaları şarttır. Aday memurların adaylık süresi içerisinde görevlerine son verilmesi aslî memurlardan farklı koşullara bağlıdır. Doğru cevap E'dir.

Devlet Memurları Kanunu’nun 73. maddesine göre aynı kurumun farklı yerlerinde bulunan ve aynı sınıfta yer alan memurlar, atamaya yetkili amirlerinin uygun bulması durumunda karşılıklı olarak yer değiştirmek suretiyle atanabilirler. Bu türden atamaya, uygulamada becayiş denilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Akdi istihdamın tersi olarak statü hukukunun dört temel niteliği bulunmaktadır. Bunlar;

Cevabımız E seçeneğidir.

Çalışma rejiminin tek taraflı belirlenmesinin istisnaları tarih içerisinde ve bazı coğrafyalarda ortaya çıkmıştır. Bu çerçevede, memurların sendikal haklarının de facto ya da de jure kabul edilmesi ve memur sendikaları ile idare arasında toplu sözleşme düzeninin ortaya çıkması, devletin çalışma koşullarını tek yanlı belirlemesi kuralını değiştirmeye başlamıştır. Bu olgu, statü hukukunun tek taraflı olma niteliğini özünde değiştirmemekte, ancak istisnai bir durum olarak ortaya çıkmaktadır. Cevabımız B seçeneğidir.

Türk kamu personel rejiminde, memurların büyük hizmet sınıfları içerisinde sınıflandırıldığını görüyoruz. Devlet Memurları Kanunu 12 hizmet sınıfı oluşturmuştur (madde 36). Belirlenen bu sınıfların dışında, memur kadrosu ihdas edilemez (madde 39). Oluşturulan hizmet sınıfları şunlardır;

Cevabımız A seçeneğidir.

Genel İdare Hizmetleri Sınıfı (GİH), torba sınıftır. Devlet Memurları Kanunu kapsamına dâhil kurumlarda yönetim, icra, büro ve benzeri hizmetleri gören ve Yasa ile tespit edilen diğer sınıflara girmeyen memurlar Genel İdare Hizmetleri sınıfını oluşturur. Bu sınıfa dâhil unvanlardan, bazıları; Müsteşar, Daire Başkanı, Teftiş Kurulu Başkanı, Hukuk Müşaviri, Şube Müdürü, Şef, Bilgisayar İşletmeni, Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni, Memur. Cevabımız C seçeneğidir.

Kariyere giren memur, hizmet süresini yani, kıdemi temel alan ancak eğitim ve mesleki formasyonun hızlandırıcı etkisinin de bulunduğu yükselme basamaklarında ilerler. İlkokulu bitirenler 15/1’den başlar; 4 yıllık yüksek öğrenimi bitirenler 9/1’den başlarlar. Bazı unvanlara sahip olanların giriş dereceleri bir üst derecedendir, örnek olarak mühendis unvanına sahip olanlar bir derece yukarıdan başlarlar. Cevabımız D seçeneğidir.

1982 Anayasası’nda memurluğa girmeye ilişkin anayasal ilkenin dört unsuru bulunmaktadır. Birinci olarak, memurluğa girmek yalnızca Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına özgü bir ödev ve haktır. İkinci olarak, vatandaşların özgür ve serbestçe kullanacağı bir haktır. Üçüncü olarak, vatandaşların eşit biçimde kullanacağı haktır. Dördüncü olarak vatandaşların hizmete alınmasında görevin gerektirdiği niteliklerinden başka hiçbir ayrım gözetilemez. Cevabımız E seçeneğidir.

Devlet Memurları Kanunu’nun 48. maddesine göre, devlet memuru olmanın genel ve özel koşulları bulunmaktadır. Genel koşullar şunlardır; Türk vatandaşı olmak, belirli yaşta olmak, belirli öğrenime sahip olmak, kamu haklarından mahrum bulunmamak, belirli suçlardan ve belirli sürelerle mahkûm olmamak, askerlik, sağlık, güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılması. Cevabımız D seçeneğidir.

Devlet Memurları Kanunu’nda memurluğa girişte en az yaş koşulu getirilmiştir (madde 40). Buna göre, 18 yaşını tamamlayanlar memur olabilir. Ancak bir meslek ya da sanat okulunu bitirenler, en az 15 yaşını doldurmuş olmak ve kazai rüşt kararı almak koşuluyla devlet memurluklarına atanabilirler. Cevabımız C seçeneğidir.

Devlet Memurları Kanunu’nda memurluğa girmenin bir diğer koşulu, “Türk Ceza Kanunu’nun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, ... zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm olmamak” olarak belirtilmiştir. Cevabımız A seçeneğidir.

Memurluk sınavını kazananlar, atamaya yetkili amir tarafından aday memur olarak atanırlar. Memur için, aslî memurluğa atanana kadar geçen süre adaylık süresidir (Devlet Memurları Kanunu, madde 54-57). Bu süreç, memurun deneme süresi olarak nitelendirilebilir. Adaylık süresi içinde aday memurun kimi hak ve yükümlülükleri aslî memurdan farklı ve sınırlıdır. Adaylık süresi bir yıldan az iki yıldan fazla olamaz. İdare, bir yıl ile iki yıl arasında kalan süre içerisinde, başarılı olan aday memuru aslî memurluğa atamak ya da ilgili hükümler çerçevesinde başarısız olanın ilişiğini kesmek zorundadır. Cevabımız B seçeneğidir.