KAMU PERSONEL HUKUKU

Diğer Kamu Görevlileri
Kamu görevlilerinin memurlar alt kategorisinin ikinci alt kümesini diğer kamu görevlileri oluşturur. Diğer kamu görevlileri 1982 Anayasası ile kamu personel hukukuna girmiştir. Diğer kamu görevlileri, asıl olarak “diğer memurlar” diyebileceğimiz gerçek kişilerdir. Diğer kamu görevlileri, tıpkı memurlar gibi, akdi değil, statüter ilişki çerçevesinde devlette istihdam edilirler.
Diğer kamu görevlileri kavramı, ilk olarak 1982 Anayasası’nda kullanılmıştır. Kavramın 1982 Anayasası’nda kullanımı genel olarak memur kavramı ile birliktedir. Buna göre, memurlar için yapılan tanım ve ibarelerde “ve diğer kamu görevlileri” ibaresi yer almaktadır. Öncelikle belirtmek gerekir ki, diğer kamu görevlileri kavramı ilk olarak 1982 Anayasası tarafından kullanılmakta birlikte, esas olarak, 1961 Anayasası döneminde fiili olarak memurlardan ayrılmış olan kümelere anayasal temel oluşturmak üzere ihdas edilmiştir.

Yardımcılar
Yardımcılar kategorisi, statü değil, akdi (sözleşme) ilişki ile çalışan kümelerden oluşur. Yardımcıların, iki temel niteliği bulunmaktadır. Birincisi zamansal; ikincisi ise işin niteliğine ilişkindir. İlk olarak, yardımcılar, memurlar kategorisinin tersine, geçici, belirli süreli, kuraldışı, eğreti istihdam biçimlerini içerir. Dolayısıyla, sürekli bir istihdam değildir. İkinci olarak bu istihdam biçimleri, işin aslî değil,
tali parçalarını yürütürler. Yardımcılar, istihdam biçimi açısından “geçicilik”, yaptıkları işini niteliği itibarıyle “tâlî” görevleri yürütmek özelliklerini barındırırlar. Bu kategori içerisinde, sözleşmeli personel; ve işçiler yer alır.

Seçilmişler
Kamu görevlilerinin ikinci alt kümesini seçilmişler oluşturur. Kimi yazarların “fahri ajanlar” olarak kavramlaştırdığı seçilmişler, yurttaşların ya da bir kamu organının seçtiği ve gönüllük esasına dayalı olarak kamu hizmetine katılan kişilerdir. Memurların tersine bu kesim atanmış değil, seçilmiştir. Bu kişilerin bir diğer niteliği, kamu görevliliğinin belirli bir süre ile sınırlı olmasıdır. Memurların istihdamının süreye bağlı olmamasının tersine, seçilmişlerde, süre sonunda seçilmiş
kişinin kamu görevlisi olma durumu ortadan kalkar. Bu kişiler görev yaptıkları süre içerisinde aksi yasaklamalar olmakla birlikte genellikle kendi mesleklerini yürütürler, dolayısıyla memurlar gibi, bunların mesleği yegâne yaşam uğraşı değildir. Diğer yandan, bu kişiler, katıldıkları kamu hizmeti çerçevesinde maaş ya da huzur hakkı alabilir, görevlerini bütünüyle parasız yürütmezler.

Seçilmişlerin esaslı bölümünü, temsili demokrasi modeli çerçevesindeki kesim oluşturur. Bu kesim, yurttaşların doğrudan seçimi ile kamu görevlisi olma hüviyetini kazanırlar. Türkiye’de seçilmişler içerisine, Cumhurbaşkanı, milletvekilleri, il genel meclisi üyeleri, belediye meclisi üyeleri, belediye başkanları, köy - mahalle muhtarları, köy ihtiyar meclisi ve mahalle ihtiyar heyeti girer.
Seçilmişlerin sayısal olarak küçük kesimini ise yönetişim modeli çerçevesinde, belirli süre için kamu iktidarını kullanmak üzere kamu makamları tarafından seçilen kişiler oluşturur. Seçilmişlerin bu ikinci kesimi oluşturan kesimin birinci kesimden temel farkı, birincilerin doğrudan yurttaşlar tarafından, ikinci kesimin ise yurttaşlar değil, kamu makamları tarafından seçilmesi noktasında ortaya çıkmaktadır. Bu kişiler, belirli dönem için kamu görevlisi sıfatını taşırlar. Bunlara, düzenleyici kurul üyelerini, tahkim kurulu üyelerini örnek gösterebiliriz.

Gönüllüler
Kamu görevlilerinin son dönemde ortaya çıkan kategorisi gönüllülerdir. Yükümlülerin tersine gönüllülerde, kamu hizmetlerine katılmada zor değil, rıza vardır. Bu kişiler, kamu hizmetlerine gönüllülük esası ile aynı zamanda belirli ya da belirsiz süre ile maaş, ücret ya da herhangi nakdi - ayni yardım almadan katılmaktadırlar. Bu kişiler, seçilmişler gibi, seçim esası ile de görev yapmamakta, aynı zamanda memurlar gibi atama ve maaş esası ile çalışmamaktadır. Gönüllülerin kamu hizmetlerine katılması, geçiciliği barındırmakla birlikte, hizmete düzenli ve idarenin yasaya dayalı olarak koyduğu kurallar çerçevesinde kalarak katılmayı içermektedir.

Anayasa Mahkemesi, 1985/3 Esas Sayılı Kararı’nda yasa ile düzenleme ilkesini şöyle yorumlamıştır; “Yasa Koyucu belli konularda gerekli kuralları koyacak, çerçeveyi çizecek, eğer uygun veya zorunlu görürse, onların uygulanması yolunda sınırları belirlenmiş alanlar bırakacak, idare, ancak o alanlar içinde takdir yetkisine dayanmak suretiyle yasalara aykırı olmamak üzere birtakım kurallar koyarak yasanın uygulanmasını sağlayacaktır. Esasen, Anayasa’nın 8. maddesinin, yürütme yetkisi ve görevinin Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir hükmünün anlamı da budur.

1982 Anayasası’nın 128. maddesinin ikinci fıkrası; “Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir. Ancak, malî ve sosyal haklara ilişkin toplu sözleşme hükümleri saklıdır.

Memurlar ve diğer kamu görevlileri tarafından yerine getirilmesi zorunlu olan aslî ve sürekli görevlerin birinci önkoşulu hizmetin kamu tüzel kişiliği tarafından yürütülmesi, ikinci önkoşulu ise genel idare esaslarına göre yürütülmesidir. Genel idare esasları, kamusal yönetim usulleridir. Kısaca, kamu hukuku temelinde hizmetin görülmesidir. Bu usulün tersi ise özel idare usulleridir. Özel idare usulleri, esas olarak kamunun özel hukuka bağlı işyerlerindeki usullerdir.

Rütbe sınıflandırmasında görev ve sorumlulukların değil, görev ve sorumlulukları yerine getirecek memurun sahip olduğu en başta eğitim olmak üzere kişisel niteliklerin sınıflandırılması esastır. 

Kadro sınıflandırmasında, memurlar değil, kadrolar sınıflandırılır. Esas olan, memurun önceden belirlenmiş görevi yapıp yapamayacağıdır. Memurun, genel eğitim ve diploması gibi kişisel nitelikleri hizmete alınmak için önem taşımaz. Önemli olan işi yapıp yapamayacağıdır.
Kadro sınıflandırmasının kaynak ülkesi Amerika Birleşik Devletleridir. Doğru cevap B'dir.

Liyakat, kişinin göreve layık bulunması ile ilgili soyut değerleri taşıyabilme hâlidir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

TCK md. 6’nın gerekçesinde “...kişinin kamu görevlisi sayılması için aranacak yegâne ölçütün, gördüğü işin kamusal faaliyet olması gerektiği" ifade edilmiştir. Doğru yanıt C seçeneğidir.