KAMU PERSONEL HUKUKU

Türk kamu personel hukukunda memurlar kategorisi içerisine memur ve diğer kamu görevlileri girmektedir. Bu doğrultuda memur kümesini 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na bağlı personel oluştururken, “diğer memurları” ise hâkim - savcılar, askerî personel ve akademik personel oluşturmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Diğer kamu görevlileri kavramı içerisine giren üç kesimin üç ayrı personel yasası bulunmaktadır. Bunlar, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun ayrılmaz parçalarıdır. Bu üç yasa, 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunu, 926 sayılı Türk Silâhlı Kuvvetleri Personel Kanunu ve 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanunu’dur. Doğru cevap D'dir.

Yardımcılar, memurlar kategorisinin tersine, geçici, belirli süreli, kuraldışı, eğreti istihdam biçimlerini içerir. Dolayısıyla, sürekli bir istihdam değildir. İkinci olarak bu istihdam biçimleri, işin aslî değil, tali parçalarını yürütürler. Yardımcılar, istihdam biçimi açısından “geçicilik”, yaptıkları işini niteliği itibarıyle “tâlî” görevleri yürütmek özelliklerini barındırırlar. Bu kategori içerisinde, sözleşmeli personel; ve işçiler yer alır.

Seçilmişlerin esaslı bölümünü, temsili demokrasi modeli çerçevesindeki kesim oluşturur. Bu kesim, yurttaşların doğrudan seçimi ile kamu görevlisi olma hüviyetini kazanırlar. Türkiye’de seçilmişler içerisine, Cumhurbaşkanı, milletvekilleri, il genel meclisi üyeleri, belediye meclisi üyeleri, belediye başkanları, köy - mahalle muhtarları, köy ihtiyar meclisi ve mahalle ihtiyar heyeti girer. Doğru cevap A'dır.

1982 Anayasası içerisinde kamu personel hukukunun ilkeleri farklı hükümler içerisinde yer almaktadır. Bu hükümler son derece geniş bir yelpazededir. Ancak, temel ilkeler, üç maddede düzenlenmiştir. Bu üç maddenin birincisi 70. maddedir. “Kamu Hizmetlerine Girme Hakkı” kenar başlıklı 70. maddede, kamu hizmetine girmenin temel ilkeleri hüküm altına alınmıştır. İkincisi ise “Kamu Hizmetleri Görevlileriyle İlgili Hükümler - Genel İlkeler” kenar başlığı altında, kamu personel hukukunun özüne ilişkin üç ilke yer almaktadır (madde 128). Son olarak, “Görev ve Sorumluluklar, Disiplin Kovuşturmasında Güvence” kenar başlıklı 129. maddede altı fıkrada kamu personel hukukunun görev, disiplin, tazminat ve yargılanmaya ilişkin anayasal ilkeleri yer alır. Doğru cevap B'dir.

İlkenin yer bakımından uygulama alanı istisnaya yer bırakmayacak biçimde devlet teşkilatının bütünüdür. Buna göre ilke “Devlet”, “kamu iktisadî teşebbüsleri” ve “diğer kamu tüzel kişileri”nde uygulanacaktır. Devlet teşkilatı içerisinde, bütün kurum ve kuruluşların bir tüzel kişiliğe bağlı olması kuralı çerçevesinde, bu tanımlama dışında kalacak kurumsal yapı bulunmayacaktır. Doğru cevap C'dir.

1961 Anayasası’nda geçmiş anayasalarla benzer biçimde, memur statüsünün esaslı öğeleri sayılarak yasa ile düzenlenmesi getirilmiş, ancak ek olarak “ve diğer özlük işleri” terimi kullanılarak memurların statülerine ilişkin bütün öğelerin yasa konusu olması kararlaştırılmıştır. 1961 Anayasası’nda sayılan öğeler, aynı biçimde 1982 Anayasası’nda yer almış, bu doğrultuda ilke 1961 Anayasası’ndan 1982 Anayasası’na miras kalmıştır. Ancak, 2010 yılında hükme, bir ek cümle getirilerek ilkenin istisnası kabul edilmiştir. Bu çerçevede, memurlar ve diğer kamu görevlilerinin mali ve sosyal haklarına ilişkin toplu sözleşme hükümleri, yasa ile düzenleme ilkesinin istisnasıdır. Doğru cevap D'dir.

Anayasaya göre, KHK’larla düzenleme yasağı bulunan alanlar bulunmaktadır. Buna göre, Anayasa’nın siyasi haklar ve ödevler bölümü olağan durumlarda KHK’larla düzenlenemez. Bu alanda, kamu personel rejimin ile ilişkili olarak, kamu hizmetine girme hakkı, kamu görevlilerinin mal bildiriminde bulunması ve dilekçe hakkı yer almaktadır. Diğer yandan Anayasa, temel haklar ve kişinin hakları ve ödevleri bölümlerinin de olağan durumlarda KHK ile düzenlenmesini yasaklamıştır. Bu konuda, disiplin suç ve cezaları da kamu personel hukuku alanında mutlak olarak yasa ile düzenlenmesi gereken alanlar arasına girmektedir. Doğru cevap E'dir.

Türk Ceza Kanunu’nun 6. maddesinde geçen kamu görevlisi tanımı ise (Kamu görevlisi deyiminden; kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir surette sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişi anlaşılır), geniş anlamda kamu görevlisini ifade etmektedir. Doğru cevap D'dir.

Devlet Memurları Kanunu, üç temel ilke üzerine inşa edilmiştir. Bu ilkeler: Sınıflandırma, kariyer ve liyakat ilkeleridir. Kariyer ilkesine göre, devlet, memurlarına, yaptıkları hizmetler için lüzumlu bilgilere ve yetişme şartlarına uygun şekilde, sınıfları içinde en yüksek derecelere kadar ilerleme imkânını sağlamaktır. 657 sayılı Yasa gereği memurluğun niteliklerine bakıldığında II numaralı öncülün yanlış olduğu görülecektir. Doğru cevap E'dir.

Öncelikle belirtmek gerekir ki, diğer kamu görevlileri kavramı ilk olarak 1982 Anayasası tarafından kullanılmakta birlikte, esas olarak, 1961 Anayasası döneminde fiili olarak memurlardan ayrılmış olan kümelere anayasal temel oluşturmak üzere ihdas edilmiştir. Buna göre, 1961 öncesinde ve sonrasında memurlardan ayrılmış olan üç “memur” kümesi bu kavramın içeriğini doldurmaktadır. Bu üç küme, hâkim - savcılar, askerî personel ve akademik personeldir.

Kamu personel rejiminde sözleşmeli personel istihdamının genel rejimi Devlet Memurları Kanunu’nun 4/B maddesidir.

Anayasa’nın 72. maddesinde belirtildiği üzere, vatan hizmeti her Türk için hem hak ve hem de bir ödevdir. O hâlde vatani hizmetini yerine getiren er/erbaşlar da ödevli (mükellef) kategorisi içinde sayılmakta ve geniş anlamda kamu görevlisi kapsamında yer almaktadırlar. Doğru cevap E'dir.

Kamu hizmetlerine gönüllü katılım farklı alanlarda uygulanmaktadır. Buna göre, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ile düzenlenen fahri trafik müfettişleri kamu hizmetlerini gönüllü olarak yürüten gerçek kişilere verilebilecek örnektir.

Kamu personel hukukunun temel ilkeleri anayasadan kaynaklanır. Bu olgu, hukuk devletinin temel sonucu ve olmazsa olmaz ilkesidir.

Dar anlamda kamu görevliliği Anayasa’nın 128. maddesinde, “Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür” ifadesiyle yer almıştır. Doğru cevap C'dir.

Yasa ile düzenlenme ilkesi, yukarıda açıklandığı üzere, 1980’den sonra daha çok KHK’larla düzenleme ilkesine dönüşmüştür. Ancak, Anayasaya göre, KHK’larla düzenleme yasağı bulunan alanlar bulunmaktadır. Buna göre, Anayasa’nın siyasi haklar ve ödevler bölümü olağan durumlarda KHK’larla düzenlenemez. Bu alanda, kamu personel rejimin ile ilişkili olarak, kamu hizmetine girme hakkı, kamu görevlilerinin mal bildiriminde bulunması ve dilekçe hakkı yer almaktadır.

Yüksek Mahkeme, diğer kamu görevlilerinin statü hukukunabağlı olarak istihdam edilen görevliler olduğu yönünde kararlar vermiştir.

Hakimler-Savcılar, askeri personel, akademik personel diğer kamu görevlisi memurlardır. Yardımcı kamu personeli sözleşmeli personel ve işçilerdir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Diğer kamu görevlileri; hâkim - savcılar, askerî personel ve akademik personeldir. Anayasa’da memur için çizilen çerçeve diğer kamu görevlisi için de geçerlidir. 2010 yılında yapılan Anayasa değişikliği ile toplu sözleşme hakkı memurlar yanında diğer kamu görevlilerine de tanınmıştır. Diğer kamu görevlileri 1982 Anayasası ile kamu personel hukukuna girmiştir. Diğer kamu görevlileri, asıl olarak “diğer memurlar” diyebileceğimiz gerçek kişilerdir. Diğer kamu görevlileri, tıpkı memurlar gibi, akdi değil, statüter ilişki çerçevesinde devlette istihdam edilirler. Doğru cevap A seçeneğidir.