KAMU ÖZEL KESİM YAPISI VE İLİŞKİLERİ

Türk Ticaret Kanunu’na (TTK) göre özel işletmeler yasal yapıları açısından veya tüzel kişilik biçimlerine göre şu şekilde sınıflandırılır:

Bu işletmeler aynı zamanda özel işletmeler olarak sınıflandırılır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Tek kişinin sahibi olduğu işletmeler, en çok görülen işletme türüdür. İşletmenin sahibi her türlü işletme faaliyetlerine tek başına karar verir, uygular ve denetler. İşletmenin kârları ve riskleri de tek başına işletme sahibine aittir. Tek kişi işletmeleri TTK’nin tacir, esnaf, sanayici ve serbest meslek erbabı gibi kişiler tarafından kurulan ve işletilen işletmelerdir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Türk Ticaret Kanunu’nun 124. maddesi ticaret şirketlerini; kollektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketler olarak saymaktadır. Kanunda, kollektif ile komandit şirket Şahıs; anonim, limitet ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket Sermaye Şirketi olarak sayılmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Türk Ticaret Kanunu’nun 211. maddesi Kollektif Şirketi, “Kollektif Şirket ticarî bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek amacıyla gerçek kişiler arasında kurulan ve ortaklarından hiçbirinin sorumluluğu şirket alacaklılarına karşı sınırlanmamış olan şirkettir” şeklinde tanımlamaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Limitet şirketlerde ortakların sayısı elli kişiyi aşamaz. Doğru cevap E seçeneğidir.

Bir kooperatif en az 7 ortak tarafından imzalanacak ana sözleşme ile kurulur. Kooperatifte sermaye miktarı sınırlandırılmaz. Kooperatiflerin kuruluşu sırasında sözleşmede belli bir sermayenin belirtilmesi zorunluluğu yoktur. Bir ortak pay senedinin değeri T 10.000’den az ve 10 milyon T’den fazla olamaz. Doğru cevap A seçeneğidir.

Kamu işletmelerini şu şekilde de sınıflandırabiliriz:

Doğru cevap B seçeneğidir.

Türkiye’de KİT’ler çeşitli yasalarda tanımlanmıştır. Örneğin, Anayasa KİT’leri denetim açısından tanımlamıştır. Nitekim Anayasa’nın 165. maddesinde, “Kamu İktisâdi Teşebbüslerinin Denetimi” başlığı altında, Kamu İktisâdi Teşebbüsleri “Sermayesinin yarıdan fazlası doğrudan doğruya veya dolaylı olarak Devlete ait olan kamu kuruluşları ve ortaklıkları” olarak tanımlanmış ve bu kuruluşların TBMM tarafından denetleneceği hükme bağlanmıştır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Karma işletmeler, sermayesinin bir kısmı özel kişi veya kuruluşlar, bir kısma da devlet veya devlete ait kuruluşlar tarafından temin edilerek ortaklaşa kurulan ve yönetilen işletmelerdir. Bunlar mülkiyetinin bir kısmı devlete diğer kısmı da şahıs ya da şahıslara ait olan işletmelerin genel adıdır. Karma işletmeler, gerçek kişiler ile kamu tüzel kişilerinin birlikte kurdukları işletmelerdir. Bu işletmelere örnek olarak T.C. Merkez Bankası, Migros, Türk Ticaret Bankası, Türk Ticaret A.Ş. ve Çukurova Elektrik A.Ş.’yi verebiliriz. Doğru cevap D seçeneğidir.

Hukukî temelde, kanunlara göre ülkemizde kurulan yabancı sermayeli işletmeler aşağıdaki gibi dört başlık altında toplanmaktadır:

Doğru cevap E seçeneğidir.

Tek Kişi İşletmeleri, “tacir”ler, “esnaf ”lar, “sanayici”ler, “sanatkâr”lar ve “serbest meslek erbabı” tarafından kurulur.

Kollektif ve Komandit şirket, Türk Ticaret Kanunu'nun 124. maddesine göre şahıs şirketi olarak sayılmaktadır.

Tüketim kooperatifleri, ortaklarının ihtiyaç duydukları tüketim mallarını en iyi kalitede ve ucuz fiyata sağlamak amacıyla kurulurlar.

Spor Toto ve Maden Tetkik Arama Enstitüsü özel bütçeli devlet işletmelerindendir.

Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Kamu İktisadi Kuruluşlarından biridir.

Limited şirketlerde ortakların sayısı 50 kişiyi aşamaz.

Anonim Şirket, Limited Şirket ve Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket, sermaye şirketidir.

Komanditer ortaklar; yıl sonunda hesaplarını denetleyebilirler ve kârdan sermayeleri oranında pay alırlar.

Bir kooperatif en az 7 ortak tarafından imzalanacak ana sözleşme ile kurulur.

Kamu işletmeleri, Üretim Faktörlerinin Maliyeti grubunda sınıflandırılır.