KAMU ÖZEL KESİM YAPISI VE İLİŞKİLERİ

Türk Ticaret kanunu

4

Ortaklık tüzel kişiler arasında yapılan bir sözleşmeye dayanmaktadır.

Serbest katılım ilkesi

Devlet üretme çiftlikleri

TBMM

KİT’lerin, sermayesinin yüzde ellisi devlete aittir.

Yönetim Kurulu, Genel Müdürlük

Özelleştirme

Bulunan yerel pazarı terk etme arzusu

Ülkemizde işletmelerin hukuksal yapısını düzenleyen temel kanun, Türk Ticaret Ka­nunu (TTK)’dur.

Özel işletmeler hukuksal yapıları bakımından; tek kişi işletmeleri, şirketler, kooperatifler, dernek ve vakıf işletmeleri olmak üzere dört gruba ayrılır.

Tek kişi işletmelerinin kurulmasının kolay olması, kâr bölümüne olanak tanıması, yetkinin tek elde toplanması nedeniyle çabuk karar vermeyi olanaklı kılması, örgütsel yapının esnek olması gibi bazı üstünlükleri olmasına rağmen; tek kişi işletmelerinin bü­yüklüklerinin sınırlı olması, yaşamlarının sahibinin ömrüyle sınırlı olması, çağdaş yönetim tekniklerini uygulama bakımından yeterli olmaması, borçlar karşısında tacirin sınırsız so­rumlu bulunması gibi bazı sakıncaları vardır.

Türk Ticaret Kanunu’nun 124. maddesi ticaret şirketlerini; kollektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketler olarak saymaktadır

Kollektif ortaklıkların başlıca özellikleri şunlardır:

Ortaklık gerçek kişiler arasında yapılan bir sözleşmeye dayanmaktadır.

Ortaklıkların sorumlulukları sınırsızdır ve şirket borçlarından dolayı zincirleme sorumludur. Kollektif şirket, ticarî bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında çalıştır­mak gayesiyle özel kişiler tarafından kurulan ve ortaklarının hiçbirinin sorumlu­luğu sınırlandırılmamış olan bir şirkettir.

Ortaklardan her birinin ayrı ayrı şirketi yönetme hak ve görevi vardır. Ancak, şir­ket sözleşmesiyle, şirket yönetimi tek bir ortağa ya da birden çok ortağa bırakabilir.

Şirketin sermaye gücü ortakların varlığına bağlıdır.

Ortaklar arasında ilişkiler karşılıklı güvene dayandığından ve ortaklar tüm varlık­larıyla sorumlu bulunduklarından, ortaklar arasında değişiklik yapılması zorlaştı­rılmıştır.

Anonim şirketlerin en yetkili karar organı olan genel kurul, şirket ortaklarından, (hisse­darlar) oluşur.

Bir kooperatif en az 7 ortak tarafından imzalanacak ana sözleşme ile kurulur.

Devlet matbaası, genel bütçeye bağlı döner sermayeli işletmelere birer örnektir.

Kamu işletmelerinin temel amacı, kâr elde etmekten çok, topluma hizmet sunmaktır. Kamu işletmelerinin kuruluş amaçları şunlardır:

Karma işletmeler, gerçek kişiler ile kamu tüzel kişilerinin birlikte kurdukları işletme­lerdir. Bu işletmelere örnek olarak T.C. Merkez Bankası, Migros, Türk Ticaret Bankası, Türk Ticaret A.Ş. ve Çukurova Elektrik A.Ş.’yi verebiliriz. Hizmet sektöründe başta ticaret, banka ve sigortacılık ve otelcilik olmak üzere çeşitli alanlarda yine Uluslararası Endüstri ve Ticaret Bankası, Arap-Türk Bankası, Birleşik Yatırım Bankası, Citibank, Koç-Amerikan Bankası, AGF Garanti Sigorta, Şark Sigorta, Ankara Enternasyonal Otelcilik A.Ş., İzmir Enternas­yonal Otelcilik A.Ş., Akdeniz Yatırım Holding A.Ş. ve General Elektrik CGR gibi birçok yabancı sermayeli işletme vardır.