KAMU ÖZEL KESİM YAPISI VE İLİŞKİLERİ

Kamu yönetiminin temelde “işlevsel” ve “yapısal” olmak üzere iki yönünden söz edilebilir. Kamu yönetiminin işlevsel yönü, kanunların ve kamu politikalarının uygulanması sürecini ifade eder. Kamu yönetiminin yapısal yönü ise devletin teşkilat yapısını ifade etmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Kamu Çalışanları unsuru, teşkilatın işletilmesinde rol oynayan insanları ifade eder. Kamu yönetiminin etkin bir şekilde işlevlerini yerine getirebilmesi, teşkilatın işletilmesinde görevli olan personelin niteliğiyle doğrudan ilgilidir. Yönetici kadronun bilgi, tecrübe, eğitim düzeyi, sorunlar karşısında hızlı karar alabilmesi vs. kamu hizmetleriyle ilgili memnuniyet derecesine etki eder. Diğer deyişle anılan nitelikler bakımından yetkinlik, kamu hizmetlerinin etkinliğini sağlar. Doğru cevap B seçeneğidir.

Her yere ulaşamama ve işlerin çok ağır yürümesi gibi bir takım sakıncaları gidermek amacıyla taşra ya da yerel hizmetlerde yetki genişliği ilkesi kabul edilmiştir. Yetki genişliği merkezden yönetimin sakıncalarını gidermek amacıyla merkez yönetiminin taşrada görevli memurlarına, sınırlı da olsa belli konularda karar alma ve uygulama yetkisinin verilmesini ifade eder. Doğru cevap C seçeneğidir.

21 Ocak 2017 tarih ve 6771 sayılı Kanunla yapılan Anayasa değişikliğinden sonra hükûmet sisteminde değişiklik olmuştur. Anılan değişiklikten sonra merkezi yönetimin başkent teşkilatı Cumhurbaşkanı ve Bakanlıklardan oluşmaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Kamu hesaplarını denetlemek, Sayıştay'ın görev ve yetkileri arasında yer almaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

10 Temmuz 2018 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 525 ve devamı maddelerinde Cumhurbaşkanlığına bağlı, tüzel kişiliğe sahip, özel bütçeli, idari ve mali özerkliğe sahip Cumhurbaşkanlığı ofisleri kurulmuştur. Bu ofislerin isimleri aşağıdaki gibidir:

Doğru cevap A seçeneğidir.

1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 505. maddesine göre, “Bakanlıklarda sayısı on beşi geçmemek üzere Bakan Müşaviri istihdam edilebilir. Bakan Müşavirlerinin kadroları atama işlemi gerçekleşince hiçbir işleme gerek kalmaksızın ihdas edilmiş ve ilgili bakanlığa ait kadro cetvelinin ilgili bölümüne eklenmiş sayılır.” Doğru cevap B seçeneğidir.

Merkezdeki yardımcı kuruluşlar; Danıştay, Sayıştay, Milli Güvenlik Kurulu ve Yüksek Askeri Şura olarak sıralanabilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yüksek Askeri Şuranın üyeleri; Cumhurbaşkanı Yardımcıları, Adalet Bakanı, Dışişleri Bakanı, İçişleri Bakanı, Hazine ve Maliye Bakanı, Milli Eğitim Bakanı, Milli Savunma Bakanı ve Genelkurmay Başkanı ile Kuvvet Komutanlarıdır. Cumhurbaşkanı gerekli gördüğü hâllerde Yüksek Askeri Şura toplantılarına katılır ve başkanlık eder. Cumhurbaşkanı katılmadığında, görevlendireceği yardımcısı başkanlık eder. Doğru cevap D seçeneğidir.

Merkezî yönetimin taşra teşkilatı, il, ilçe ve (kurulursa) bölge teşkilatlarıdır. 10 Eylül 2014 tarihli ve 6552 sayılı Kanun’la kaldırılmadan önce “Bucak”lar da taşra teşkilatı içerisinde yer alıyordu. Ancak anılan kanunla Bucak idaresinin hukuki varlığına son verilmiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.

10 Temmuz 2018 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 20. maddesi ile aşağıdaki politika kurulları kurulmuştur:

• Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Kurulu

• Eğitim ve Öğretim Politikaları Kurulu
• Ekonomi Politikaları Kurulu
• Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu

• Hukuk Politikaları Kurulu
• Kültür ve Sanat Politikaları Kurulu
• Sağlık ve Gıda Politikaları Kurulu
• Sosyal Politikalar Kurulu
• Yerel Yönetim Politikaları Kurulu
Cumhurbaşkanı, kurulların başkanıdır. Kurullar en az üç üyeden oluşur. Kurul üyeleri Cumhurbaşkanınca atanır. Cumhurbaşkanı kurul üyelerinden birini başkanvekili olarak görevlendirir.

1982 Anayasası’nın 3. maddesine göre, “Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür.” Bu düzenleme, ülkemizin merkezi tek yapılı ya da üniter bir devlet olma niteliğine vurgu yapmaktadır. Yine Anayasanın 123. maddesinde, “İdare, kuruluş ve görevleriyle bir bütündür ve kanunla düzenlenir. İdarenin kuruluş ve görevleri, merkezden yönetim ve yerinden yönetim esaslarına dayanır. Kamu tüzelkişiliği, kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulur.” düzenlemesi bulunmaktadır. Bunun sonucu olarak da ülkemizde merkezden yönetim ilkesi uygulanmaktadır. Diğer deyişle kamu hizmetleri, hizmeti yöneten görevliler ve hizmetin yürütülmesi için mali olanaklar açısından merkezileşmiş, yetki ve sorumlulukların tümü başkent denilen merkezde belli sayıdaki yetkililer tarafından yerine getirilmektedir.

10 Haziran 1949 tarihli ve 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu’nun 2. maddesine göre ilçelerin kurulması, kaldırılması ve isimlerinin değiştirilmesi kanunla mümkündür. 2018 tarihi itibariyle ülkemizde 921 adet ilçe bulunmaktadır. TBMM’nin takdirine göre, ilçeler il yapılabileceği gibi, illerde yeni ilçeler de kurulabilir. Her ilde birden fazla ilçe bulunmaktadır. Kural olarak ilçeler kaymakam tarafından yönetilmekle birlikte, bazı illerimizde bulunan merkez ilçeler doğrudan il valisinin yönetimi altındadır.

Bakanlığın görev alanına giren temel hizmetleri yürütmek üzere, bakanlığa bağlı olarak kanunla kurulan ayrı ya da özel bütçeli kuruluşları ifade eder. Bunlardan bazılarının tüzel kişilikleri varken bazılarının tüzel kişiliği bulunmamaktadır. Sözgelimi, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünün tüzel kişilikleri bulunmazken; OrmanGenel Müdürlüğü ve Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün tüzel kişilikleri bulunmaktadır.

Yeni hükûmet sistemi olan Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemindeki yapıda bakanların görev ve yetkileri şöyle sıralanabilir:

Devlet tüzel kişiliğini temsil etmek,

Bakanlık teşkilatının hiyerarşik amiri görevini yerine getirmek,

Bağlı kuruluşlar, ilişkili kuruluşlar ve ilgili kuruluşlar üzerinde vesayet göreviniyerine getirmek,

3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi II sayılı cetvelde belirtilen görevlileriCumhurbaşkanının onayıyla atamak,

3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi I ve II sayılı cetvelde belirtilen görevlilerindışındaki görevlileri atamak,

Bakanlık adına harcama yapmak,

Yönetmelik çıkarmak,

Hizmet ve görevleriyle ilgili konularda, diğer bakanlıkların ve kamu kurum ve kuruluşlarının uyacakları esasları mevzuata uygun olarak belirlemek,

Hizmet ve görevleriyle ilgili konularda kaynak israfını önleyecek ve koordinasyonu sağlayacak tedbirleri almak,

Diğer bakanlıkların hizmet alanına giren konulara ilişkin faaliyetlerinde, ilgili bakanlıklara danışmak ve gerekli işbirliği ve koordinasyonu sağlamak.

Cumhurbaşkanının görevleri ve yetkileri Anayasanın 104. maddesinde sayılmıştır. Buna göre Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri şunlardır:

• Cumhurbaşkanı Devletin başıdır.
• Anayasanın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını sağlar.
• Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü TBMM’de açılış konuşmasını yapar.
• Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında TBMM’ye mesaj verir.
• Kanunları yayımlar.
• Kanunları tekrar görüşülmek üzere TBMM’ye geri gönderir.
• Kanunların, TBMM İçtüzüğü’nün tümünün veya belirli hükümlerinin Anayasaya şekil veya esas bakımından aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesinde iptal davası açar.
• Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atar ve görevlerine son verir.
• Üst kademe kamu yöneticilerini atar, görevlerine son verir.
• Üst kademe kamu yöneticilerinin atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenler.
• Yabancı devletlere Türkiye Cumhuriyeti’nin temsilcilerini gönderir, Türkiye Cumhuriyeti’ne gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul eder.
• Milletlerarası sözleşmeleri onaylar ve yayımlar.
• Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunar.

• Milli güvenlik politikalarını belirler ve gerekli önlemleri alır.
• TBMM adına Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Başkomutanlığını temsil eder.

Sürekli hastalık, sakatlık ve yaşlılık sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırır.

Yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir.

Kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarabilir (Cumhurbaşkanlığı Yönetmelikleri).

Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanına aittir.

Cumhurbaşkanı, Devlet başkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyeti’ni ve Türk Milleti’nin birliğini temsil eder.

Anayasada ve kanunlarda verilen seçme ve atama görevleri ile diğer görevleri yeri ne getirir ve yetkileri kullanır.

Sayıştay mensupları şunlardır:

Meslek mensupları,

Başsavcı ve savcılar,

Yönetim mensupları.

Cumhurbaşkanının hastalık ve yurtdışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması hâllerinde, Cumhurbaşkanına vekâlet etmek ve Cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanmak, Cumhurbaşkanı Yardımcılarının görev ve yetkileri arasındadır.

İl idaresi, merkezi idarenin taşra teşkilatı içerisinde yer alır.

Kamu yönetimi sistemi; halk, kurallar düzeni, teşkilat, ekonomik kaynak, kamu görevlileri ve kamu politikaları olmak üzere çeşitli unsurlardan oluşmaktadır.