KAMU ÖZEL KESİM YAPISI VE İLİŞKİLERİ - Deneme Sınavı - 12

Limitet şirketlerde ortakların sayısı elli kişiyi aşamaz.

Bir kooperatifin kurulabilmesi için en az 7 ortağın olması gerekir.

Kamu işletmelerini şu şekilde de sınıflandırabiliriz:
• Sosyal güvenlik kuruluşları (Emekli Sandığı, SSK, Bağ-Kur),
• Döner sermayeli işletmeler (Devlet Üretme Çiftlikleri Dairesi),
• Özel bütçeli devlet işletmeleri (Spor Toto, Maden Tetkik Arama Enstitüsü),
• Yerel yönetim işletmeleri (Ekmek Fabrikaları, Su ve Hava Gazı İşletmeleri),
• Kamu İktisâdi Teşebbüsleri (KİT)

Çok uluslu işletmeler üretimlerinin, kârlarının %30’unu yurtdışından sağlamış olmalı ve istihdam ettikleri personelin de önemli bir kısmı yabancı olmalıdır.

İşletmeleri, “Üretim Faktörlerinin Mülkiyeti”ne göre de sınıflandırmak mümkündür. Buna göre işletmeler: özel işletmeler, kamu işletmeleri, karma işletmeler ve yabancı sermayeli işletmeler. Doğru cevap A seçeneğidir.

TTK’nin 124. maddesi ortaklıkları ticaret şirketleri olarak sınıfandırmıştır. Kanuna
göre ticaret şirketleri; kollektif şirket, komandit şirket, anonim şirket, limited ve kooperatif şirketlerden ibarettir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Verilen özellikler adi şirketlere ait özelliklerdir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bir işletmenin ortaklık sayılabilmesi için aşağıdaki gibi özelliklere sahip olması gerekir:
• Ortaklığı kuran kişilerin sayısı birden fazla olmalıdır.
• Ulaşılmak istenen ortak bir amaç bulunmalıdır.
• Ortak amaca ulaşmak için ortaklar aralarında bir anlaşma (sözleşme) yapmalıdır.
• Belirlenen amaca ulaşmak için para, mal, emek ve sermaye konulmalıdır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Türk Ticaret Kanunu’nun 124. maddesi ticaret şirketlerini; kollektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketler olarak saymaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Türk Ticaret Kanunu’nun 211. maddesi kollektif şirketi, “Kollektif şirket ticarî bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek amacıyla gerçek kişiler arasında kurulan ve ortaklarından hiçbirinin sorumluluğu şirket alacaklılarına karşı sınırlanmamış olan şirkettir”şeklinde tanımlamaktadır. Dğru cevap B seçeneğidir.

Limitet şirketler ülkemizde en yaygın olan sermaye ortaklığı türüdür. Ticaret Kanunu’nun 580. maddesi, limitet şirketin esas sermayesinin en az on bin Türk lirası olabileceğini belirtmektedir. Ayrıca bu maddede yazılı en az tutar, Cumhurbaşkanınca on katına kadar artırılabilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Tüketim kooperatifleri; ortaklarının ihtiyaç duydukları tüketim mallarını en iyi kalitede ve ucuz fiyata sağlamak amacıyla kurulurlar. Bu kooperatifler ihtiyaçları olan malları doğrudan üreticiden almak ve aracıyı ortadan kaldırmak isterler. Doğru cevap A seçeneğidir.

Emekli Sandığı sosyal güvenlik kuruluşlarına, Devlet Üretme Çiftlikleri Dairesi döner sermayeli işletmelere, Maden Tetkik Arama Enstitüsü ve Spor Toto özel bütçeli devlet işletmelerine örnektir. Ancak; Devlet Malzeme ofisi kamu iktisadi işletmelerine örnektir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Küresel işletmeler, dünyanın dört bir yanında faaliyette bulunan, faaliyetlerini uluslararası işletmeler gibi belli bir merkeze bağlı olarak yürütmeyen, çok merkezli olan ve her merkezin birbirinden bağımsız olarak faaliyetlerini yürüttüğü, merkezle diğer birimler arasında sadece fonksiyonel ilişkilerin olduğu işletmelerdir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kamu kurumları, kamu idaresinin siyasî ve hukukî yapısını oluşturur ve kamu hizmetinin etkin yürütülmesi amacıyla örgütlenmişlerdir. Kamu kurumlarının örgüt (teşkilât) yapısını oluşturan iki temel faktörü vardır; bunlardan ilki kamu hizmetlerinin örgütlenmesi, diğeri ise kamu otoritesinin örgütlenmesidir. Her iki örgütlenmenin de temel amacı, kamu yararıdır. Hizmet esasına göre örgütlendiği için kamu kurumları, kamu yararı gözeten kurumlar olarak da ifade edilebilir.

Kamu gücünün örgütlenmesinde iki eğilim vardır. Bunlardan biri merkezden yönetim (merkeziyet), diğeri de yerinden yönetim (âdem-i merkeziyet)dir.

İdare hukukunda kamu kurumları, bir kamu idaresi tarafından kurulan ve onun vesayeti altında çalışan, özerkliğe sahip ve belli uzmanlık alanlarında faaliyet gösteren kamu tüzel kişileri olarak tanımlanmaktadır. Anayasada ve kanunlarda kamu tüzel kişiliği (kamu kurumu) kavramı tanımlanmamıştır; ancak çeşitli kaynaklarda tüzel kişiler; “idareye özgü bir kuruluş (teşkilât) yapısına sahip ve bundan ötürü kuruluşları idare hukukunca düzenlenen tüzel kişiler”dir şeklinde tanımlanmıştır. Tanımın unsurları üzerinde duracak olursak kamu tüzel kişileri;

• İdareye özgü bir teşkilât yapısı vardır,
• Yapısı ve görevleri idare hukukuna göre düzenlenir,
• Tüzel kişiliğe sahiptirler.

Kamu kurumları ile kamu idarelerinin ortak noktaları ise:

• Faaliyet konularının bir kamu hizmeti olması,
• Her ikisinin de tüzel kişiliğe sahip bulunmaları,
• Zorunlu bir kuruluş olmalarıdır.

Kamu kurumları, kendini kuran tüzel kişiden (devlet veya belediye) ayrı bir tüzel kişiliğe sahiptirler. Kamu kurumları, “tüzel kişilik” sıfatına sahip olmaktan kaynaklanan tüm hak ve yetkilere sahiptirler. Kamu kurumlarında tüzel kişilik aşağıdaki sonuçları doğurur:

Kamu kurumları, tüzel kişiliğe sahip olmak sıfatıyla, hak ve fiil ehliyetine sahiptirler; hukukî işlemler yapabilir; kısaca lehlerine hak, aleyhlerine borç doğrucu işlemlere girişebilirler.

Kamu kurumları tüzel kişiliğe sahip olmalarından kaynaklanan, mal varlığına sahiptirler. Bu hak, kamu kurumlarına taşınır ve taşınmaz mallara, alacaklara ve borçlara sahip olma hakkı verir.

Kamu kurumlarının tüzel kişiliğe sahip olmaları nedeniyle, kendilerine has bir bütçeye, yani malî özerkliğe ve kendi işlerini gördürecekleri bağımsız personele sahip olma hakları vardır.

Kamu kurumları, tüzel kişiliğe sahip olmaları nedeniyle, kendi hak ve borçlarıyla ilgili olarak mahkemeler önünde davacı ve davalı (taraf) olabilirler.

"Yargıtay ve Danıştaya üye seçmek" İkinci Dairenin başlıca görevleri arasında gösterilemez.