KAMU ÖZEL KESİM YAPISI VE İLİŞKİLERİ - Deneme Sınavı - 4

"Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası antlaşmalar aleyhine şekil ve esas bakımından iptal davası açılamaz ve mahkemeler tarafından Anayasaya aykırılık iddiası ileri sürülemez" 1982 Anayasasına göre Anayasa Mahkemesinin denetim yapamayacağı norm ve işlemlerden biridir.

Yargı organına hâkim olan temel ilkeler “hâkimlerin bağımsızlığı” “kanunî hâkim güvencesi” ve “hâkimlik teminatı” ilkeleridir.

Bağımsız mahkemelerin hukukî uyuşmazlıkları ve hukuka aykırılık iddialarını, yargısal usul ve teknikleri kullanarak, kesin olarak çözme ve karara bağlama işlevine “yargı fonksiyonu” denir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Bağımsız mahkemelerin temel özellikleri şunlardır:

Doğru cevap B seçeneğidir.

Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay ve Uyuşmazlık Mahkemesi Türkiye’deki yüksek mahkemelerdir. Sayıştay, Anayasada yüksek mahkemeler arasında sayılmaması ve TBMM adına denetim yapması gibi nedenlerle genelde öğretide yüksek mahkeme olarak kabul edilmemektedir. Ayrıca Anayasa Mahkemesi de Sayıştay’ın yüksek mahkeme sayılmaması yönünde bir karar vermiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Hukuk yargısı ve ceza yargısı olmak üzere iki kola ayrılan yargı kolu, Adlî Yargı’dır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Aslîye hukuk mahkemeleri, sulh hukuk mahkemelerinin görevleri dışında kalan ve özel hukuk ilişkilerinden doğan her türlü dava ve işler ile kanunların verdiği diğer dava ve işlere bakar. Hukuk yargılamasında asıl görevli mahkemelerdir. Bir uyuşmazlık sulh hukuk mahkemesinin görevine girmiyorsa, aslîye hukuk mahkemesi bu konuda görevlidir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Tüketici sorunları hakem heyeti; belediye başkanının konunun uzmanı belediye personeli arasından görevlendireceği bir üye, baronun mensupları arasından görevlendireceği bir üye, ticaret ve sanayi odası ile esnaf ve sanatkâr odalarının görevlendireceği bir üye ve tüketici örgütlerinin seçecekleri bir üye olmak üzere başkan dâhil beş üyeden oluşur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yüksek Seçim Kurulu, 7 asıl ve 4 yedek üyeden oluşur. Üyelerin altısı Yargıtay, beşi Danıştay Genel Kurullarınca kendi üyeleri arasından üye tam sayılarının salt çoğunluğunun gizli oyu ile seçilir. Bu üyeler, salt çoğunluk ve gizli oyla aralarından bir başkan ve bir başkan vekili seçerler. Doğru cevap C seçeneğidir.

Çeşitli yargı kolları içinde faaliyet gösteren mahkemelerde görev yapan hâkimlerin belirli ilkeler altında faaliyet göstermesi gerekir. Bu bakımdan, yargı organına hâkim olan temel ilkeler “hâkimlerin bağımsızlığı” “kanunî hâkim güvencesi” ve “hâkimlik teminatı” ilkeleridir. Doğru cevap D seçeneğidir.

HSK’nın kuruluşu, teşkilâtı, görev ve yetkileri ile çalışma usul ve esasları 11.12.2010 tarihli ve 6087 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kurulu Kanunu ile düzenlenmiştir. Buna göre HSK, 13 üyeden oluşur ve iki daire hâlinde çalışır. Kurulun Başkanı, Adalet Bakanı’dır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Stratejik yönetim, küreselleşme sürecinde değişime ayak uydurabilme ve gelecek eksenli olma gibi esaslarla dayalı bir yönetim anlayışı olarak tanımlanmaktadır. Stratejik yönetimi daha önce bahsedilen yönetime ait unsur ve özellikleri küreselleşme ile değişen günümüz toplumsal şartlarına uyarlama çabası olarak da ifade etmek mümkündür. Doğru cevap B'dir.

Kamu yönetiminin işlevsel nitelikteki faaliyetleri aşağıdaki gibi üç farklı kategoride ifade edilebilir:

İdari (yönetsel) faaliyetler: Bu faaliyetler kamu hizmetlerinin topluma ulaştırılması sürecidir. Toplumsal düzen ve bireysel ihtiyaçların karşılanması kamu yönetiminin idari faaliyetleri ile yakından alakalıdır.

Yasama faaliyetleri: Yönetimin kanun hükmünde kararname, tüzük ve yönetmelik çıkarma gibi faaliyetleri anlamındadır.

Yargı faaliyeti: Yönetim ile ilgili anlaşmazlıkları çözmek için ve anlaşmazlık durumlarında hukuk kurallarını işletmek için yapılan faaliyetlerdir.

Doğru cevap C'dir.

Kamu yönetiminin başlıca unsuru halktır. Bilindiği gibi kamu yönetiminin varlık sebebi her şeyden önce halkın kolektif nitelikli ihtiyaçlarının karşılanmasıdır. Bunun bir sonucu olarak kamu yönetimi devletin halk ile başlıca temas noktasını oluşturmaktadır. Ayrıca demokratik devlet düzeninde siyasi temsilciler kamu yönetiminin faaliyetlerinden dolayı da halka hesap vermek durumundadır. Bu durum kamu yönetiminin siyasi sistemin parçası oluşunun bir başka göstergesidir.

Norm (Hukuk) Düzeni İçinde Yer Alma: Kamu yönetimi bir norm düzeni içerisin­de faaliyet gösterir. Yukarıda kamu politikası geliştirme hususunda dile getirildiği gibi kamu yönetimi, kamu politikası tercihi noktasında yönlendirmelere açıktır. Ayrıca bu politikaları uygularken farklı yöntemler söz konusu olabilir. Ama her halükarda kamu yönetimi faaliyetlerini hukuk dahilinde yürütmeye mecburdur. Çünkü kamu yönetimi ayrıntılı bir hukuk düzeni içerisinde yer almaktadır. Yani siyasi yöneticilerin ve kurumların yönlendirmelerinin, politik tercihlerinin yanı­sıra anayasa, kanunlar, idari düzenlemeler, yargı kararları ve içtihatlar da kamu yönetiminin faaliyetleri üzerinde etkili olmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Özel yönetimin özellikleri müşteri odaklılık, kâr odaklılık, kamu gücünden yararlanma, serbestlik ve rekabet ortamından  oluşmaktadır. Kamu otoritesini kullanma ise kamu yönetiminin özellikleri arasında yer alır. Doğru cevap A'dır.

Yukarıda sıralanan özellikler arasında sadece B seçeneği özel yönetime ait bir özelliği ifade etmekte olup, diğer seçenekler kamu yönetiminin özelliklerini ifade etmektedir. Doğru cevap B'dir.

Yerinden yönetim (Âdem-i merkeziyet) kısaca, siyasî ve idarî yetkilerin bir kısmının, merkezî idarenin dışındaki otoritelere aktarılmasıdır. Bu otoriteler, yerel yönetim kuruluşları, özel sektör işletmeleri, kâr amacı gütmeyen kuruluşlar veya dernekler, vakıflar, sendikalar gibi sivil toplum kuruluşları olabilir. Tanımdan da anlaşıldığı gibi yerinden yönetimin ilkesi siyasî ve idarî alanlarda uygulanabilmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Hizmet (fonksiyonel) yerinden yönetim, belirli bazı hizmetlerin merkezî idarenin dışındaki özerk kamu tüzel kişilerine aktarılmasıdır. Burada bazı hizmetlerin teknik niteliği ve uzmanlık gerektirmesi, daha etkin ve verimli sunulmak istenmesi nedeniyle merkezî yönetimin ve onun hiyerarşik yapısının dışına çıkarılması söz konusudur. Ülkemizde fonksiyonel yerinden yönetim kuruluşları arasında üniversiteler, kamu iktisâdi teşebbüsleri, ticaret ve sanayi odaları gibi kurumlar bulunmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.