KAMU ÖZEL KESİM YAPISI VE İLİŞKİLERİ - Deneme Sınavı - 11

10 Haziran 1949 tarihli ve 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu’nun 2. maddesine göre ilçelerin kurulması, kaldırılması ve isimlerinin değiştirilmesi kanunla mümkündür. 2018 tarihi itibariyle ülkemizde 921 adet ilçe bulunmaktadır. TBMM’nin takdirine göre, ilçeler il yapılabileceği gibi, illerde yeni ilçeler de kurulabilir. Her ilde birden fazla ilçe bulunmaktadır. Kural olarak ilçeler kaymakam tarafından yönetilmekle birlikte, bazı illerimizde bulunan merkez ilçeler doğrudan il valisinin yönetimi altındadır.

Bakanlığın görev alanına giren temel hizmetleri yürütmek üzere, bakanlığa bağlı olarak kanunla kurulan ayrı ya da özel bütçeli kuruluşları ifade eder. Bunlardan bazılarının tüzel kişilikleri varken bazılarının tüzel kişiliği bulunmamaktadır. Sözgelimi, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünün tüzel kişilikleri bulunmazken; OrmanGenel Müdürlüğü ve Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün tüzel kişilikleri bulunmaktadır.

Yeni hükûmet sistemi olan Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemindeki yapıda bakanların görev ve yetkileri şöyle sıralanabilir:

Devlet tüzel kişiliğini temsil etmek,

Bakanlık teşkilatının hiyerarşik amiri görevini yerine getirmek,

Bağlı kuruluşlar, ilişkili kuruluşlar ve ilgili kuruluşlar üzerinde vesayet göreviniyerine getirmek,

3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi II sayılı cetvelde belirtilen görevlileriCumhurbaşkanının onayıyla atamak,

3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi I ve II sayılı cetvelde belirtilen görevlilerindışındaki görevlileri atamak,

Bakanlık adına harcama yapmak,

Yönetmelik çıkarmak,

Hizmet ve görevleriyle ilgili konularda, diğer bakanlıkların ve kamu kurum ve kuruluşlarının uyacakları esasları mevzuata uygun olarak belirlemek,

Hizmet ve görevleriyle ilgili konularda kaynak israfını önleyecek ve koordinasyonu sağlayacak tedbirleri almak,

Diğer bakanlıkların hizmet alanına giren konulara ilişkin faaliyetlerinde, ilgili bakanlıklara danışmak ve gerekli işbirliği ve koordinasyonu sağlamak.

Cumhurbaşkanının görevleri ve yetkileri Anayasanın 104. maddesinde sayılmıştır. Buna göre Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri şunlardır:

• Cumhurbaşkanı Devletin başıdır.
• Anayasanın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını sağlar.
• Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü TBMM’de açılış konuşmasını yapar.
• Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında TBMM’ye mesaj verir.
• Kanunları yayımlar.
• Kanunları tekrar görüşülmek üzere TBMM’ye geri gönderir.
• Kanunların, TBMM İçtüzüğü’nün tümünün veya belirli hükümlerinin Anayasaya şekil veya esas bakımından aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesinde iptal davası açar.
• Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atar ve görevlerine son verir.
• Üst kademe kamu yöneticilerini atar, görevlerine son verir.
• Üst kademe kamu yöneticilerinin atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenler.
• Yabancı devletlere Türkiye Cumhuriyeti’nin temsilcilerini gönderir, Türkiye Cumhuriyeti’ne gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul eder.
• Milletlerarası sözleşmeleri onaylar ve yayımlar.
• Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunar.

• Milli güvenlik politikalarını belirler ve gerekli önlemleri alır.
• TBMM adına Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Başkomutanlığını temsil eder.

Sürekli hastalık, sakatlık ve yaşlılık sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırır.

Yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir.

Kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarabilir (Cumhurbaşkanlığı Yönetmelikleri).

Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanına aittir.

Cumhurbaşkanı, Devlet başkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyeti’ni ve Türk Milleti’nin birliğini temsil eder.

Anayasada ve kanunlarda verilen seçme ve atama görevleri ile diğer görevleri yeri ne getirir ve yetkileri kullanır.

Sayıştay mensupları şunlardır:

Meslek mensupları,

Başsavcı ve savcılar,

Yönetim mensupları.

Cumhurbaşkanının hastalık ve yurtdışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması hâllerinde, Cumhurbaşkanına vekâlet etmek ve Cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanmak, Cumhurbaşkanı Yardımcılarının görev ve yetkileri arasındadır.

İl idaresi, merkezi idarenin taşra teşkilatı içerisinde yer alır.

Kamu yönetimi sistemi; halk, kurallar düzeni, teşkilat, ekonomik kaynak, kamu görevlileri ve kamu politikaları olmak üzere çeşitli unsurlardan oluşmaktadır.

Yönetim sistemi temelde ve kuruluşunda Fransız kamu yönetiminin etkisi bulunmaktadır.

Ülkemizde kamu yönetiminin teşkilat yapısı üç temel başlık altında incelenecektir.
Bunlar; Merkezî Yönetimin Başkent Teşkilatı, Merkezdeki Yardımcı Kuruluşlar, üçüncüsü
ise Merkezî Yönetimin Taşra Teşkilatıdır. Bu idarî yapı ve işleyiş düzenleri aşağıda ayrıntılı olarak açıklanmıştır

Cumhurbaşkanlığına en az yüz bin seçmenin yazılı teklifiyle de aday gösterilebilir.

Cumhurbaşkanının Görev ve Yetkileri
Cumhurbaşkanının görevleri ve yetkileri Anayasanın 104. maddesinde sayılmıştır. Buna
göre Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri şunlardır:
• Cumhurbaşkanı Devletin başıdır.
• Anayasanın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını
sağlar.
• Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü TBMM’de açılış konuşmasını
yapar.
• Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında TBMM’ye mesaj verir.
• Kanunları yayımlar.
• Kanunları tekrar görüşülmek üzere TBMM’ye geri gönderir.
• Kanunların, TBMM İçtüzüğü’nün tümünün veya belirli hükümlerinin Anayasaya
şekil veya esas bakımından aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesinde
iptal davası açar.
• Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atar ve görevlerine son verir.
• Üst kademe kamu yöneticilerini atar, görevlerine son verir.
• Üst kademe kamu yöneticilerinin atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenler.
• Yabancı devletlere Türkiye Cumhuriyeti’nin temsilcilerini gönderir, Türkiye
Cumhuriyeti’ne gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul eder.
• Milletlerarası sözleşmeleri onaylar ve yayımlar.
• Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunar.
• Milli güvenlik politikalarını belirler ve gerekli önlemleri alır.
• TBMM adına Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Başkomutanlığını temsil eder.

• Türk Silahlı Kuvvetleri’nin kullanılmasına karar verir.
• Sürekli hastalık, sakatlık ve yaşlılık sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırır.
• Yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir.
• Kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarabilir (Cumhurbaşkanlığı Yönetmelikleri).
• Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanına aittir.
• Cumhurbaşkanı, Devlet başkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyeti’ni ve Türk Milleti’nin
birliğini temsil eder.
• Anayasada ve kanunlarda verilen seçme ve atama görevleri ile diğer görevleri yerine getirir ve yetkileri kullanır.

Hukukumuzda Cumhurbaşkanının görev süresi 5 yıl olarak belirlenmiştir.

İdari İşler Başkanlığının birimleri şunlardır:
• Hukuk ve Mevzuat Genel Müdürlüğü
• Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü
• Güvenlik İşleri Genel Müdürlüğü
• Destek ve Mali Hizmetler Genel Müdürlüğü

Yeni hükûmet sistemi olan Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemindeki yapıda bakanların
görev ve yetkileri şöyle sıralanabilir:
• Devlet tüzel kişiliğini temsil etmek,
• Bakanlık teşkilatının hiyerarşik amiri görevini yerine getirmek,

• Bağlı kuruluşlar, ilişkili kuruluşlar ve ilgili kuruluşlar üzerinde vesayet görevini
yerine getirmek,
• 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi II sayılı cetvelde belirtilen görevlileri
Cumhurbaşkanının onayıyla atamak,
• 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi I ve II sayılı cetvelde belirtilen görevlilerin
dışındaki görevlileri atamak,
• Bakanlık adına harcama yapmak,
• Yönetmelik çıkarmak,
• Hizmet ve görevleriyle ilgili konularda, diğer bakanlıkların ve kamu kurum ve kuruluşlarının uyacakları esasları mevzuata uygun olarak belirlemek,
• Hizmet ve görevleriyle ilgili konularda kaynak israfını önleyecek ve koordinasyonu
sağlayacak tedbirleri almak,
• Diğer bakanlıkların hizmet alanına giren konulara ilişkin faaliyetlerinde, ilgili bakanlıklara danışmak ve gerekli işbirliği ve koordinasyonu sağlamak.

Merkezdeki yardımcı kuruluşlar; Danıştay, Sayıştay, Milli Güvenlik Kurulu ve Yüksek Askeri Şura olarak sıralanabilir.

Federal devletlerde yerel yönetimler ile merkezî hükümet arasında egemenliğin bir kısmını kullanma yetkisi bulunan federe devletler bulunur. Federe birimlerden her birinin anayasa ya da temel yasada belirtilen yasama, yürütme ve yargı organları vardır. Söz konusu birimler, merkezin siyasal ve yönetsel denetimi dışında kalan otoriteye sahiptirler. Bu açıklama doğrultusunda doğru cevap E seçeneğidir.

Demokratik kurumlar olmalarına rağmen yerinden yönetim kuruluşları, partizanca uygulamalara, kayırmacılık ve patronaja doğru yönelebilmektedir. Böyle bir durum ise eşitlik ilkesinin zarar görmesi, kısa vadeli politikalara odaklanma ve eldeki kaynakları rasyonel biçimde kullanamama gibi sorunları ortaya çıkarmaktadır. Bu doğrultuda doğru cevap A seçeneğidir.

Yerel yönetimlerle ilgili temel anayasal ilkelerden biri de Anayasanın 160. maddesinde düzenlenen Sayıştay denetimidir. Buna göre yerel yönetimlerin hesap ve işlemlerinin denetimi ve kesin hükme bağlanması Sayıştay tarafından yapılır. Sayıştay hem malî denetim ve performans denetimi yoluyla yerel yönetimlerin hesap ve işlemlerini denetlemekte hem de kamu zararına yol açan sorumluların yargılanmasını sağlamaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

İl özel idaresi tarafından çıkarılacak yönetmelikleri kabul etmek il genel meclisinin görevleri arasında yer alır. Doğru cevap C seçeneğidir.