KAMU MALİYESİ

Kamu Tercihi Teorisi'nin ortaya atmış olduğu en önemli iddia kamu ekonomisi aktörlerinin tercihleri ile özel ekonomideki tercihler arasında bir fark olmadığıdır. Teoride her iki kesimin de özel çıkar maksimizasyonuna odaklandığı ifade edilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Kamu Tercihi Teorisi adıyla anılan teori özellikle J. M. Buchanan'ın katkılarıyla geliştirimiş teoridir. Bu teorinin öncülüğünü Nobel ödüllü iktisatçı James Buchanan yapmıştır. Kamu Tercihi Teorisi'nde Buchanan'dan sonra gelen isim Gordon Tullock'dur. Doğru cevap C'dir.

Kamu Tercihi, politik süreçte alınan karar ve uygulamaları ekonomi biliminin araç, yöntem ve varsayımlarına dayalı olarak açıklayan bir disiplindir. Kamu Tercihi Teorisi'ni, politika biliminin ekonomik analizi olarak tanımlamak mümkündür. Doğru cevap D'dir.

Demokratik siyasal rejimlerde kararlar halk (seçmen) tarafından alınmaktadır.

Bireyler kamusal mallara olan taleplerini ancak, siyasal karar alma mekanizmasıyla açıklayabilmektedir.

Piyasa ve toplumsal karar alma mekanizmaları arasındaki başlıca farkları; kesinlik derecesi,
kararlara katılma, alternatif tercihlerin seçimi, sorumluluk derecesi ve zorlama unsuru olarak sıralayabiliriz.

Siyasal süreçte yer alan aktörleri;
• Fayda maksimizasyonu peşinde olan seçmenler,
• Oy maksimizasyonu peşinde olan siyasi partiler,
• Bütçe ve etkinlik alanı maksimizasyonu peşinde olan bürokratlar ve
• Rant maksimizasyonu peşinde olan baskı ve çıkar grupları olarak sıralayabiliriz.

Seçmenlerin siyasi kanaatlerini yansıtmak amacıyla ortaya koydukları en belirgin
yöntem oy vererek seçimlere katılmaktır.

Siyasi partilerin dört temel niteliği
şu şekilde sıralanabilir:
• İktidarı doğrudan ele geçirmeye çalışırlar.
• Resmi üye tabanına dayanırlar.
• Hem özel konularda hem de toplumun ve ülkenin bütününü ilgilendiren konularda
politikalara sahiptirler.
• Ortak bir ideolojik kimlik veya siyasal tercihlere sahip insanların oluşturduğu bir
örgüttür

Kamu Tercihi Teorisi’nin ortaya atmış olduğu en önemli iddia kamu ekonomisi
aktörlerinin tercihleri ile özel ekonomideki tercihler arasında bir fark olmadığıdır. Teoride her iki kesimin de özel çıkar maksimizasyonuna odaklandığı ifade edilmektedir.

Kamu Tercihleri Teorisi tarafından kamu ekonomisinin başarısızlığına yönelik geliştirilen
eleştirileri aşağıdaki ana başlıklar altında toplamak mümkündür:
• Rasyonel Seçmenlerin Bilgisizliği ve İlgisizliği
• Rant Kollama,
• Oy Ticareti,
• Politik Miyopluk,
• Ortanca Seçmen Teorisi,
• Bürokrasiden kaynaklanan sorunlar.

Oy ticareti: Oy ticareti, siyasal partiler arasında karşılıklı politika desteklenmesi esasına
dayanmaktadır

Politik miyopluk: Kamu ekonomisinde alınan karar ve yapılan uygulamalarda kısa
vadeli düşünme alışkanlığıdır.

Kesinlik Derecesi: Piyasa karar alma mekanizmasında kişi kararının sonucunu kesin olarak tahmin edebilmektedir. Yani piyasa karar alma mekanizmasının işleyişinde kesinlik söz konusu olup seçim öncesi ve seçim sonrası kişinin davranışı tam olarak birbirine uymaktadır. Hâlbuki siyasal karar alma sırasında kişi tercihlerine uygun bir biçimde davransa bile, sonuçta alternatif tercihlerden hangisinin seçileceği kesin olarak belli olmamaktadır. Toplumsal karar alma sırasında ortaya çıkan bu belirsizlik durumu oyunu kullanması sırasında seçmeni alternatif bir tercihi seçmeye yöneltebilmektedir.

Kararlara Katılma: Piyasada alıcı ve satıcılar kendi kararlarının piyasa fiyatı üzerinde hiçbir etkisi olmadığı kanısındadır. Bu nedenle tüketiciler piyasa karar alma mekanizmasının işleyişinde rollerinin olmadığını düşünürler. Toplumsal karar alma mekanizmasında ise seçmen oyunun alınacak kararı etkileyeceğini düşünmektedir.

Sorumluluk Derecesi: Piyasada kişinin karar alması maddi fayda ve maliyetleri gerektirdiği halde siyasal karar almada seçmenin oyunu kullanmasıyla hemen elde edilecek bir fayda ya da maliyet söz konusu değildir. Piyasa karar alma mekanizmasının bu özelliği nedeniyle, birey davranışının alternatif maliyetini hesaba katmak konusunda sorumluluk hissederken, siyasal karar alma sırasında kişi kesin olarak bilmediği sonuçlar konusunda değer yargılarından hareket ederek oyunu kullanmaktadır.

Demografik Özellikler: Toplum içindeki sınıf farkı, yaş, eğitim, cinsiyet, meslek ve gelir düzeyi gibi faktörler toplum içindeki demografik özellikleri temsil etmekte ve gözlenen farklar siyasi seçimleri etkilemektedir.

İçinde bulunulan sosyo-ekonomik ortam, aile: Seçmen oy verme kararını verirken referans gruplarından da etkilenmektedir. Referans grupları, kişinin tutumlarını, fikirlerini, değer yargılarını ve davranışlarını doğrudan veya dolaylı olarak etkileyen insan topluluklarıdır. Oy verme temel olarak bir grup deneyimidir. Birlikte çalışan ve yaşayan insanların aynı adaya oy vermeleri muhtemeldir Bu grup, aile ve diğer yüz yüze ilişkilerin olduğu yakın çevre (arkadaşlar, komşular, meslektaşlar, kurum ve kuruluşlar vb.) ile kişinin üyesi olmadığı gruplar ve doğrudan ilişkisi olmayan kişilerden (artistler, şarkıcılar, sporcular vb.) oluşmaktadır. Oy vermede ailenin önemli bir rolü bulunmaktadır. Eşler özellikle birbirlerinin tercihlerine çok yakın oy kullanmaktadır. Bireyler mensup oldukları gruplar doğrultusunda oy vermeye eğilimli olmakta ve bu süreçte çapraz baskılar da rol oynamaktadır.

Profesyonel siyasetçiler, siyasi partilerin içinden çıkmaktadır. Siyasi partilerin
gördüğü bu işleve siyasal devşirme denir.

Siyasal sosyalleşme ve mobilizasyon, bireylerin siyasal sisteme katılmaları,
siyasal bilinç ve kanaatlerinin oluşmasında siyasal partilerin bir aracı olmasını ifade etmektedir. Siyasal sistemin nasıl işlediğini öğrenmek, siyasete katılmanın yolları hakkında bilgi sahibi olmak, siyasi partilerin yerine getirdikleri işlevler arasındadır.