KAMU MALİYESİ

Aşağıdaki durumların hepsi kamu kesiminin kapsamında daralma ya da genişleme sonucunu doğurabilir.

KİT'lerin kuruluş amaçları; ekonomik kalkınmayı sağlamak, tekelleri devlet eliyle işletmek, özel kesimin başarısız olduğu ya da giremediği işleri yapmak, ekonomiye yön vermek, özel kesime öncülük etmek ve gelir dağılımını düzenlemektir.

Kamu kesiminin büyüklüğü kamu harcamalarının GSYH'ya bölünmesi ile bulunur.

=(750/3000)/100=%25

Kamu kesiminin büyüklüğü ile ilgili yukarıdaki ifadelerin hepsi doğrudur.

Dar anlamda kamu sektörü, merkezi yönetim kuruluşlarını; geniş anlamda kamu sektörü ise, merkezi yönetim ve yerel yönetim kuruluşlarını, parafiskal kuruluşları ile kamu girişimlerini kapsamaktadır.

5018 sayılı Kanun’da merkezi yönetim kurumları adı altında toplanmış olan kurumlar genel bütçeli kurumlar, özel bütçeli kurumlar, düzenleyici ve denetleyici kurumlardır.

Sosyal güvenlik kurumları haricindekiler merkezi yönetim kurumları arasındadır.

Sosyal güvenlik yoksulluk, işsizlik, gelecekle ilgili ekonomik belirsizlik, yaşlılık ve hastalık gibi sosyal tehlikelerin ortaya çıkaracağı olumsuzlukları hafifletmeyi ya da yok etmeyi sağlayan önlemleri içermektedir.

Yerel yönetimler; il, belediye veya köy halkının mahallî müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere, kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları yine kanunda gösterilen seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzelkişileridir. Bu ifadeden anlaşılacağı üzere, yerel düzeyde kamu hizmetlerini yerine getirme amacıyla, kendi kamu tüzel kişilikleri bulunan, kendi bütçeleri olan, kendi karar ve yürütme organlarına sahip yerel yönetim birimleri kurulur.

Kamu kesiminin unsurlarından biri olan döner sermayeli işletmeler, devletin asli ve sürekli kamu hizmet ve görevlerinin yürütülmeleri sırasında oluşan atıl (boş) kapasitenin kullanılması amacıyla ortaya çıkmıştır.

Kamu kesimi bi­leşenlerden en önemli­s­i olan merkezi yönet­im kurumları kamusal mal ve h­izmetlerin üreti­ld­iği­ kamusal birimler olup, genel bütçeli­ kurumlar, özel bütçel­i kurumlar ve düzenley­ici­ ve denetleyici kurumlar olarak 3 çeşittir. Doğru yanıt B’dir. Yerel yönetimler, kamu kesiminin yerel kamusal malları sunan birimleridir. Türkiye iş kurumu müdürlüğü Sosyal güvenlik kurumlarından biridir.

Kamu istihdamı artmıştır. Kamu kesimi istihdamının toplam istihdama oranı % 13,1’den %12,4 ‘e düşmüştür. Doğru yanıt D’dir.

Özel bütçeli­ kurumlar, bi­r bakanlığa bağlı ya da i­lgi­li­ olarak beli­rl­i bi­r kamu hi­zmetini­ yürütmek ­içi­n kurulan, geli­r tahsis ed­ilen, bu geli­rlerden harcama yapma yetki­s­i veri­len, kuruluş ve çalışma esasları özel kanunla düzenlenen özel bütçel­i ­daireler farklı hi­zmet alanlarında faal­iyet gösteri­rler. Bi­r kuruluşun özel bütçeli­ olab­lmesi­ ­içi­n, o kuruluşa bazı özel gelirleri­n tahsi­s ed­ilmesi bu gelirlerden harcama yapma yetkis­ine sahi­p olması ve kanunla özel bütçe i­le yürütme yetk­isini­n veri­lmesi­ gerekmekted­ir. Doğru yanıt A'dır.

Ülkemizde Yükseköğretim kurumları özel bütçeli kurumlar kapsamındadır. Üniversiteler bilimsel özerkliğe ve kamu tüzel kişiliğine sahip yüksek düzeyde eğitim öğretim, bilimsel araştırma, yayın ve danışmanlık yapan yükseköğretim kurumlarıdır. Bu kurumlar mali özerkliklerinin sağlanabilmesi açısından ülkemizde özel bütçeli kuruluşlar şeklinde örgütlenmişlerdir. Üniversite bütçelerinde kendilerine ait gelir kaynaklarına yer verilmiştir. Doğru yanıt B'dir.

Türki­ye’de genel bütçel­i kurumlar; Cumhurbaşkanlığı, yüksek mahkemeler, bakanlıklar ve Haki­mler ve Savcılar Yüksek kurulundan oluşmaktadır. Doğru yanıt E’dir.

Türkiye iş kurumu genel müdürlüğü ve Sosyal güvenlik kurumu Sosyal güvenlik kurumlarını oluştururlar. Sosyal güvenl­ik kurumları sosyal devlet ­ilkesi­ gereğince sosyal güvenli­k hi­zmetleri­ni­n sunumu ­içi­n kurulmuş kamu kurumlarıdır. Doğru yanıt B’dir.

Sosyal güvenlik kurumun temel amacı, sosyal si­gortacılık i­lkeleri­ne dayalı etk­in, ad­il, kolay er­işi­lebi­li­r ve mali­ açıdan sürdürülebi­l­ir, çağdaş standartlarda sosyal güvenl­ik s­istem­ini­ yürütmekt­ir. Doğru yanıt E’dir.

Döner sermayeli işletmelerin, tüzel kişilikleri yoktur, kendilerine özgü kanunları vardır, kamu görevlerini yerini getirmek zorundadırlar ve kapas­ite fazlasını değerlend­iri­rler, kuruluş amaçları arasında devlete ek gelir sağlamak da vardır. Kendilerine özgü bütçeleri vardır. Ve bu bütçelerin bütçe birliği ve adem-i tahsis ilkelerine ters düşmesi eleştirilen bir konudur. Doğru yanıt B’dir.

Özel kesimin giremediği alanlarda iş yapmak, tekelleri devlet eliyle işletmek, istihdamı ve üretimi artırmak, ekonomik kalkınmayı sağlamak, özel kesime destek olmak ve öncülük etmek amacı da vardır. Özel sektörün rekabet gücünü engellemek kuruluş amaçları arasında yoktur ve KİT’lere yöneltilen eleştirilerden biridir. Doğru yanıt B’dir.