KAMU MALİYESİ

Piyasaların etkin ya da yeterince etkin çalışmadığı durumlarda devletin piyasalara en önemli müdahale araçları yasal düzenlemeler, vergiler, kamu harcamaları ve parasal politikalardır. Bu nedenle doğru cevap E şıkkıdır.

Richard A. Musgrave piyasa başarısızlıklarıyla mücadelede devlete düşen rolleri kamu maliyesinin işlevleri olarak 3 ana başlık altında toplamaktadır. Bu işlevler; kaynak dağılımı, gelir dağılımı ve ekonomik istikrar işlevleridir. Bu nedenle doğru cevap C şıkkıdır.

Kaynak dağılımındaki etkinliğin sağlanabilmesi için kamu maliyesinin, kaynakları dağıtmasına gereksinim vardır. Özellikle bu işlev, devletin özel ekonomiye müdahalesinin sınırlarını belirlemede yol gösterici bir rol oynamaktadır. Bu nedenle doğru cevap A şıkkıdır.

Tam Kamusal Malların genel özellikleri * Dışlama maliyetleri yüksek. * Doğrudan devlet tarafından ya da devletin izin verdiği özel firmalarca üretilir. * Kamu bütçelerince dağıtılır. * Zorunlu vergi gelirleriyle finanse edilir. olduğundan doğru cevap E şıkkıdır.

27. Yarı Kamusal Malların (Ortak Havuz Kaynakları) genel özellikleri * Faydaları ortak tüketilen ancak sıkışabilen mallar. * Özel firmalarca ya da kamu kesimince üretilir. * Piyasalarca ya da doğrudan kamu bütçelerince dağıtılır. * Satış gelirlerinden (kullanım ücretlerinden) ya da vergi gelirlerinden finanse edilir. olduğundan doğru cevap D şıkkıdır.

Ortakların Trajedisi: Bireylerin ortak malı aşırı kullanması sonucunda ortak malın zarar görmesi durumudur. Bu nedenle doğru cevap B şıkkıdır.

Toplumdaki üretici, tüketici ve faktör sahiplerinden birinin durumunu kötüleştirmeden bunlardan bir başkasının durumunu iyileştirmenin olanaklı olmadığı kaynak dağılımı durumu. Başka bir deyişle, toplumdaki bireylerden en az birinin refahını azaltmadan bir diğerinin refahını artırma olanağı yoksa o toplumun refahı optimumdur. Bu nedenle doğru cevap D şıkkıdır.

Ekonomik istikrar işlevi, mal ve hizmet piyasalarındaki arz talep dengesizliğinden kaynaklanan enflasyon, deflasyon, emek piyasalarında ortaya çıkan işsizlikle ithalat-ihracat dengesizliğinin sonucu olarak ortaya çıkan cari açık gibi makro ekonomik konuları kapsamaktadır. Piyasaların hem maliye hem de para politikası kullanılarak dengelenmeye çalışılması ve belirtilen makroekonomik sorunların çözümlenmesi kamu kesiminin ekonomik istikrar işlevinin özüdür. Bu nedenle doğru cevap C şıkkıdır.

Pareto Optimumu: Toplumdaki üretici, tüketici ve faktör sahiplerinden birinin durumunu kötüleştirmeden bunlardanbir başkasının durumunu iyileştirmenin olanaklı olmadığı kaynak dağılımı durumu. Başka bir deyişle, toplumdaki bireylerden en az birinin refahını azaltmadan bir diğerinin refahını artırma olanağı yoksa o toplumun refahı optimumdur.

Piyasa başarsızlığı kuramı, kaynak dağılımı işlevini, kamu maliyesinin en önemli işlevi olarak kabul eder. Bu işlevden kastedilen şey, devletin üretici kaynakları dağıtması faaliyetidir, başka bir deyişle üretim görevlerini kendisinin üstlenmesidir.

Samuelson bir kamusal malın temel özelliğinin ‘rakip olmama’ (non-rivalry), yani bireylerin bir malın tüketiminde birbirleriyle rekabet etmemesi olduğunu ileri sürer. Musgrave’e göre, kamusal malın tanımında Samuelson’un koşuluna ek olarak ‘dışlanamama’ (non-excludability), yani bir bireyin bir malın kullanımından (teknik ya da politik nedenlerle) dışlanamaması koşulu da sağlanmalıdır. Kamusal mallar, sahip oldukları özelikler nedeniyle faydaları bireyler arasında bölünemediği için fiyatlandırılmaz ve dolayısıyla piyasa üretimine konu olamaz.

Bedavacılık Sorunu: Bireylerin bir kamusal malın sunumuna katılmamalarına rağmen, ‘dışlanamama’ özelliği nedeniyle bu maldan yararlanmalarını ifade eder.

Ortakların Trajedisi: Bireylerin ortak malı aşırı kullanması sonucunda ortak malın zarar görmesi durumudur.

Dışsallıklar bir ekonomik birimin diğer ekonomik birim ya da birimler üzerinde dolaylı olarak ortaya ç›kardığı olumlu ve olumsuz etkileri ifade etmektedir

Firmaların doğal olarak tekelleşme özelliği gösterdiği üretim alanlarının en bilinen örnekleri telekomünikasyon hizmetleri, doğalgaz dağıtımı, elektrik dağıtımı su ve kanalizasyon ağları ,demiryolu işletmeciliği vb. gibi altyapı hizmetlerine ilişkin üretim alanlarıdır.

Pareto Optimumu: Toplumdaki üretici, tüketici ve faktör sahiplerinden birinin durumunu kötüleştirmeden bunlardan bir başkasının durumunu iyileştirmenin olanaklı olmadığı kaynak dağılımı durumu.

Erdemli Mallar: Toplumsal açıdan gerekli ve faydalı olduğu halde yeterli bilgi (eğitim) ve gelir düzeyi olmadığı için talebi yetersiz oluşan mallara denilmektedir.

Erdemsiz Mallar: Toplumsal açdıan zararlı oldukları halde, devlet müdahalesi olmadığında bu kez çokça tüketilen mallardır.

Üniversite öğrencilerine verilen krediler, çiftçi, esnaf, KOBİ kredileri ve konut kredisi gibi krediler devletin kredi mekanizması yaratması ve piyasaya müdahalesinin başta gelen örnekleridir.

Faydacı İktisat: Bir kişinin eylemlerin asıl amacının kendi mutluluğunu artırmak olduğunu savunan, en önemli temsilcisi Jeremy Bentham olan iktisadi düşünce okulu.