KAMU MALİYESİ - Deneme Sınavı - 13

Wagner, kamu tarafından üretilen mal ve hizmetlere yönelik talebin sürekli olarak artmasına karşın, vergi gelirlerinde aynı oranda bir artış söz konusu olmadığı için, kamu harcamalarının yükseleceğini ilk olarak ortaya koyan iktisatçıdır.

Aşağıdaki durumların hepsi kamu kesiminin kapsamında daralma ya da genişleme sonucunu doğurabilir.

Siayi partileri işlevleri;

Temsil, Siyasal devşirme, Politika belirleme, Menfaatlerin birleştirilmesi, Siyasal sosyalleşme ve Mobilizasyon olarak sıralanabilir.

Bütçe, yürütme organı ve halk arasında yapılan bir sözleşmedir.

Bütçenin klasik işlevleri;

Temsili demokrasilerde Parlamentolar, halkın isteklerini, ihtiyaçlarını ortaya koyarlar. Hükümetler de halkın bu isteklerini bütçe aracılığıyla gerçekleştirmeyi amaç edinmiş siyasal bir organdır. Hükümetler politikalarını bürokrasiye uygulatarak halkın isteklerini karşılamış olmaktadır. Hükümetlerin siyasi tercihlerinin parlamentolar aracılığıyla onaylanması ve uygulanması bütçenin siyasi işlevini açıklamaktadır.

Parlamento hükümete vermiş olduğu uygulama iznini en azından mali yıl sonunda denetlemek isteyecektir. Bu denetim siyasi denetim olarak adlandırılmaktadır.

• Kaynak tahsisinde etkinlik işlevi • Gelir dağılımında adalet işlevi • Ekonomik istikrar işlevi bütçenin çağdaş işlevleri arasında yer almaktadır. Denetim işlevi ise klasik işlevleri arasındadır.

Bu maddelerin hepsi doğrudur.

Meclis bütçede değişiklik yapma hakkına sahip değildir. Bunun dışındaki ifadeler doğrudur.

Devlet bütçe aracılığıyla bütün gelir dağılımı türlerinde iyileşme sağlayabilir. Bu gelir dağılımında adalet işlevi ile ilişkilidir.

Ekonomik istikrarı sağlama kavramı tam istihdamı sağlanmayı, fiyat istikrarını sağlanmayı, ödemeler dengesini sağlanmayı ve ekonomik kalkınmayı sağlamayı kapsamaktadır.

Özel kesimin giremediği alanlarda iş yapmak, tekelleri devlet eliyle işletmek, istihdamı ve üretimi artırmak, ekonomik kalkınmayı sağlamak, özel kesime destek olmak ve öncülük etmek amacı da vardır. Özel sektörün rekabet gücünü engellemek kuruluş amaçları arasında yoktur ve KİT’lere yöneltilen eleştirilerden biridir. Doğru yanıt B’dir.

Devlet borçlanmasını asla gerçek bir gelir kaynağı olarak görmeyen klasik maliyeciler, devletin asıl gelir kaynağını vergi ve vergi benzeri gelirlerin oluşturduğunu ifade etmektedirler.

Devlet borcu aşağıdaki özelliklere sahiptir.

Borçlanmanın nedeni topluma hizmettir

• Miktarı büyüktür

• Vadesi genellikle özel borçlanmaya göre daha uzundur

• Zorunlu olarak alınabilir

• Bazı durumlarda devlet borcunu geri ödemeyebilir

Devletin borçlanma nedenlerini genel olarak; bütçe açıkları, kalkınmanın finansmanı, olağanüstü giderlerin finansmanı, kamu gelirlerinin zaman bakımından denkleştirilmesi, borç ödemek için borçlanma, maliye politikası aracı olarak borçlanma olarak sıralayabiliriz.

Gelişmiş ülkeler ise, geçici bütçe açıklarının kapatılması, büyük projelerin finansmanının sağlanması ve olağanüstü giderlerin karşılanması amacıyla borçlanmaya başvurabilmektedirler. Diğer sebepler daha çok gelişmekte olan ülkelerin borçlanma sebepleridir.

Bir ülkede bütçe açığını yaratan pek çok neden bulunabilir. Bunların başında zaman içerisinde kamusal ihtiyaçların artması ve devlet anlayışında meydana gelen değişimle beraber (refah devleti anlayışının benimsenmesi ile birlikte sosyal refahla ilgili harcamaların artışı) devletlerin daha çok mal ve hizmet üretir duruma gelmeleri gösterilebilir. Harcamalardaki artışlar karşısında kamu gelirlerinin yetersizliği ya da etkinsizliği ise bütçe açıklarını yaratan diğer bir önemli nedendir. Bunlara ilave olarak; hızlı nüfus artışı, mali disiplinin sağlanamaması, harcama ve gelirler konusunda denetim eksikliği, tasarrufların büyüme hızını karşılamada yetersiz kalması, kamu işletmelerinin ve sosyal güvenlik harcamalarının bütçeler üzerinde yarattığı yükler, ekonomik krizler, yüksek enflasyon ve faiz oranlarının yüksekliğinin bütçe üzerinde yarattığı baskılar, vergi sisteminden kaynaklanan bazı sorunların varlığı (vergi bilincinin yaygın olmaması, vergi idaresinden kaynaklanan sorunlar, kayıt dışılık, vergi gelirlerindeki istikrarsızlık, vergileme kapasitesinin azlığı vb) nedenler de bütçe açıklarını oluşturan temel nedenler arasında sayılabilir.

Devletin borçlanması için bir diğer neden, süresi gelen borçların ödenmesi için yeniden borçlanma yoluna başvurulmasıdır. Borcun ödeme zamanında yaşanan finansal sıkışıklık nedeniyle süresi gelen borçların yeniden borçlanmayla kapatılmasına borcun röfinansmanı denir.