KAMU MALİYESİ - Deneme Sınavı - 10

Borcun ödeme zamanında yaşanan finansal sıkışıklık nedeniyle süresi gelen borçların yeniden borçlanmaya kapatılmasına borcun röfinansmanı denir.

Devletin iç borçlanma kaynaklarını dört grupta toplayabiliriz. Bunlar; bireyler, kamu kurum ve kuruluşları, bankalar, Merkez Bankası olarak sıralanabilir. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Hazine’nin, Merkez Bankası’ndan borçlanması iki şekilde olur; doğrudan borçlanma, dolaylı borçlanma. Doğrudan borçlanma, Hazinenin, Merkez Bankası’ndan doğrudan doğruya nakit borçlanmasıdır. Buna parasal - avans ya da Hazine’ye avans adı verilmektedir. Dolaylı borçlanma ise, Hazine’nin borçlanma amacıyla çıkardığı Hazine kâğıtlarının, Merkez Bankası tarafından açık piyasa işlemleriyle satın alınması suretiyle gerçekleşir. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Merkez Bankasından karşılıksız kısa vadeli avans kullanımı  ülkemizde 1994 yılından başlayarak kademeli olarak sınırlandırılmış, 25.04.2001 tarihli Merkez Bankası Kanunu ile yürürlükten tamamen kaldırılmıştır.  Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

I. Borcun dövize endeksli olması demek, senetlerin borçlanma ve ödemelerine ilişkin işlemlerin dövizle yapılması demek değil belirlenen kur üzerinden hesaplanan TL üzerinden yapılmasıdır.

II. Devlet tahvilinin vadesi 1 yıldan kısa değildir, 1 yıl ve daha uzundur.

III. İskontolu senetlerde faiz ödemesi anapara ile vade sonunda yapılır.

Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Borç servisi, devlet iç borcu ve devlet dış borcundan doğan anapara ve faiz ödemeleri ile bu borçlara ilişkin iskonto giderleri ile ücret ve diğer ödemeleridir. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Vadesi bir yıl ve bir yıldan daha uzun olan devlet iç borçlanma senetlerine devlet tahvili denmektedir. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Kamu Tercihi Teorisi adıyla anılan teori özellikle James M. Buchanan’ın katkılarıyla geliştirilmiş bir teoridir. Bu teorinin önceliğini Nobel ödüllü iktisatçı James Buchanan yapmıştır. Kamu Tercihi Teorisi’nde Buchanan’dan sonra gelen isim Gordon Tullock da katkı sağlamıştır.

Kamu Tercihi Teorisi; politik süreçte alınan karar ve uygulamaları ekonomi biliminin araç, yöntem ve varsayımlara dayalı olarak açıklayan bir disiplindir. Kamu Tercihi Teorisi’ni politika biliminin ekonomik analizi olarak tanımlanmak mümkündür.

Ülkemizde 1961 Anayasasından başlayarak yerleşik bir kavram olarak bütçe kelimesi kullanılmaya başlamıştır.

Devlet bütçesi; kamu kurum ve kuruluşlarının, belirli bir dönem için gelir ve giderlerini tahmin eden, bunların uygulanmasına önceden izin veren hukuki bir dokümandır.

Devlet bütçesi; hükümetin geçmiş yıllarda yaptığı harcamalarının yasama organı ve kamuoyunda hesabını veren bir rapordur.

Bütçenin dört klasik işlevi vardır. Bunlar;

Dünya tarihinde ilk bütçenin yapılma nedeni, devletin hangi hizmetleri yapacağını ve bu hizmetlere halkın katkısının ne olacağını belirlemek isteğidir. Bu nedenle de bütçenin ortaya çıkışının temel nedeni siyasaldır. Bütçenin siyasi işlevi sadece demokratik ülkelerde geçerlidir. Çünkü halkın isteklerinin ve rızasının bütçelerde yer bulabilmesi ancak demokratik hakların kullanımıyla gerçekleşebilmektedir.

Yasama organının halk adına kamu gelirlerini toplayıp, yine halk adına bu gelirleri harcamasına bütçe hakkı denir. Bütçe hukuki bir dokümandır. Bütçe hakkıyla bağlantılı olan, yürütme ve yasama organlarının konuya ilişkin sınırlarını çizen kurallar anayasada yer almaktadır.

Etkinlik denetimi; en az kaynakla en fazla sosyal faydayı sağlayacak biçimde bütçe uygulamasının denetlenmesidir.

Bütçenin klasik işlevleri yanında günümüz modern devletlerinde çağdaş işlevleri de vardır. Devlet bütçeleri günümüzde üç işlevi vardır. Bunlar;

Devletin bütçeleri aracılığı ile gelir dağılımını düzelteme görevini üstlenmektedirler. Gelir dağılımı türleri oldukça çeşitlidir, bunları üç başlık altında toplanabilir. Bunlar;

Devletler topladığı vergiler, verdiği hizmetler, harcadığı paralarla gelir dağılımında adaleti sağlamaları oldukça kolaydır.

Ekonomideki çeşitli sorunları devletlerin bütçeleri aracılığıyla çözmeye çalışırlar. Ekonomik istikrarı sağlama kavramı; tam istihdamı sağlamak, fiyat istikrarını sağlamak, ödemeler dengesini sağlamak, ekonomik büyüme ve sürdürülebilir kalkınmayı gerçekleştirmeyi kapsar.

Politik miyopluk: Kamu ekonomisinde alınan karar ve yapılan uygulamalarda kısa
vadeli düşünme alışkanlığıdır. Politik miyopluk ile ifade edilmek istenen politikacıların oylarını maksimize etmeyi sağlamak için toplumu hoşnut etme amacına yönelik kısa vadeli politikaları tercih etmeleridir. Tekrar seçilebilme kaygısı ile siyasi iktidarın, ekonomiye katkıları olacak yatırım projeleri yerine kısa dönemde seçmenlere doğrudan fayda sağlayabilecek ve oy garantisi getirecek projelere imza atması sonucu ortaya çıkmaktadır. Uzun dönemli ekonomiye faydalı olacak politikalar yerine kısa vadeli politikaların uygulanması kamuda fayda, verimlilik ve tutumluluk fonksiyonlarının gerçekleştirilememesine neden olmaktadır. Politik miyopluk özellikle seçim dönemlerinde politikacıların seçmen tabanlarının tercihlerine yönelik harcamalarını arttırması, kısa vadeli ekonomik olarak zararlı popülist ekonomik harcamaları ve politikaları takip etmesi durumudur. Sonuç olarak bu zararlı ve kısa vadeli harcamalar uzun vadede vergiler ve vergi dışı gelir kaynakları ile giderileceğinden devletin başarısızlığına sebep olmaktadır. Kamu harcamalarının vergi dışı gelir kaynakları ile karşılanması da politik miyopluk etkisine güzel bir örnek teşkil etmektedir.