KAMU MALİYESİ - Deneme Sınavı - 3

Metodolojik Bireyselcilik İlkesi: Bir toplumda alınan bütün kararların özde toplumu oluşturan bireylerin tercihlerine göre alındığı ve şekillendiği kabul edilmektedir. Teoriye göre bireyler rasyonel davranış içerisindedir ve bu şekilde davrandıkları için kendi çıkarlarını maksimize edeceklerdir. Buna göre toplumda tüm sosyal ve bireysel kararlar birey tercihlerine göre belirlenir. Tüm kamusal kararların belirleyicisi bireysel tercihlerdir.

Eğer bütçe fazlası verilirse, devlet ekonomideki tasarruf arzını artırma yoluna gidecektir.

Eğer bütçede bir açık veya fazla söz konusu ise, devlet tasarruf ile yatırım arasındaki dengeye ya da ödemeler dengesine (ihracat ile ithalat arasındaki dengeye) etki etmektedir.

Yani, toplam kamu harcamaları GSYH’ye oranlandığında bir ekonomideki kamu kesiminin büyüklüğü ortaya çıkmaktadır.

Kamu giderlerinin veya kamu gelirlerinin gerçekleşen parasal tutarları kamu kesiminin nominal ölçüsüdür.

Türk kamu kesimi genel yönetim kurumları ve kamu iktisadi teşebbüsleri (KİT’ler) olarak iki ana kısımdan oluşmaktadır.

5018 sayılı Kanun’da merkezi yönetim kurumları adı altında toplanmış olan kurumlar genel bütçeli kurumlar, özel bütçeli kurumlar, düzenleyici ve denetleyici kurumlardır.

Bir kuruluşun özel bütçeli olabilmesi için, o kuruluşa bazı özel gelirlerin tahsis edilmesi, bu gelirlerden harcama yapma yetkisine sahip olması ve kanunla özel bütçe ile yürütme yetkisinin verilmesi gerekmektedir.

Döner Sermaye; genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine kanunlarla verilen asli ve sürekli kamu görevlerine bağlı olarak ortaya çıkan ve genel idare esaslarına göre yürütülmesi mümkün olmayan mal ve hizmet üretimine ilişkin faaliyetlerin sürdürülebilmesi için, kamu idaresine bağlı olarak kurulmuş işletmelere tahsis edilen sermayeyi ifade eder.

Kamu harcamaları ve kamu gelirlerinin GSYH içindeki pay, kamu kesimi borçlanma gereği ve kamu borç stokunun GSYH'ye oranı, kamu kesimi istihdamının toplam istihdama oranı, kamu kesimi yatırımlarının toplam yatırımlara oranıdır. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Genel yönetim; merkezi yönetim (genel bütçeli kuruluşlar, özel bütçeli kuruluşlar ve düzenleyici ve denetleyici kuruluşlar), sosyal güvenlik kuruluşları ve yerel yönetimlerden oluşmaktadır. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Genel yönetim kurumları arasında yer alan kuruluşlardan özel bütçeli idareler, yerel yönetimlerini sosyal güvenlik kuruluların kendi özel gelirleri söz konusudur. Ayrıca kamu kesiminde yer alan döner sermayeli işletmelerin, fonların ve kamu iktisadi teşebbüslerin kendi özel gelirleri söz konusudur. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Sosyal güvenlik sisteminde finansman sorunu yaratabilecek temel sorunlar arasında şunlar sayılabilir: 

• Emekliliğe hak kazanma yaşının siyasal kazanımlar için sıklıkla değiştirilmesi,
• Emeklilik hak kazanma yaşının nispeten düşük tutulması,
• Prim tahsilât sorunları,
• Prim affı uygulamaları,
• Erken emeklilik,
• Hızla yaşlanma sürecinin yaşlı bağımlılık oranı arttırması,
• Primlerinin düşük seviyede belirlenmesi,
• Kayıt dışı istihdam,
• Sosyal güvenlik sistemine ilişkin tutarlı devlet politikasının oluşturulamaması,
• Emekli sayısının yükselmesi,
• Toplanan prim gelirlerinin siyasi amaçlar doğrultusunda kullanılması,
• Prim karşılığı olmayan ödemelerin kurum kaynaklarından karşılanması,
• Kurumsal ve yönetsel sorunlar.

Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Yerel yönetimlerin vergilendirme yetkisi söz konusu değildir. Vergilendirme yetkisi, yasama organına aittir. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Döner sermayeli işletmeler, genel ve özel bütçeli kamu idareleri tarafından tahsis
edilen döner sermayenin kullandırıldığı fon işletmeleridir. Döner sermayeli işletmelerin
kuruluş amaçları arasında;
• Temel kamu hizmetlerinin yanında ticari ve sınai gibi bazı hizmetlerin de sunulabilmesi,
• Kamu kaynaklarının kullanımı sonucunda atıl kapasitenin değerlendirilmesi,
• Toplumsal talep ihtiyacının bir kısmının karşılanması,
• Devlete ek gelir sağlanması,

Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

1980’li yıllarda başlayan Neo-liberal yaklaşım ile Kamu İktisadi Teşebbüsler özelleştirilmeye başlanmıştır. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Fon uygulamaları bütçenin ‘birlik’ ve ‘adem-i tahsis’ ilkelerine uymamakta, kamu harcamalarında nakit denetiminin ortadan kalkmasına ve israfa yol açmakta ve belki de en önemlisi hükümetlerin yasama denetiminden uzaklaşmalarına olanak tanımaktadır. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Müessese; sermayesinin tamamı bir iktisadi devlet teşekkülüne veya kamu iktisadi
kuruluşuna ait olup, ona bağlı işletme veya işletmeler topluluğudur. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Türkiye’de 1933 yılında KİT niteliğinde kurulan ilk kuruluş olan Sümerbank ile, devletin ekonomik hayata doğrudan girmesi sağlanmıştır. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Kamu harcamalarının GSYH içerisindeki oranı kamu kesiminin büyüklüğünün ülkeler arası karşılaştırılmasında en çok kullanılan ölçümdür. Burada reel harcamalar ve transfer harcamalarının toplamından oluşan toplam kamu harcamalarının dikkate alınması gerekmektedir. Kamu harcamalarının en çok kullanılan ölçüm yöntemi olmasının temel nedeni devletin bütçesini hazırlarken öncelikle kamu harcamalarını belirlemesidir.