KAMU MALİYESİ - Deneme Sınavı - 19

Genel yönetim kuruluşları; genel ve özel bütçeli kurumlar, düzenleyici ve denetleyici kurullar,sosyal güvenlik kuruluşları ile yerel yönetimlerden ibarettir. Kamu iktisadi teşebbüsleri kamu kesimi içinde olmakla beraber "genel yönetim" kapsamı içinde yer almaz.

Sorunun şıkları arasında yer verilen "para cezaları" üniversite bütçelerinde yer alan gelir kaynakları arasında yer almaz. Zira, üniversitelerin park veya kampüs içi hız cezası, vergi cezası gibi para cezası uygulama yetkisi bulunmamaktadır. Sigara içilmez alanlarda  ihlal yapanlara ceza kesebilse de bu gelir kaynakları bütçesi içinde yer almaz.  Diğer şıklarda belirtilenler gelirleri arasında yer almaktadır.

Türkiye'de genel bütçeli kurumlar arasında; Cumhurbaşkanlığı, bakanlıklar, yüksek mahkemeler, Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu yer alırken Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) yer almaz. YÖK Özel bütçeli kuruluşlar arasındadır.

Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar arasında "Mesleki Yeterlilik Kurumu" yer almaz. Bu kurum özel bütçeli kuruluşlar arasındadır.

Merkezi idare, yerel yönetimler üzerinde Anayasamızda belirtilen amaçlarla ve  kanunda belirtilen esas ve usuller dairesinde "idari vesayet" yetkisine haizdir. Sorunun cevap şıkları arasında yer alan "Kamu harcamalarında tasarruf yapılması" dışında belirtilen tüm amaçlarla vesayet yetkisini kullanabilir.  Doğru cevap (D) şıkkıdır.

Sosyal güvenlik sisteminde finansman sorunu yaratabilecek temel sorunlar ders kitabında sayılmıştır. Cevap şıklarında yer alan "emekli sayısının düşmesi" sorunun cevabıdır. Zira emekli sayısının düşmesi değil yükselmesi halinde emeklilere ödenen tutarlar artacaktır. Kitapta da bu şekilde belirtilmiştir. Emekli sayısının düşmesi sistemde finansman sorununu hafifletecek bir durumdur.

Kamu Kesiminin Kapsamı kavramını anlayınız

Ödemeler dengesi kavramını anlayınız

Türkiye’de de 1994 ve 2000-2001 ekonomik krizlerinde kamu hizmetlerinin sunumu azalmıştır

Kamu kesiminin büyüklüğü kavramını anlayınız

Genel yönetim kavramını anlayınız

Özel bütçeli kurumlar anlayınız

Düzenleyici ve denetleyici kurumları anlayınız

Ülkemizdeki sosyal güvenlik kuruluşları kapsamını anlayınız

Sosyal güvenlik sisteminin gelirler sistemini anlayınız

Örneğin, liberal politikaların izlendiği dönemlerde devletin görev ve sorumlulukları olabildiğince sınırlandırılırken, korumacı politikaların izlendiği dönemlerde bu görev ve sorumlulukların sınırları genişleyebilmektedir. Özellikle son yıllarda devletin neler yapması veya yapmaması gerektiği konusunda neo-liberal iktisadi politikalar belirleyici rol oynamaktadır. Bu kapsamda devletin iktisadi alandan çekilmesi, özelleştirme, küçük ama etkin devlet yapısı gibi düşünceler ön plana çıkmakta ve kamu kesiminin payı genel ekonomi içerisinde azaltılmaya çalışılmaktadır.

Karma ekonomide kamu kesiminin büyüklüğü ekonomi üzerinde önemli etkiler yaratan kamu giderlerinin düzeyi ile ölçülür. Bu giderlerin içinde mal ve hizmet alımı ve üretim faktörü kullanımı için yapılan giderler önemli bir paya sahiptir. Ayrıca, kamu giderlerinin toplam miktarındaki ve bileşimindeki değişiklikler makroekonomik düzeyde istikrar ve büyüme açısından önemli faktörlerdir. Bir görüşe göre özel kesimin kârlılığını ve istikrarını sağlayan unsur kamu kesiminin kendisidir. Kamu kesiminin ekonominin bütününü etkileyecek kadar büyük tutulmasıyla gerektiğinde bütçe açığı verilerek ekonomik daralmaların şiddetinin azaltılması olanaklı hale gelir.

Benzer şekilde, devletin giderlerini finansman biçimi de önemli ekonomik sonuçlar doğurmaktadır. Bu finansmanda kullanılan vergi türleri ve bunların oranları veya miktarları bireylerin refah (fayda) düzeyini ve özel kesimin kaynaklarını nasıl dağıtacağına ilişkin kararlarını etkilemektedir. Vergi sistemi etkinlik ve eşitliği destekleyebileceği gibi, bunlara zarar da verebilmektedir. Bu çerçevede Türkiye’de görülen durum ise özellikle 1980’li yıllardan sonra etkinliği sağlamak adına vergi sisteminde dolaylı vergilerin ağırlıkta olduğu bir vergi sistemine geçilmesi ve bunun karşılığında eşitlikten uzaklaşılması olmuştur.

Eğer bütçede bir açık veya fazla söz konusu ise, devlet tasarruf ile yatırım arasındaki dengeye ya da ödemeler dengesine (ihracat ile ithalat arasındaki dengeye) etki etmektedir. Bütçe açığı verilmesi durumunda bu açığın boyutu ve finanse edilme şekli makroekonomik istikrar için çok önemlidir. Bu açığın devlet borçlanması ile finanse edilmesi finansal piyasalar aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Eğer bütçe fazlası verilirse, devlet ekonomideki tasarruf arzını artırma yoluna gidecektir.

Kamu kesimi ekonomiyi etkileyebildiği gibi ekonominin gidişinden de etkilenebilmektedir. Örneğin, bir ekonomik krizde kamu gelirleri düşer, değişmez veya çok az bir
miktarda artar. Bu durum özellikle borçların ve bütçe açığının nispeten yüksek olması halinde kamu hizmetlerinin sunumunu azaltır. Ayrıca devlet verdiği kararların ekonomi üzerinde ters etki yaratması halinde bu kararlarının sonuçlarına da katlanmak zorunda kalır. Yüksek bütçe açıklarının daha yüksek faiz oranlarına neden olması ve böylece devletin faiz giderlerinin artması bunun en tipik örneğidir.