KAMU MALİYESİ - Deneme Sınavı - 14

Fizyokratlar tek üretken kaynak olarak tarımı görürler ve devletin de sadeve bu alandan tek bir vergisi alması gerektiğini savunurlar. Doğru cevap A seçeneğidir.

I,II. ve IV. maddeler kamu maliyesinin yanıt aradığı başlıca sorular arasındadır. III. ve V. maddeler ise kamu maliyesinin cevap aradığı sorular arasında yer almamaktadır

Platon'a göre devlet kavramının tam tanımı A şıkkındaki gibi olmalıdır. Diğer şıklar sırasıyla; Aristotales, Rousseau, Hegel ve Marks'a göre devletin tanımlarıdır

Egemenlik, devletin iktidar unsurunu egemenlik oluşturmaktadır. Devleti, devlet olmayan topluluklardan ayıran en önemli fark, devletin siyasi unsuru olan ve kamu gücü olarak adlandırılan, başkalarına hâkim olma, emir ve direktifler vererek başkalarının davranışlarını yönlendirme egemenliğini, devletin emrindeki ordu, jandarma, polis ve benzeri silahlı güçler aracılığıyla kullanabilmesidir. Egemenliğin iç ve dış olmak üzere iki yönü bulunmaktadır. Devletin iç egemenliği, ülke sınırları içinde bulunan her türlü kişi, grup, makam egemenliğini de içine alan üstün bir kuvvet olup, onun kendi bünyesinden kaynaklanan asli ve meşru bir güçtür. Devletin dış egemenliği, devletin başka devletlere bağımlı olmaması ve öteki devletlerle hukuken eşit konumda olması anlamına gelmektedir. Devlet, egemenlik gücünü başka bir otoriteden almaz ve bir başkası adına kullanmaz. Ancak egemenlik yetkisi de sınırsız değildir, mahiyeti ve sınırları hukukla belirlenmiştir.

Merkantilizm, devletin en önemli amacı toplumu zenginleştirmektir. Bunu sağlamasının yolu da ülke hazinesinin sahip olduğu altın ve gümüş gibi değerli madenleri artırmaktır şeklinde tanımlanabilir.

Adam Smith gelir dağılımını “üç büyük sosyal sınıf” diye adlandırdığı emekçi sınıf, kapitalist sınıf ve toprak sahipleri sınıfının gelir paylarını nasıl elde ettiklerinin incelemesi olarak ele almıştır. Adam Smith’e göre ulusal gelirden üretken emeğe ayrılan pay arttıkça emekçilerin yaşam şartları iyileşir, çalışma ve üretim artar. Üretken olmayan emeğin payı arttıkça tersi olur. Üretken olmayan emek en çok kamu kesiminde barındığından, savurganlık en çok bu kesimde ortaya çıkar. Dolayısıyla kamu kesimindeki savurganlık ve kötü yönetim azaldıkça, devletin ekonomik büyümedeki etkinliği artmaktadır. A. Smith, savurganlık olgusunun özellikle devlet yönetiminde gözlendiği gerçeğine dikkatleri çekmiştir. Ona göre, devleti yönetenlerin yaptıkları harcamalar, özel kişilerin harcamalarına kıyasla çok daha savurgandır. Kısa dönemde maliyeti karşılanamayacağı için, kişiler tarafından kârlı görülmeyerek gerçekleştirilemeyen bayındırlık projelerinin, devlet tarafından yerine getirilmesi gerektiğini savunmaktadır. Böylece devletin ekonomideki rolü, savunma, adalet ve yürütme organının fonksiyonlarını yerine getirecek düzeyde sınırlandırılmış bulunmaktadır.

I., III. ve IV. maddeler anayasal iktisatçıların benimsediği kurallarken diğerleri değildir.

1980’li yıllardan itibarense giderek artan bir şekilde, sermaye hareketlerinin serbestleşmesi ve haberleşme teknolojisinin gelişmesi, mali piyasaların bütünleşmesi olgusunu ortaya çıkarmıştır. Bu iki olgu birlikte, küreselleşmenin ekonomik boyutu olarak ifade edilen süreci yaratmıştır.

Devletin artan fonksiyonları maddeler halinde şu şekilde açıklanabilir. • Şirketlerin, küresel piyasalarda rekabet edebilmesi için, araştırma geliştirme harcamaları gibi, rekabet ve verimliliğin önemli bir unsuru olan, teknolojinin geliştirilmesi için gerekli harcamaları yapmak. • Şirketlerin, rekabet edebilmek için ihtiyacı, olan teşvikleri sağlamak. • Mülkiyet haklarının korunması ve özelleştirmenin yasal altyapısının hazırlanması gibi, piyasaları düzenleyici faaliyetlerde bulunmak. Dolayısıyla II. madde bu fonksiyonlardan olmadığı için doğru cevap D şıkkıdır.

Farklı iktisadi düşünce okullarının görüşlerine bakarsanız, iktisatçıların birçok konuda çoğunlukla görüş ayrılığı içinde olduklarını görebilirsiniz. Ancak iktisatçıların üzerinde bir biçimde görüş birliği sağladığı bazı konular da bulunur. Bunlardan biri de piyasaların her zaman mükemmel bir biçimde çalışmadığını savunan piyasa başarısızlığı kuramıdır. Piyasa başarısızlığı kuramına göre, eksik rekabet, kamusal mallar, dışsallıklar ve eksik bilgi vb. koşulların varlığı durumunda piyasalar kendi başlarına etkinliği sağlayamaz veya yeterince etkin bir biçimde çalışmaz. Bu durumda bazı mallar fazla, bazı mallar az miktarda üretilirken, bazı mallar ise hiç üretilmez.

Piyasa başarısızlığı kuramı kaynak dağılımı işlevini kamu maliyesinin en önemli işlevi olarak kabul eder. Bu işlevden kastedilen şey, devletin üretici kaynakları dağıtması faaliyetidir, başka bir deyişle, üretim görevlerini kendisinin üstlenmesidir.

Mikroekonomi kuramında kamusal malların ilk ayrıntılı analizi Amerikalı iktisatçı Paul A. Samuelson tarafından 1954 yılında yapılmıştır. Bu çalışmasında Samuelson bir kamusal malın temel özelliğinin ‘rakip olmama’ (non-rivalry), yani bireylerin bir malın tüketiminde birbirleriyle rekabet etmemesi olduğunu ileri sürer. Rakip olmama: Bireylerin bir mal›n tüketiminde birbirleriyle rekabet etmemesidir.

Samuelson’un özel mallar ile kamusal mallar arasındaki ikilik varsayıma karşı çıkarak, kamusal malların tüketiminde rekabetin olmaması nedeniyle söz konusu olan ortak tüketim koşulunun, bedeline katkıda bulunsun ya da bulunmasın herkese uygulanması gerektiğini savunan iktisatçı Richard A. Musgrave olmuştur. Musgrave’e göre, kamusal malın tanımında Samuelson’un koşuluna ek olarak ‘dışlanamama’ (non-excludability), yani bir bireyin bir malın kullanımından -teknik veya politik nedenlerle- dışlanamaması koşulu da sağlanmalıdır.

Rakip olmama ve dışlanamamamzlık özelliklerinden ikisine birden aynı anda sahip olan mallara kamusal mallar adı verilmektedir.

Yarı kamusal mallar kamusal malların sahip oldukları özelliklerden yalnızca biisine sahip olan mallardır.

Kamusal mala ilişkin olarak değinilmesi gereken bir başka konu da bireylerin bu malların tüketiminde sergiledikleri bedavacı davranışlardır. Kamu ekonomisinde ‘bedavacılık sorunu’ olarak incelenen bu durum, bireylerin bir kamusal malın sunumuna katılmamalarına rağmen, ‘dışlanamama’ özelliği nedeniyle bu maldan yararlanmalarını ifade eder. Bedavacılık eğer kamusal malın üretiminin gerçekleşmemesi veya düşük düzeyde gerçekleşmesi sonucunu doğuruyorsa, ya da bir ortak havuz kaynağının aşırı kullanımına neden oluyorsa genellikle ekonomik bir sorun olarak kabul edilir.

İlk kez Richard A. Musgrave tarafından kullanılan bu kavram, toplumsal açıdan gerekli ve faydalı olduğu halde yeterli bilgi (eğitim) ve gelir düzeyi olmadığı için talebi yetersiz oluşan mallara denilmektedir. Bu yüzden devlet bireyleri bu tür malları tüketmeye teşvik eder veya zorlar. Erdemli malların en tipik örnekleri aşılar, süt ve zorunlu eğitimdir. Bu nedenle devlet zorunlu aşılama, okullarda ücretsiz süt dağıtımı ve zorunlu eğitim gibi faaliyetler gerçekleştirerek bu malların daha fazla tüketilmesini sağlar. Ayrıca bu malları üreten özel firmalara da çeşitli sübvansiyonlar ve kolaylıklar uygulayarak toplumun bu malları daha ucuza ve dolayısıyla daha çok tüketmesi istenir.

Küresel Kamusal Mallar: Faydaları ülkeler (bir grup ülkeden daha fazla), insanlar (tüm insanlar ve nüfus grupları) ve kuşaklar (hem şimdiki hem de gelecek kuşaklar, en azından gelecek kuşakların kalkınma seçeneklerini daraltmadan şimdiki kuşak) açısından büyük ölçüde evrensel olan mallardır.

Kamu maliyesi, devletin gelirlerini ve harcamalarını inceleyen bir bilim dalıdır.

Devlet, ortak bir hayatı ve kültürü paylaşan topluluğun; düzenlenmesini, refahını, güvenini ve huzurunu sağlamak amacıyla kanun koyma, yargılama ve cezalandırma gibi güçleri barındıran kurumdur.