KAMU MALİ YÖNETİMİ

Kamusal Tercihler Kuramı kamu harcamalarındaki artışı politik süreçle ilişkilendirmektedir. Bu kurama göre politik süreç içerisinde yer alan aktörler (seçmenler, politikacılar, bürokratlar, baskı grupları) kamu harcamalarını arttırmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Mali yanılsama vergi mükellefi olan seçmenlerin devlet tarafından sunulan mal ve hizmetlerin kendilerine olan maliyetlerini fark etmemelerinden dolayı, kamusal mal ve hizmetlere olan taleplerini sürekli arttırmalarıdır. Doğru cevap E'dir.

Saydamlık ve hesap verilebilirlik gibi kavramların bugün giderek daha çok konuşuluyor olmasının arkasında temelde iki neden bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, uluslararası kuruluşlar tarafından uluslararası finansal mimarinin son 5-6 yıldır yaşanan finansal krizlerden sonra yeniden yapılandırılması çalışmalarında mali saydamlığa giderek artan şekilde vurgu yapılması. İkincisi ise biraz da bu uluslararası atmosferin etkisi ile ulusal düzeyde de kamu hesaplarının saydamlığı konusunun tartışılmaya ve bu konuda toplumsal talebin bir ölçüde de olsa artmaya başlamasıdır. Doğru cevap C'dir.

Mali Saydamlık İyi Uygulamalar Tüzüğü, IMF tarafından mali saydamlığın ölçülmesi amacıyla geliştirilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Mali Saydamlık İyi Uygulamalar Tüzüğü'nde dört madde bulunmaktadır. Bunlar; bütçe sürecinin açık olması, rollerin ve sorumlulukların açık olması, bilginin kamuya açık olması ve denetimin ve istatistiki yayınların bağımsız olmasıdır.

Mali saydamlık, odağında bütçe olan maliye politikasının uygulanmasında hükümetlerin kredibilitesinin artması dolayısıyla risklerinin azaltılmasıyla birlikte özellikle finansman maliyetlerinin düşmesine yol açar. Doğru cevap B'dir.

Uluslararası kuruluşların yanında çeşitli sivil toplum örgütleri de mali saydamlığın ölçülmesi ve ülkeler arasında karşılaştırılması konusunda çalışmalar yapmaktadır. Bunlar içinde öne çıkan kuruluşlardan biri de Uluslararası Bütçe Ortaklığı'dır. Doğru cevap D'dir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 2003 sonunda kabul edilmiş ve 2006 yılında uygulanmaya başlanmıştır. Doğru cevap C'dir.

Performans saydamlığı nihai mal ve hizmet sunumunda etkinliğin (yani mümkün olan en az maliyetle sunulup sunulmadığının veya amaçlanan toplumsal hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığının) değerlendirilmesine yarayan veya bu değerlendirmeyi kolaylaştıran bilgilerin sunulmasıdır. Doğru cevap A'dır.

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı ya da kısaca TEPAV, Türkiye'de mali saydamlığın değerlendirilmesine yönelik olarak çalışma yapmış sivil toplum kuruluşlarından biridir. 2005, 2006, 2007 ve 2009 yıllarında TEPAV tarafından Mali Saydamlık Raporları yayınlanmıştır. Bu konuda çalışmalar yapan bir diğer sivil toplum kuruluşu ise TESEV'dir. Doğru cevap E'dir.

Mali yanılsama, Vergi mükellefi olan seçmenlerin devlet tarafından sunulan mal ve hizmetlerin kendilerine olan maliyetlerini fark etmemelerinden dolayı, kamusal mal ve hizmetlere olan taleplerini sürekli arttırmalarıdır. 

Kamusal Tercihler Kuramı: Bu yaklaşıma göre kamu harcamalarının artışı politik süreçle ilişkilendirilmektedir. Politik süreç içerisinde yer alan aktörler (seçmenler, politikacılar, bürokratlar, baskı gruplar) kamu harcamalarını arttırmaktadır. 

Hesap verilebilirlik: Bir kurumdaki görevlilerin, yetki ve so- rumluluklarının kullanılmasına ilişkin olarak, ilgili kişiler karşı cevap verebilir olma, bunlara yönelik eleştiri ve talepleri dikkate alarak bu yönde hareket etme ve bir başarısızlık, yetersizlik ya da hilekârlık durumunda sorumluluğu üzerine alma gerekliliğidir.

Mali Saydamlık: Hükûmetin yapısının ve işlevlerinin, uygulayacağı maliye politikası konusundaki niyetlerinin, kamu kesimi hesaplarının ve mali hedeflerinin kamuya açık olmasını ifade eder.

Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Saydamlığın olmaması, mümkün olduğu kadar bugünkü ve gelecekteki vergi yüklerinin gizlenebilmesini, kamu harcamalarının faydalarının abartılabilmesini, bugünkü ve gelecekteki borç ödemelerinin düşük hesaplanabilmesine olanak sağlayarak, kamu maliyesi üzerinde düzensizlik ve belirsizlik oluşmasına imkân tanımaktadır. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

IMF tarafından mali saydamlığın ölçülmesi amacıyla geliştirilen Mali Saydamlık İyi Uygulamalar Tüzüğünün temel standartları arasında; 

Bütçe sürecinin açık olması, Bilginin kamuya açık olması, Denetimin ve istatistiki veri yayınlarının bağımsız olması ve rollerin ve sorumlulukların açık olmasıdır. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Hesap verilebilirlik, bir kurumdaki görevlilerin, yetki ve sorumluluklarının kullanılmasına ilişkin olarak, ilgili kişiler karşı cevap verebilir olma, bunlara yönelik eleştiri ve talepleri dikkate alarak bu yönde hareket etme ve bir başarısızlık, yetersizlik ya da hilekârlık durumunda sorumluluğu üzerine alma gerekliliğidir. Doğru cevap B'dir.

D. Mueller, devletin büyümesine ilişkin beş temel öge öne sürmektedir. Bu ögeler şunlardır: Çıkar grupları, devlet bürokrasisinin çıkarları, kamusal malların üretilmesi, gelirin yeniden dağılımı ve devletin gerçek hacmi hakkında mali yanılsamadır. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Yeni liberallerin devlet kuramını, Kamusal Tercih kuramcıları geliştirmişlerdir. Bu kuramcılara göre; ekonomik ve sosyal sorunlar, devletin büyümesi ile birlikte ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Performans saydamlığı, nihai mal ve hizmet sunumunda etkinliğin değerlendirilmesine yarayan veya bu değerlendirmeyi kolaylaştıran bilgilerin sunulmasıdır. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Bütçe Sürecinin Açık Olması: Maliye politikası amaçlarının makro çerçeve içinde parlamentoya ve kamuoyuna açıklanması, gelir, gider tahminleri ve mali riskler konusunda açık ve anlaşılır bilgiler verilmesi ile bütçenin parlamentoya mali yıl başlamadan yeterli bir zaman öncesinde sunulması burada öncelikli alanlardır. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

2005 yılından itibaren TEPAV bünyesinde yapılan çalışmalarda; Türkiye’de mali saydamlığı değerlendirmeye yönelik olarak belirlenen ilkeler beş
başlık altında toplanmaktadır. Bunlar:
• Kamu Sektörünün ekonomide sahip olduğu rol ve sorumlulukların açık olması,
• Kamuoyuna bilgi sunma ve raporlama
düzeyi,
• Bütçenin hazırlanma ve onaylanma sürecinde açıklık,
• Kesin hesapların parlamento tarafından onaylanması ile mali sonuçların dış denetiminde
ve değerlendirilmesi sürecinde açıklık,
• Mali istatistiklerin raporlanmasındaki kurumsal bağımsızlık ve güvenilirlik.

Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Denetimin ve İstatistiki Veri Yayınlarının
Bağımsız Olması
- Mali veriler kabul edilmiş kalite standartlarını karşılamalıdır.
- Mali faaliyetler etkili iç gözetim ve koruma önlemlerine tabi olmalıdır.
- Mali bilgiler dış denetime tabi tutulmalıdır. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.