KAMU MALİ YÖNETİMİ

Stratejik Planlama, en geniş anlamda mevcut ile ulaşılması istenen durum arasındaki yolu, amaç, hedef ve bunlara ulaşmayı mümkün kılacak yöntemleri ortaya koyarak tarif eden bir süreç olarak tanımlanabilir. Doğru cevap A'dır.

Stratejik yönetim döngüsü aşamaları sırası ile planlama, bütçeleme, uygulama ve değerlendirme olarak gerçekleşir. Doğru cevap B'dir.

Hizmet önceliklerinin belirlenmesi ve sunumunda politika oluşturma sürecine kurumun aktif katılımı, kurumsal kültürün ve hesap verme sorumluluğunun geliştirilmesi, hedeflere ilişkin performansın dolayısıyla başarının ölçülmesine ilişkin alt yapının güçlendirilmesi ile saydamlık ve katılımcılık temel kurumsal kazanımlar olmaktadır. Bu değişim beraberinde kurumda çalışanların katılım ve farkındalık yoluyla motivasyonlarının artmasına ve kapasitelerinin gelişmesinde de yol açmaktadır. Toplumsal açıdan ise stratejik plan süreci ile kurumun sunduğu hizmetten etkilenen kesimlerin katılımının çeşitli şekillerde katılımının yolu açılmakta bu da hizmetin kalitesi açısından olumlu sonuçlar ortaya koymaktadır. Doğru cevap E'dir.

Stratejik planlama uygulamasına geçiş ile:

Doğru cevap A'dır.

Mali yönetim ve performans esaslı yeni bütçe sisteminin yasal altyapısı 2003 yılında çıkarılan 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu (KMYKK) ile sağlanmıştır. Doğru cevap C'dir.

Dönem (2000-2002): Hazırlık Dönemi Yaklaşımları:
• Politika oluşturma kapasitesi
• Kuruluşun genel yönetimi
• Etkililik

Dönem (2003-2005): Pilot uygulamalar ve alt yapı dönemi
• Hesap verebilirlik
• Plan hazırlama kapasitesi
• Sistem tasarımı

Doğru cevap C'dir.

Stratejik planlama:

Doğru cevap E'dir.

Türkiye’de uygulamasına geçilen kurumsal düzeyde stratejik plan modeli dört temel sorunun yanıtlanmasına üzerine kurulmuştur. Bu sorular:
• Neredeyiz?
• Nereye ulaşmak istiyoruz?
• Nasıl ulaşabiliriz?
• Nasıl ölçer ve değerlendiririz?

Doğru cevap D'dir.

DURUM ANALİZİ İÇİN: Neredeyiz?
MİSYON VE İLKELER, VİZYON, AMAÇLAR VE HEDEFLER BELİRLEMEK İÇİN: Nereye ulaşmak istiyoruz?
STRATEJİLER, FAALİYETLER VE PROJELER İÇİN: Gitmek istediğimiz yere nasıl ulaşabiliriz?
İZLEME, PERFORMANS ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME İÇİN: Başarımızı nasıl takip eder ve değerlendiririz?

sorularının cevapları aranır. Doğru cevap D'dir.

Misyon bildiriminde aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:
• Özlü, açık ve çarpıcı şekilde ifade edilir.
• Hizmetin yerine getirilme sürecini değil, amacını tanımlar.
• Yasal düzenlemelerle kuruluşa verilmiş olan görev ve yetkiler çerçevesinde belirlenir.
• Kuruluşun hizmet sunduğu kişi ve kuruluşlar belirtilir.
• Kuruluşun sunduğu hizmet ve/veya ürünler tanımlanır. Doğru cevap B'dir.

Belli bir dönemde belirli sosyo-ekonomik amaçlara ve sayısal olarak ifade edilen hedeflere ulaşabilmek için, bu işle görevlendirilmiş organlar tarafından ve daha önceden saptanan araçları kullanarak belli bir bölgede yürütülen faaliyetlerine tümüne iktisadi planlama denir.

Strateik planlama, en geniş anlamda mevcut ile ulaşılması istenen durum arasındaki yolu, amaç, hedef ve bunlara ulaşmayı mümkün kılacak yöntemleri ortaya koyarak tarif eden bir süreç olarak tanımlanabilir.

Kamu kurumlarında hazırlanan stratejik planlarda çıktılara değil sonuçlara odaklanılır.

Çıktı bütçeleme bütçe sisteminin temek unsurları:

2003-2005 döneminde hükûmetin program ve Acil Eylem planına koymasıyla birlikte seçilen sekiz kuruluşta pilot uygulamasına geçilmiştir. Mali yönetim ve performans esaslı yeni bütçe sisteminin yasal altyapısı 2003 yılında çıkarılan 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu (KMYKK) ile sağlanmıştır. 5018 sayılı KMYKK öncesinde uygulanan plan program bütçe sistemimiz yasal bir yapıdan yoksun şekilde genelge ve talimatlar ile yılı bütçe kanununa şekle ilişkin konulan düzenlemelerle sağlanmaya çalı- şılmaktaydı. Bu ikinci aşamada sistemin uygulanmasına ilişkin tasarım ile plan hazırlama kapasitesi pilot olarak seçilen kurumlarda geliştirilmeye çalışılmıştır.

Gelinen son aşama kapsam içindeki bütün kamu kurumlarının uygulamaya koyduğu ve yaygınlaş- ma sürecini tamamlayan kurumsal düzeyde stratejik planların kamu hizmetleri ile doğru ve zamanında entegre edilmesi ile 2010 sonunda çıkan 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nda dış denetime ilişkin getirilen düzenlemelerle hesap verme sorumluluğunun işlemesinde etkin bir şekilde kullanılmaya başlanması amaçlanmaktadır. Bu ise özellikle kamusal müdahale anlamında hizmet programları ve harcama gözden geçirmeleriyle birlikte Sayıştay’ın yeni düzenlemelerin gerektirdiği altyapıyı sağlamaya yönelik çabalar ile mümkün olacaktır. Özellikle iyi uygulama örneği gösteren ABD, İngiltere, Yeni Zelanda gibi ülkelerde ülke Sayıştaylarının kurumsal performans denetimini hayata geçirmeye yönelik uygulamalarında stratejik planlar kurumların amaç ve hedeflerini ne düzeyde yerine getirdiğine ilişkin denetimlerde temel dokümanlar niteliğinde görülmektedir

Stratejik planlama, sadece bütçeye dönük değildir. Stratejik planlama sürecinde kaynak kısıtları dikkate alınmakla beraber, yıllık bütçe ve kaynak taleplerinin stratejik planları şekillendirmemesi; stratejik planın, bütçeyi yönlendirmesi gerekir.

Stratejik planlama sürecinin ilk adımı olan durum analizi, kuruluşun “neredeyiz?” sorusuna cevap verir. Kuruluşun geleceğe yönelik amaç, hedef ve stratejiler geliştirebilmesi için öncelikle, mevcut durumda hangi kaynaklara sahip olduğunu ya da hangi yönlerinin eksik olduğunu, kuruluşun kontrolü dışındaki olumlu ya da olumsuz gelişmeleri değerlendirmesi gerekir. Dolayısıyla bu analiz, kuruluşun kendisini ve çevresini daha iyi tanımasına yardımcı olarak stratejik planın sonraki aşamalarından daha sağlıklı sonuçlar elde edilmesini sağlayacaktır. Durum analizinde kuruluşun yasal yükümlülükleri çerçevesinde yürüttüğü faaliyetler ve sunduğu hizmetler ortaya konulur. Kuruluşun, kalkınma planları, sektörel ve bölgesel plan ve programlar ile kuruluş kanunundan kaynaklanan yetki, görev ve sorumlulukları ifade edilir. Kuruluş tarafından sunulan hizmetlerin genel hedef ve politikalara uygunluğu, hizmet sunum süreçleri ve hizmet kalitesi, bu alanda benimsenen genel stratejiler, kuruluşun hangi kurum ve kuruluşlarla koordinasyon içinde çalıştığı/çalışması gerektiği gibi hususlar değerlendirilir.

Birçok kurum deneyiminde stratejik planın başarılı sonuçlar vermemesinin altında planın kaynak çerçevesinin belirlenmemiş ve gerçekçi bir şekilde ortaya konmamış olmasının geldiği görülmektedir. Planın kaynak çerçevesinin bütçe samimiyeti çerçevesinde ortaya konması amaç ve hedeflerin daha gerçekçi bir şekilde öngörülmesinde yol açmaktadır. Kaynakların amaç ve hedefler arasında dağılımı diğer yandan kurumun önceliklerinin de ortaya konması açısından da önemlidir. Maliyetlendirme sürecindeki temel amaç, geliştirilen politikaların ve bunların yansıtıldığı amaç ve hedeflerin gerektirdiği maliyetlerin ortaya konulmasıyla politika tercihlerinin ve karar alma sürecinin rasyonelleştirilmesine katkıda bulunmaktır. Maliyetlendirme, kamu idarelerinin stratejik planları ile bütçeleri arasındaki bağlantıyı güçlendirmeyi ve harcamaların önceliklendirilmesi sürecine yardımcı olmayı amaç- lamaktadır. Kuruluşun amaç ve hedeflerine yönelik stratejiler doğrultusunda gerçekleştirilecek faaliyet ve projeler ile bunların kaynak ihtiyacı bu aşamada belirlenir. Her bir faaliyet/proje belirli bir hedefe yönelik olmalıdır. Herhangi bir hedefle ilişkisi kurulamayan faaliyet/projelere yer verilmemelidir. Hâlihazırda yü- rütülen veya yürütülmesi planlanan faaliyetler/projeler mutlaka bir hedefle ilişkilendirilmelidir. Amaç ve hedeflerin varsa ana faaliyetlerin kurumun kayak yapısı ile ilişkisinin kurulması, bütçe hazırlanması sürecinde kaynak ve maliyet yapılarının ortaya konulmasıyla her bir politikanın maliyetini ölçmeye dolayısıyla harcamalar açısından önceliklendirmeye imkan tanıyacaktır. Her bir hedefi gerçekleştirmeye dönük faaliyet/projelerin ortaya konulması sonrasında faaliyet/projelerin bütçe ile ilişkisinin kurulması gerekmektedir. Bu amaçla önce her bir hedef için gerekli faaliyet ve projelerin maliyet tahminleri yapılarak bir hedefin yaklaşık maliyetine ulaşılacaktır. Hedeflerin maliyet tahmini toplamından her bir amacın tahmini maliyetine, amaç maliyetleri toplamından ise stratejik planın o yılki tahmini maliyetine ulaşılacaktır. Beş yıllık toplam ise planın toplam tahmini maliyetini verecektir.

Değerlendirme, devam eden veya tamamlanmış proje, program veya politikaların - tasarım, uygulama ve sonuç boyutları dahil olacak şekilde - sistematik ve tarafsız değerlendirilmesini kapsamaktadır. Bu noktada hedeflerin geçerliliği ve ifası, kalkınma verimliliği ve etkililiği, müdahalenin yarattığı tesir ve sürdürülebilirlik saptanmaktır. Değerlendirme süreci güvenilir ve kullanışlı bilgiler sunabilmeli, çıkarılan derslerin yardım alan ve sağlayan tarafların karar alma sü- reçlerine dahil edilmesine imkan vermelidir.