KAMU MALİ YÖNETİMİ

Yönetim
Önceden belirlenmiş amaçları gerçekleştirmek için gerekli olan araçlarla ilgili etkinlikler bütünüdür.

Yönetimin sürecinin temel ilkeleri şu şekilde sıralanabilir:
• Planlama
• Örgütlenme
• Yönlendirme
• Koordinasyon
• Denetim
• Bütçe ve finansman.

Planlama;  amaçların tanımlanması politikaların belirlenmesi, bunların gerçekleştirilmesinde izlenecek yöntem ve işlemlerin karşılaştırılmasıdır.

Norm düzeni: Bir ülkede anayasa, kanunlar, tüzükler, yönetmelikler ve idari kararlar ile bunlara ilişkin yargı kararları ve içtihatlardır.

Süreklilik İlkesi;  Kamu hizmetinin sürekli ve düzenli biçimde ya da kesintisiz görülmesi

Giderlerin yönetimi: Klasik devlet anlayışından modern devlet anlayışına geçişle birlikte, devlete düşen görevler önemli ölçüde artmış ve artık devletler, sunmuş oldukları temel nitelikteki hizmetlerin yanında ekonomik ve sosyal hayatta birtakım ilave görevler üstlenmişlerdir. Bu artan görevler sonucunda da kamu harcamalarında büyük artışlar görülmüştür. Bütçe süreçlerinin önemli bir bölümü giderlerle ilgili işlemleri kapsamaktadır.

Geleneksel Kamu Yönetimi
• Katı
• Tek Aktörlü
• Geçmişe Odaklı
• Hizmeti Bizzat Sağlayıcı
• Kapalı
• Edilgen ve Yönetilir
• Sorumsuz
• Kaynakların Kötü Kullanımı
• Belirsizlik

Yönetişim
Toplum devlet ilişkilerinde karşılıklı etkileşime dayalı yeni bir yönetim tarzını ifade etmektedir.

Yönetişim kavramı, devletler bakımından daha fazla şeffaflığın sağlanması, sorumluluk, etkinlik, tarafsızlık ve katılım gibi konuları kapsamaktadır.
Bu anlamda yönetişimin temel ilkeleri;
• Tutarlılık (öngörülebilirlik),
• Sorumluluk,
• Hesap verebilirlik,
• Adillik,
• Saydamlık,
• Katılımcılık,
• Etkinlik,
• Hukuka bağlılık olarak sıralanabilir.

Kamu yönetiminde etik davranış ilkeleri şu şekilde sıralanabilir:
• Kamu hizmeti bilinci
• Halka hizmet bilinci
• Hizmet standartlarına uyma
• Amaç ve misyona bağlılık
• Dürüstlük ve tarafsızlık
• Saygınlık ve güven
• Nezaket ve saygı
• Yetkili makamlara bildirim
• Yetkilerin kötüye kullanılmaması
• Hediye alma yasağı
• İsraftan kaçınma
• Gerçek dışı beyandan kaçınma
• Bilgi verme ve saydamlık
• Mal bildiriminde bulunma

YÖNETİM KAVRAMI
Yönetim, önceden belirlenmiş amaçları gerçekleştirmek için gerekli olan araçlarla ilgili etkinlikler bütünüdür. Yönetim, kaynakların (maddi ve beşeri) belirli bir amacın gerçekleştirilmesi için düzenlenmesi ve kullanılması faaliyeti ya da süreci olarak da tanımlanabilir.

Kamu Yönetiminin Fonksiyonları
Kamu yönetiminin en temel fonksiyonu, ülkenin gelişmesini yönlendirmek, planlamak ve temel politikaları belirleyerek yönetmektir. Kamu yönetiminin
faaliyetleri; yasama, yürütme ve yargı faaliyetleri olarak üç grupta toplanmaktadır. Kamu kurumları tarafından gerçekleştirilecek kamu hizmetleri
kamu yönetimi tarafından gerçekleştirilecek temel görevlerden biridir.

Kamu yönetimi, çeşitli unsurlardan meydana gelir. Kamu yönetiminin temel unsurları aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

• Halk: Bir ülkede yaşayan tüm bireylerden oluşur.
• Örgüt: Devletin işlerini ve görevlerini yerine getirmek için kullandığı araçtır. Kamu yönetiminde gerçekleştirilecek hizmetin türüne göre, merkezî ve yerel düzeyde olmak üzere oluşturulur.
• Kamu politikası: Toplumsal sorunların tanımlanması ve bunların çözümlerinin belirlenmesidir.
• Norm düzeni: Bir ülkede anayasa, kanunlar, tüzükler, yönetmelikler ve idari kararlar ile bunlara ilişkin yargı kararları ve içtihatlardır.
• Mali kaynak: Kamu yönetiminde gerçekleştirilecek hizmetlerin düzeyi mali kaynaklara bağlıdır. Bu nedenle kamu yöneticileri mevcut kaynakların arttırılması ve bu kaynakların etkin ve verimli bir şekilde kullanılmasıyla
ilgilenmektedir.
• Kamu görevlileri: Kamu yönetimini gerçekleştiren personeldir.

Kamu Mali Yönetimi
Kamu gereksinmelerinden doğan hizmetlerin yapılabilmesi amacıyla gelirlerin toplanması ve gerekli yerlere harcanması için devletin yaptığı işlemlerdir.

Kamu mali yönetimi;
• Gelirlerin yönetimi,
• Giderlerin yönetimi,
• Borç yönetimi,
• Mali sorumluluk, hesapların tutulması ve denetlenmesi,
• Devlet taşınmazlarının yönetimi,
• Ekonomik ve mali politikaların belirlenmesi
• Bütçe sürecinin yönetilmesi konularını kapsamaktadır.

Gelişen teknoloji ile birlikte, kamu yönetiminde çabuk hareket etme, hızlı karar alma, yönetime dinamik ve daha esnek bir yapı kazandırma, değişen ve gelişen koşulların ortaya çıkardığı toplumsal taleplerin karşılanması amacına yönelik bir kamu mali yönetimi oluşturmak da artık yönetimin temel amaçları arasına girmiştir. Bütün bunların sonucunda;
• Devletlerin küçültülerek hantal yapılarından
kurtarılmaları,
• Siyaset yönetim dengesinin yeniden kurulması,
• Şeffaf ve dürüst yönetim,
• Merkeziyetçilikten uzaklaşma kamu yönetimindeki temel değişim alanları
olarak belirlenmiştir.

Bugüne kadarki uluslararası deneyimler ışığında, kamu yönetimi reformu programlarının başarıya ulaşabilmesi için gerekli başlıca ön koşullar genellikle şöyle sıralanmaktadır:
• Yüksek düzeyde siyasal kararlılık,
• Reform hedeflerinin açıklıkla tanımlanmış olması ve hedeflere yönelik gerçekçi stratejilerin oluşturulması,
• Reform programına geniş tabanlı bir toplumsal desteğin elde edilmesi, yalnızca siyasi liderlerin değil, üst düzey bürokrasinin, kamu personelinin, sivil toplumun ve özel sektörün de desteğinin alınması,

• Kamu görevlilerinin, katılımcı ve yönetişim kurumları ve süreçlerinin oluşturulmasına katkıda bulunmalarını ve yükümlülüklerini tarafsızlıkla yerine getirmelerini destekleyici özendiricilerin sağlanması,
• Kamu hizmeti kullanıcılarının gereksinmelerine duyarlılık ve kullanıcı odaklı yaklaşımlar oluşturulması.

Kamunun yararı gözetilmeli, işlemler şeffaf olarak gerçekleştirilmelidir.
Bu anlamda yeni kamu mali yönetiminde öne çıkan ilkeler;
• Saydamlık,
• Hesap verilebilirlik,
• Stratejik planlama,
• Yönetişim,
• Verimlilik ve etkinlik,
• Etik ve dürüstlük, olarak sıralanabilir. Görüldüğü gibi kamu mali yönetiminin
bu yeni ilkeleri özellikle kamu yönetiminin performansı ve sorumlulukları
ile ilgilidir.

Yönetişim kavramı, devletler bakımından daha fazla şeffaflığın sağlanması, sorumluluk, etkinlik, tarafsızlık ve katılım gibi konuları kapsamaktadır.
Bu anlamda yönetişimin temel ilkeleri;
• Tutarlılık (öngörülebilirlik),
• Sorumluluk,
• Hesap verebilirlik,
• Adillik,
• Saydamlık,
• Katılımcılık,
• Etkinlik,
• Hukuka bağlılık olarak sıralanabilir.

Etik ve dürüstlük: Kamu görevlileri, kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde sürekli gelişimi, saydamlığı, tarafsızlığı, dürüstlüğü, kamu yararını gözetmeyi, hesap verebilirliği esas almalıdırlar. Ayrıca, kamu görevlileri, çalıştıkları kurum ve kuruluşun amaçlarına ve misyonuna uygun davranmalı, ülkenin çıkarları
ve kurumun hizmet idealleri doğrultusunda hareket edilmelidirler. Kamu görevlileri, tüm eylem ve işlemlerinde adalet, eşitlik ve dürüstlük ilkeleri doğrultusunda hareket etmeli, görevlerini yerine getirirken dil, din, inanç, ırk, cinsiyet ve benzeri sebeplerle ayrım yapmamalıdırlar.