KAMU MALİ YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 5

Devlet malları sadece taşınmaz mallardan ibaret değildir. Bir kamu hizmetiyle sıkı ilişkileri ve bağlılıkları itibariyle taşınır mallar da devlet malları kapsamında yer almaktadır. Bu çerçevede, tarihi ve kültürel değeri olan taşınırlar ile resmi dairelerdeki masa, sandalye, dolap, yazı ve hesap makinesi, bilgisayar gibi demirbaş eşya ve malzemeler de devletin taşınır mallarındandır. Kara, deniz ve hava taşıtları, gümrüğe terk edilen eşyalar da devletin taşınır malları içinde yer almaktadır.  Ancak, motorlu kara taşıtları trafik siciline, uçaklar, uçak siciline, gemiler ise gemi siciline devlet adına kaydedilenler Devletin taşınır mallarıdır.  Kara deniz hava taşıtlarından özel şahıslar adına kayıtlı olanlar devlet taşınır malı değildir.  Bu nedenle bu taşıtların tamamı devlet taşınır malı degildir. Sadece devlet adına kayıtlı olan kara, deniz, hava taşıtları devlet taşınır malı dır. (Doğru Yanıt E Şıkkıdır.)

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 46. maddesinde yapılan değişiklik ile de genel bütçeli kurumlara ait taşınmaz malların Hazine adına tescil edileceği ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yönetileceği düzenlenmiştir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı devlete ait taşınmaz malların yönetimini Milli Emlak Genel Müdürlüğü aracılığı ile yürütmektedir. Milli Emlak Genel Müdürlüğünün gerek kamu hizmetlerinin yürütülmesi gerekse kamu ve özel yatırımlar için gerekli olan taşınmaz desteğinin bedelli/bedelsiz olarak karşılanması, Hazine taşınmazlarının idaresinde etkinliği artırmak suretiyle bütçeye gelir desteği ile kırsal ve kentsel yaşam kalitesinin artırılmasına katkı sağlanması fonksiyonu bulunmaktadır. Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nün Merkez teşkilatı; Genel Müdür, 5 Genel Müdür Yardımcılığı, 20 Daire Başkanlığı ve 8 Şube Müdürlüğünden oluşmaktadır. (Doğru Yanıt A Şıkkıdır.)

Devletin mal edinme yöntemlerini Satın alma, İnşaat, Yapım, Kamulaştırma, Devletleştirme, Trampa, Teferruğ, Tefevvüz, İzale-i Şuyu, Bağış, İstimval, Kanun gereği mal intikali şeklinde sıralamak mümkündür. (Doğru Yanıt B Şıkkıdır.)

Devlet mallarını satış, kiraya verme, irtifak hakkı tesisi ve ecrimisil gibi doğrudan mali amaç taşıyan değerlendirme yöntemleri ile değerlendirmektedir. Bunların yanında sosyal ve ekonomik amaç taşıyan, ancak bu malları kullanan kamu kurum ve kuruluşlarına, kamu harcamalarını azaltma olanağı tanıdığından, dolaylı olarak mali destek sağlayan değerlendirme yöntemleri de bulunmaktadır.
Bunlar tahsis, bedelsiz terk ve bedelsiz devir uygulamalarıdır. Tahsis ve bedelsiz terk sadece devletin taşınmaz malları için söz konusudur. Bedelsiz devir ise hem taşınır, hem taşınmaz devlet malları için söz konusu olabilir. (Doğru Yanıt D Şıkkıdır.)

Kültür ve turizmden milli savunmaya, bayındırlık ve yerleşimden tarıma kadar çeşitli kamu hizmetlerinde kullanılan veya gelirinden faydalanılan
devlet mallarının izlenmesi, söz konusu malların yönetimi ve rasyonel bir şekilde değerlendirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Devlet mallarının izlenmesi bu malların kayıt, envanter ve muhasebesi, bakım, onarım koruma ve denetimi ile gerçekleştirilmektedir. (Doğru Yanıt C Şıkkıdır.)

Kamu taşınmaz mallarında olduğu gibi kamu taşınır malları için genel içerikli bir kanun bulunmamaktadır. Kamu taşınır mallarının kayıt ve envanteri, özel kanunlarla veya teşkilat kanunlarıyla düzenlenmiş bulunmaktadır. Kamu taşınmaz mallarının, gerekse kamu taşınır mallarının kayıt ve tescili ile ilgili çok sayıda kurum ve kuruluşun görevli, yetkili ve sorumludur. (Doğru Yanıt E Şıkkıdır.)

Halkın doğrudan doğruya kullanımına sunulmuş olan yollar, köprüler, meydanlar, pazar yerleri, mezarlıklar gibi mallar “orta malları”dır.

Kamu Mallarının Özellikleri;

-Kamu malları özel mülkiyete konu olamaz

-Kamu malları tapuya tescil edilemezler

-Kamu malları kamulaştırılamazlar

-Kamu malları ayrıcalıklı korumaya tabidir

-Kamu mallarından yararlanma genel olarak ücretsizdir

-Kamu mallarına ilişkin uyuşmazlıklarda idari yargı yetkilidir.

Devletin Özel Malları ve Özellikleri;
-Haczedilebilirler
-Karşılıksız devredilemezler
-Yönetimleri özel kurallara tabidir
-Uyuşmazlıklarında adli mahkemeler yetkilidir.

Hazırlanan yıllık genel yatırım ve finansman programı, takvim yılı başından en az yetmiş beş gün önce Cumhurbaşkanınca karara bağlanır.

Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nün taşra teşkilatı, milli emlak servisi, milli emlak müdürlüğü ve milli emlak daire başkanlığı şeklinde örgütlenmektedir.

Devletin mal edinme yöntemlerini Satın alma, İnşaat, Yapım, Kamulaştırma, Devletleştirme, Trampa, Teferruğ, Tefevvüz, İzale-i Şuyu, Bağış, İstimval, Kanun gereği mal intikali şeklinde sıralamak mümkündür.

Tefevvüz ise bir ihalede bir taşınmazın belli bir bedel karşılığında bir kimsenin üzerinde kalmasıdır.

Hazinenin hissedar bulunduğu taşınmazın ortaklığının giderilmesi yoluyla yapılacak satışına dâhil edilmesi yoluyla teferruğu, izale-i şuyu olarak adlandırabiliriz.

Ecrimisil “bir malın, sahibinin rızası dışında ve onun bu malı kullanmakla bir zarara uğrayıp uğramayacağı söz konusu edilmeksizin bu maldan işgal, tasarruf veya her ne şekilde olursa olsun yararlanılması sebebiyle fuzuli şagil tarafından ödenen veya idarece talep edilen tazminat” tır.

Satış, kiraya verme, irtifak hakkı tesisi ve ecrimisil doğrudan mali amaç taşıyan kamu mallarını değerlendirme yöntemleridir.

Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler ile Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmaz mallar Türkiye yüzölçümünün yaklaşık % 51’ini oluşturmaktadır.

Doğal nitelikleri gereği herkesin doğrudan doğruya ortak yararlanmasına açık olan, kayalar, tepeler, dağlar; deniz, göl, nehir ve akarsu gibi genel sular; kıyılar, ormanlar, doğal zenginlikler ve kaynaklar ile tarih, kültür ve tabiat varlıkları gibi mallar “sahipsiz mallar”dır.

Halkın doğrudan doğruya kullanımına sunulmuş olan yollar, köprüler, meydanlar, pazar yerleri, mezarlıklar gibi mallar “orta malları”dır. Hizmet mallarına örnek ise okul ve hastane binaları, adliye sarayları, stadyumlar, müzeler, karakollar örnek olarak gösterilebilir.

Kamu Malları Özel Mülkiyete Konu Olamaz

Kamu Malları Tapuya Tescil Edilemezler

Kamu Malları Kamulaştırılamazlar

Kamu Malları Ayrıcalıklı Korumaya Tabidir

Kamu Mallarından Yararlanma Genel Olarak Ücretsizdir

Kamu Mallarına İlişkin Uyuşmazlıklarda İdari Yargı Yetkilidir