KAMU MALİ YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 15

Tek Hazine Hesabı’nın asgari olarak aşağıdaki şartları karşılaması zorunlu görülmektedir:
• THH nakit kaynakların tam konsolidasyonunu sağlayacak şekilde bütçe içindeki ve bütçe dışındaki bütün devlet organlarını kapsamalıdır,
• Devlete ait banka hesapları birleştirilmiş bir yapıda ve elektronik bankacılığın elverdiği ölçüde gerçek zamanlı olmalıdır,
• Hazine nakit yönetiminden sorumlu birim dışındaki hiç bir devlet kuruluşunun yönetiminde herhangi bir banka hesabı olmamalıdır.
• İdeal THH uygulamasında bütçe kapsamındaki kurum ve kuruluşlar, kamu fonlarını kullanan bütün kuruluşlar kapsam dâhilinde olmalıdır.

Özelleştirme gelirleri, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’ndan sağlanan gelirler ile devirli ve garantili borç geri dönüşleri gibi fon girişleri uluslararası istatistik ve muhasebe standartlarındaki sınıflandırmalara paralel olarak Hazine nakit açığının finansmanında kullanılan borçlanma dışı kaynaklar olarak değerlendirilmektedir.

Nakit Yönetimi Sistemimize Ait Fonksiyonel Süreçler ve Bilişim Sistemleri aşağıda yer almaktadır;

2008 yılında 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda yapılan yasal düzenleme ile elektronik imza ve/veya sertifika ile kamu ödemelerinin yapılabilmesinin hukuki altyapısı oluşturulmuştur.

Nakit yönetimindeki süreçler şu şekildedir;

Nisan 2009’da yayımlanan Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Nakit Taleplerinin Hazırlanması ve Hazine Müsteşarlığına Bildirilmesine İlişkin Yönetmelikle harcamacı kuruluşların yürüttükleri faaliyetler kapsamında doğması muhtemel nakit ihtiyaçlarının Hazine ve Maliye Bakanlığı’na iletilmesi sağlanmıştır.

İyi bir kamu nakit yönetiminin sahip olması ge- reken temel özellikler şu şekilde sıralanabilir:

• Kamu nakit kaynaklarının merkezileştirilmesi ve Tek Hazine Hesabı’nın (THH) kurulması,

• Nakit akımlarına ilişkin tahminlerin doğru bir şekilde yapılması, nakit giriş ve çıkış zamanlarının denkleştirilmesi,

• Ödeme sistemlerinin geliştirilmesi, ödemelerin zamanında ve etkin bir şekilde yapılması,

• Kurumsal ilişkilerin güçlendirilmesi,

• Nakit ve borç yönetiminin uyumlaştırılması,

• Gelir idareleri ve harcamacı birimler arasın- daki bilgi paylaşımının sağlanması,

• Hazine nakit rezervindeki değişimlerin dengelenmesi için kısa vadeli araçlarla işlemlerin yapılması, hazine hesaplarındaki atıl rezervin değerlendirilmesi gibi işlemlerin gerçekleştirilmesi,

• Nakit rezervindeki kısa dönemli dalgalanmaların daha çeşitli araçlarla en aza indirilmesi,

• İşlem maliyetinin azaltılması,

• Borçlanmanın ve borçlanma maliyetininazaltılması.

Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Nakit yönetimi şu süreçlerden oluşmaktadır:

• Maliye politikası çerçevesinde oluşturulan bütçeler doğrultusunda kamu gelir ve giderlerine ilişkin nakit akımları oluşmak,

• Hazinelerce bu akımların gerçekleşme zamanlarına ilişkin tahminler yapmak ve hedeflenen nakit rezervi seviyesine göre nakit programları hazırlanmak,

• Orta ve uzun vadeli borçlanma stratejilerinin ışığında nakit programına dayanılarak finansman programları yapmak.

Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Modern nakit yönetiminde nakit yönetiminin borç yönetimi; bütçe; likidite yönetimi ile ilişkisinin yanı sıra para politikası ve finansal piyasaların gelişimine yönelik etkilerinin değerlendirilmesi de önemli olmaktadır. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Nakit akımlarının zaman bakımından uyumlaştırılması: Nakit akımları arasındaki zaman farklılıklarının giderilmesi ve gelirlerin giderlerle uyumlaştırılmasını içerir. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

THH uygulamasının temel amaçlarından birisi devlete ait nakit kaynakların atıl kalmasının engellenmesi, banka hesap bakiyelerinin değerlendirilebilmesi ve etkin bir şekilde devletin giderlerine tahsis edilebilmesidir. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Ülkemizde Hazine nakit yönetimi 1972 yılından 2007 yılına kadar Tek Hazine Hesabı adı verilen bu yöntemle yürütülmüştür. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Hazine nakit dengesi genel bütçe kapsamında tahsil edilerek Hazine hesaplarına aktarılan vergi ve vergi dışı gelirler ile yine genel bütçede yer alan ödenekler çerçevesinde Hazine hesaplarından aktarılarak ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca gerçekleştirilen harcamalar arasındaki farkı ifade eder. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Devlet giderlerinin devamlılığının sağlanabilmesi için, yeterli gelir elde edilemeyen giderlerin gelirlerden fazla olduğu bölgelere, gelirlerin giderlerden fazla olduğu bölgelerden para nakledilmesine nakit akımlarının yer bakımından uyumlaştırılması denir. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Yapısı ve işleyişi açısından ülkeler arasında bazı farklılıklar gösterse de başarılı örneklerden hareketle, THH’nin asgari olarak aşağıdaki şartları karşılaması zorunlu görülmektedir:

• THH nakit kaynakların tam konsolidasyonunu sağlayacak şekilde bütçe içindeki ve bütçe dışındaki bütün devlet organlarını kapsamalıdır,

• Devlete ait banka hesapları birleştirilmiş biryapıda ve elektronik bankacılığın elverdiği ölçüde gerçek zamanlı olmalıdır,

• Hazine nakit yönetiminden sorumlu birim dışındaki hiç bir devlet kuruluşunun yönetiminde herhangi bir banka hesabı olmamalıdır.

• İdeal THH uygulamasında bütçe kapsamındaki kurum ve kuruluşlar, kamu fonlarını kullanan bütün kuruluşlar kapsam dâhilinde olmalıdır. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Kurumların ayrıntılı harcama ve finansman programlarının oluşturulması ve bunların revizesi ile dönemler itibariyle ödenek kullanım planlaması yapılarak nakit yönetimine baz teşkil etmesinde kullanılan sistem Bütçe Yönetim ve Enformasyon sistemidir. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Devlet Hazineleri klasik maliye görüşünün egemen olduğu dönemlerde sadece devletin kasası durumunda iken, çağdaş maliye görüşü ile birlikte devletin hem nakit yönetimi hem de borç yönetimi görevlerini üstlenmektedir. (Doğru Yanıt A Şıkkıdır.)

Modern nakit yönetiminde nakit yönetiminin borç yönetimi; bütçe; likidite yönetimi ile ilişkisinin yanı sıra para politikası ve finansal piyasaların gelişimine yönelik etkilerinin değerlendirilmesi de önemli olmaktadır. (Doğru Yanıt B Şıkkıdır.)

Kamu gelirlerinin tahsilatı ile giderlerinin gerçekleştirilmesi arasında zaman itibariyle tam bir uyum gerçekleşmeyebilir. Devletin bazı giderleri süreklilik göstermektedir. Buna karşılık, devlet gelirlerinin en önemlisi olan vergiler her gün veya her ay eşit miktarlarda tahsil edilmemektedir. Devlet gelirlerindeki ve giderleri arasında finansman dengesinin her zaman sağlanabilmesi mümkün değildir. Nakit akımlarının zaman bakımından uyumlaştırılması, nakit akımları arasındaki zaman farklılıklarının giderilmesi ve gelirlerin giderlerle uyumlaştırılmasını içerir. Bilindiği gibi devletlerin gelir kaynakları; vergi, resim, harç gibi zorunlu yükümlülükler, devletin taşınmaz mallarının satışı, kiralanması  vb. belli dönemlerde tahsil edilmektedir. 

Devletin giderlerinden bir kısmı süreklilik göstermekte (Kamu kesiminde çalışan
memur ve işçilerin maaş, ücret, yolluk, hastalık ve tedavi giderleri, devletin doğrudan yürüttüğü yatırım faaliyetlerinin gerektirdiği giderler vb.  ise süreklilik göstermemektedir. İşte nakit yönetimi açısından Hazinenin bu durumdaki fonksiyonu, devlet gelir ve giderlerini zaman bakımından uyumlaştırmaktır. (Doğru Yanıt C Şıkkıdır.)

Hazine nakit yönetiminde etkinliğin sağlanması açısından en önemli faktörlerden bir tanesi devletin gelirlerinin hızlı ve eksiksiz bir şekilde toplanarak tek bir hazine hesabına aktarılması ve kamu ödemelerinin bu hesap kullanılarak zamanında ve eksiksiz olarak gerçekleştirilmesidir. Tek Hazine
Hesabı (THH) klasik ve modern nakit yönetiminin en önemli unsurlarından birisidir. Tek Hazine Hesabı ile kamuya ait tüm gelirlerin toplanması, harcamaların yapılması ve bu işlemlerin TCMB’deki Hazine hesaplarıyla ilişkilendirilmesi ifade edilmektedir. (Doğru Yanıt D Şıkkıdır.)