KAMU MALİ YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 1

İç Kontrol, İdarenin amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini, varlık ve kaynakların korunmasını, muhasebe kayıtlarının doğru ve tam olarak tutulmasını, malî bilgi ve yönetim bilgisinin zamanında ve güvenilir olarak üretilmesini sağlamak üzere idare tarafından oluşturulan organizasyon, yöntem ve süreçle iç denetimi kapsayan malî ve diğer kontroller bütünüdür. (Doğru Yanıt E Şıkkıdır.)

Ön mali kontrol, harcama birimlerinde işlemlerin gerçekleştirilmesi aşamasında yapılan kontroller ile mali hizmetler birimi tarafından yapılan kontrolleri kapsamaktadır. Ön mali kontrol, mali işlemlerin sonuçlandırılmasından önce yürütülen tüm kontrol faaliyetleridir. Ön mali kontrol, ödenekler, taahhütler, ihale işlemleri, sözleşmeler ve bunlarla ilgili ödemelere ilişkin mali kararların alınmasından önce yürütülen tüm kontrol faaliyetlerini kapsamaktadır. (Doğru Yanıt A Şıkkıdır.)

Bir kamu kurumunda iç kontrol sisteminin uygulanmasında rol alan ve sorumluluk üstlenen aktörler şu şekilde sıralanabilir:

İç denetim, kurum faaliyetlerinin ve uygulayıcılarının yaptıkları işlem ve işlerin uygunluk ve etkinliğinin, üretilmiş her türlü bilginin güvenirliğinin mevzuat, finans, muhasebe ve diğer tüm yönlerden, iç denetçi adı verilen kişilerce araştırılıp, incelenip üst yönetime rapor edilmesidir. Diğer bir anlatımla iç denetim, kuruma hizmet amacıyla kurumun tüm faaliyetlerini incelemek ve değerlendirmek için kurum içinde kurulmuş olan bağımsız bir değerlendirme fonksiyonudur. (Doğru Yanıt D Şıkkıdır.)

Dış denetim; kurumun kurumsal hiyerarşisi ile ilgisi olmayan, kendi örgüt yapısının dışında yer alan, kurumla doğrudan ilgili ya da bağlı olmayan bağımsız denetim elemanlarınca yapılan bir denetimdir. Dış denetim; kamu kurum ve kuruluşları açısından bu kurumların hesap verme sorumluluğu çerçevesinde bütün faaliyet, karar ve işlemlerinin, kurumsal amaç, hedef, plan ve kanunlara uygunluk yönünden kurumla ilgisi olmayan bağımsız denetçilerce incelenmesi ve sonuçlarının değerlendirilmesidir. Gerek kamu kurumlarının dış denetiminde, gerekse de özel kesimde dış denetimin en önemli özelliği, bağımsızlıktır. (Doğru Yanıt E Şıkkıdır.)

Sayıştay tarafından yapılan dış denetim, uluslararası denetim standartlarında, mali denetim, uygunluk denetimi, düzenlilik denetimi ve
performans denetiminden oluşmaktadır. Sayıştay tarafından yerindelik denetimi yapılmamakta, idarenin takdir yetkisini sınırlayacak ve ortadan kaldıracak kararlar alınmamaktadır. Sayıştay denetimleri genel kabul görmüş uluslararası denetim standartlarına uygun olarak yürütülmektedir. Sayıştay ve denetçiler denetim faaliyetini bağımsız ve tarafsız olarak yürütmektedirler. (Doğru Yanıt B Şıkkıdır.)

Denetimin üç ana öğesi bulunmaktadır. Bunlardan birinci kurumun ana amaçlarının önceden belirlenmiş olmasıdır. Denetimin ikinci öğesi verimliliktir. Belirli bir amaca ulaşmak yanında bu amaçlara verimli bir biçimde, fazladan para, emek, malzeme ve zaman harcamadan ulaşmak önemlidir. Üçüncü öğe ise zamandır. Amaç ve sonuçlara, belirlenen zaman içinde ulaşmak gerekmektedir.

Denetim konusunun özelliklerine göre bir takım denetim ilkeleri belirlenebilir. Ancak denetim yapılan her yerde genel olarak uyulması gereken ilkeler
bulunmaktadır. Bu ilkeler; bağımsızlık, yasallık, nesnellik ve dürüstlüktür.

Bakınız Şekil 8.1 Mali Yönetim ve Kontrol Süreci.

Şekil 8.1 Mali Yönetim ve Kontrol Süreci

Ülkemizde de 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun Beşinci Kısmında iç kontrol sisteminin esasları düzenlenmiştir.

Kamu idarelerinin malî yönetim ve kontrol sistemleri; harcama birimleri, muhasebe ve malî hizmetler
ile ön malî kontrol ve iç denetimden oluşmaktadır (5018 sayılı kanun madde 57).

Kurumlarda iç kontrol sistemlerinin kurulması ve gözetilmesinden sorumlu olan üst yöneticiler ve birim yöneticileri, bu sorumlulukları kapsamında her yıl
“İç Kontrol Güvence Beyanı” imzalamaktadır.

Ülkemizde 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile Sayıştay tek dış denetim organı olarak belirlenmiştir.

Sayıştay tarafından yapılan dış denetimin amaçları şu şekilde sıralanabilir;
• Bütçe hakkının gereği olarak kamu idarelerinin faaliyet sonuçları hakkında TBMM’ye
ve kamuoyuna güvenilir ve yeterli bilgi sunulması,
• Kamu mali yönetiminin hukuka uygun
olarak yürütülmesi ve kamu kaynaklarının
korunması,
• Kamu idarelerinin performansının değerlendirilmesi,
• Hesap verme sorumluluğu ve mali saydamlığın yerleştirilmesi ve yaygınlaştırılması

TBMM, vatandaş adına kamu gelirlerini toplama ve bu gelirleri harcama konusunda, yürütme organına verdiği yetkinin sonuçlarını denetleme
anlamına gelen bütçe hakkını, kendi adına denetim yapan Sayıştay aracılığıyla kullanmaktadır.