KAMU MALİ YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 10

Tavandan Tabana Bütçeleme Anlayışı Hükûmetlerin öncelikleri ve yapısal reformları da esas alınarak mali hedefleri belirten ve gelir ve gider tahminlerini ortaya koyan bir çerçevedir.

Mali Disiplin Kamu gelir ve giderlerinin birbirine denk olmasını ifade etmektedir.

Orta Vadeli Harcama Sistemi Dünya Bankası tarafından kamu mali yönetiminde bir reform yaklaşımı olarak geliştirilmiş, çok yıllı bütçelemenin ve tahminlerin bir formu olarak yaygın kullanılır hâle gelmiş bir çok yıllı bütçeleme modelidir.

Sadece genel büyüklükler düzeyindeki tahminleri gösteren plana “orta vadeli mali çerçeve” adı verilmektedir.

Amacı, kaynakları ulusun stratejik önceliklerine göre tahsis etmek ve bunların genel mali hedeflerle uyumunun sağlanması olan belgeye ise “orta vadeli bütçe çerçevesi” denir.

Orta Vadeli Program Bütçe sürecini başlatarak stratejik amaçlar temelinde kamu politikaları ve uygulamalarını şekillendirecek ve kaynak tahsisini bu çerçevede yönlendirecek olan programdır.

İngiltere ve Avustralya’nın çok yıllı bütçeleme deneyimleri 1960’lı yıllarda başlamıştır.

İstikrar ve Büyüme Paktı’na göre, AB üye ülkelerinin sürdürülebilir temelde bir kamu finansmanı temin etmeleri gerekir.

Uzun vadeli mali öngörüler mevcut bütçe politika ve programlarının uzun dönemde sürdürülebilir olup olmadığının tahmin edilmesi yoluyla istenmeyen harcama eğilimlerinin önceden belirlenmesini sağlayan bir tür erken uyarı sistemleridir. Dolayısıyla çok yıllı bütçeleme ile önemli bir ilişki mevcuttur. Bu öngörülerin çok yıllı bütçelemeyi önemli oranda destekleyici ve yönlendirici olabilmektedir. Uzun vadeli mali öngörüler, mevcut hükûmet politikalarının belli bir süreçte (on yıl ve üzeri) mali sürdürülebilirliğinin tartışılmasına bir temel oluşturmaktadır. Bu, gelecek bir dönemde tasarlanan kamu gelirleri ve harcamalarının açık demografik, makroekonomik, mikro ekonomik ve diğer varsayımlar temelinde modellenmesiyle yapılır.

Mali öngörülerde dikkate alınan ve tartışılan bütçe harcama çeşitleri yine ülkeler arasında değişiklik gösterse de demografik değişimle ilgili harcama türlerinden, sağlık, yaşlıların korunması, eğitim ve kamu emekli maaşı ödemeleri, demografik olmayan mali risk ve maliyetlerden ise iklim değişimi ile ilgili harcamalar ve uzun vadeli mali yükümlülükler yaygın şekilde ele alınan harcama türleri olmaktadır.

Uzağı İyi Görememe (Miyopluk) Sorunu: Sadece gelecek yılın harcamaları yeniden gözden geçirilebilecek ve uzun vadeli bir bakış açısıyla harcamalar hem görülemeyecek hem de uzun vadeli programlar yeterince kontrol edilemeyecektir.

Aşırı Harcama Sorunu: Uzun vadeli programlarla ilgili gelecek yıllarda yapılması gerekecek büyük miktarlardaki tahsisler gizleneceği için ödeyebileceğinden daha fazla miktarın harcanmasına ve mali disiplin sorunlarına yol açabilecektir.

Tavandan Tabana Bütçeleme Anlayışı;  Hükûmetlerin öncelikleri ve yapısal reformları da esas alınarak mali hedefleri belirten ve gelir ve gider tahminlerini ortaya koyan bir çerçevedir. Çok yıllı bütçeleme, tavandan-tabana kaynak çerçevesini, mevcut politikaların cari ve orta vadeli maliyetlerinin aşağıdan yukarıya doğru tahmin edilmesini ve son olarak da bu maliyetlerin var olan kaynaklarla eşleştirilmesini içerir.

Mali Disiplin ; Kamu gelir ve giderlerinin birbirine denk olmasını ifade etmektedir.

Orta Vadeli Harcama Sistemi,  Dünya Bankası tarafından kamu mali yönetiminde bir reform yaklaşımı olarak geliştirilmiş, çok yıllı bütçelemenin ve tahminlerin bir formu olarak yaygın kullanılır hâle gelmiş bir çok yıllı bütçeleme modelidir. Orta Vadeli Harcama Sistemi (OVHS), karar alıcıların orta vadedeki harcama limitlerini öngörmelerine yardımcı olan ve bu limitlerin orta vadedeki harcama politikaları ve maliyetleri ile ilişkilendirmesine imkan veren kamu harcama programlarını geliştirmeye yönelik bir süreçtir ve bu süreç temelde üç yapı üzerine kurulmuştur:

Orta Vadeli Mali Çerçeve , sadece genel büyüklükler düzeyindeki tahminleri gösteren plana “orta vadeli mali çerçeve” adı verilmektedir. Bunun yanında ise Orta Vadeli Bütçe Çerçevesinin amacı, kaynakları ulusun stratejik önceliklerine göre tahsis etmek ve bunların genel mali hedeflerle uyumunun sağlanması olan belgeye ise “orta vadeli bütçe çerçevesi” denir.

AB üye ülkelerinin sürdürülebilir temelde bir kamu finansmanı temin etmeleri gerekir. İstikrar ve Büyüme Paktı ise,    Maastrich kurallarının belirdiği mali disiplin ilkeleri üzerine kurulmuştur. Üye ülkelerin bütçe pozisyonlarının denetimi ve ekonomi politikalarının koordinasyonu ile yüksek düzeyde bütçe açığının engellenmesi prosedürünün uygulanmasına yöneliktir.

Mevzuat ve benimsedikleri temel ilkeler çerçevesinde geleceğe ilişkin misyon ve vizyonlarını oluşturmak, stratejik amaçlar ve ölçülebilir hedefler saptamak, performanslarını önceden belirlenmiş olan göstergeler doğrultusunda ölçmek ve bu sürecin izleme ve değerlendirmesini yapmak amacıyla katılımcı yöntemlerle stratejik plan hazırlamak, stratejik palanlar ile performans  olarak  fayda maliyet analizlerine göre de hazırlık yapmaktır.

Bu doğrultuda mali öngörüleraracılığıyla hükûmetlerin şu faydaları sağladıklarısöylenebilir:
• Mali sürdürülebilirliğin arttırılması,
• Mevcut politikaların mali sürdürülebilirliğinin tartışılması için bir çerçeve sağlanması,
• Reformların olası mali etkilerinin izlenebilirliğinin arttırılması,
• Uzun vadeli politika analizi için sorumluluğun merkezîleştirilmesi.

En uzun vadeli mali projeksiyon yapan ülkeler Hollanda’dan sonra Danimarka ve ABD olmaktadır.