KAMU EKONOMİSİ II - Deneme Sınavı - 9

Hiçbir oyuncunun hakim stratejisinin olmadığı, her iki oyuncu da rakibinin kararını veri aldığı ve şahıslardan hiçbirinin, herhangi bir şekilde kuralları ihlal ederek yarar sağlayamadığı durum simetrik özyaptırım kuralıdır. Doğru cevap C'dir.

W. Pareto, 1906 yılında ortaya koyduğu “Pareto kriteri” ile bir toplumda maksimum refahın nasıl elde edileceğini açıklamıştır. Doğru cevap E'dir.

Organizasyon ve yönetim teorileri alanında bürokrasi tipi organizasyon yapısını ilk ortaya atan kişiler Fransız yönetim bilimci Henri Fayol ve Alman sosyolog Max Weber’dir. Doğru cevap C'dir.

“Asimetrik enformasyon” kavramı ilk kez 1970 yılında George A. Akerlof tarafından kaleme alınan “Limonlar İçin Piyasa: Kalite Belirsizliği ve Piyasa Mekanizması” başlıklı makalede ele alınmıştır. Doğru cevap A'dır.

Asimetrik enformasyon kavramı, Nobel Ekonomi Ödülü sahibi Joseph Stiglitz tarafından geliştirilmiştir. Doğru cevap B'dir.

Rasyonel karar almanın güç olmasında en önemli faktör, enformasyon yetersizliğidir. Bu durum, piyasa yapısı ile ilgili eksik enformasyonun rasyonel karar almayı etkilediğini ortaya çıkarmaktadır. Doğru cevap C'dir.

19. yüzyılda hakim olan Klasik demokrasi teorisi şu koşullar üzerine kurulmuştur:

1. Halk kamu işlerine ilgi duyar.

2. Halk olup biten her şeyden haberdardır.

3. Halk akılcı çözümlere varır.

4. Akılcı biçimde oluşan bireysel kanılar toplumun bütünü için de geçerlidir.

5. Halk bir yargıya veya bir sonuca ulaştıktan sonra bunu seçimlerde ortaya koyar.

6. Halkın iradesi ya da hiç değilse çoğunluğun görüşleri yasalaştırılır.

7. Sürekli denetim ve eleştiri aydınlanmış bir kamuoyunun ve buna bağlı olarak da toplumsal ahlak ve adalet ilkelerine dayalı bir kamu siyasetinin sürdürülmesini sağlar. doğru cevap D'dir.

Siyasal süreçte ortaya çıkan enformasyon sorunlarından bir kısmı süreçte rol oynayan birimlerin rasyonel davranmaları sonucunda ortaya çıkan sorunlardır. Bunlar; rasyonel bilgisizlik, rasyonel ilgisizlik, bürokrasinin bilgi hâkimiyeti, gizlilik ve örtbas, siyasal arz ve siyasal talep yönlerinden ortaya çıkan taraflı, yanlış ve aşırı enformasyon sorunları ve mali aldanma sorunudur. Doğru cevap E'dir.

Bazı enformasyon sorunları aktörlerin rasyonel davranışları dışındaki faktörlerden kaynaklanabilmektedir. Bu sorunlar; doğal bilgisizlik, doğal ilgisizlik, seçmen unutkanlığı ve seçmen miyopluğudur. Doğru cevap A'dır.

Rasyonalizm; bilginin ustan geldiğini ileri sürer. Doğru cevap B'dir.

Sansüalizm; bilginin duyumlarla geldiğini ileri sürer. Doğru cevap C'dir.

Tabula Rasa, kelime olarak düz levha anlamına gelen ve insan anlığının doğum anındaki durumunu belirtmek için İngiliz aydınlanmasının öncülerinden büyük düşünür John Locke’un (1632-1704) ileri sürdüğü Latince bir deyimdir. Doğru cevap D'dir.

Seçmen bilgisizliği, siyasal iktidarı rüşvete duyarlı hâle getirir. Siyasal iktidar, politikalarının seçmenler için iyi olduğu konusunda onları ikna etmek (propaganda) için para vb. kıt kaynaklara ihtiyaç duyar. Bu tür kaynakları elde etmenin bir yolu, belirli kesimlerden seçim kampanyaları için katkı isteyerek gazetelerde propaganda nitelikli yazılar yazılmasını sağlayarak rüşveti ödeyebilecek olanlara uygun politikaları satmaktır. Bu kesimler -hem kendileri hem de siyasal iktidar için rasyonel bir işlem olan- politik kayırmalar şeklinde yardımlarda bulunurlar. Doğru cevap E'dir.

Oyun teorisi, insan davranışlarını inceleyen kendine has özellikleri olan disiplinler arası bir yaklaşımdır. Oyun teorisi stratejik durumları ele almaktadır. Grup içerisindeki her birey tarafından yapılan tercihler vasıtasıyla etkilenen bütün insan gruplarındaki durumları gösteren oyun teorisinin odak noktası “karşılıklı işbirliği”dir (Dutta, 2001: 3). Doğru cevap C'dir.

Oyunların temsil ettiği durumlar şu şekildedir; işbirlikçi oyun, işbirliksiz oyun, sıfır-toplamlı oyun ve karma-güdülü oyun.Doğru cevap B'dir.

Üç çeşit oyun sınıflandırması bulunmaktadır; yetenek oyunları, şans oyunları ve strateji oyunları.Yetenek oyunları, bütün sonuçlar üzerinde tam kontrole sahip tek bir oyuncunun varlığını tanımlayan özellikteki tek-kişili bir oyundur. Şans oyunları doğaya karşı tek-kişili oyunlardır. Yetenek oyunlarından farklı olarak oyuncu, sonuçları tam olarak kontrol etmemekte ve stratejik seçimler değiştirilemez bir şekilde kesin sonuçlar göstermemektedir. Strateji oyunları, doğanın dahil edilmediği, iki ya da daha fazla oyuncunun dahil edildiği ve oyuncuların her birinin sonuçlar üzerinde kısmi kontrollerinin bulunduğu oyunlardır. Doğru cevap D'dir.

Oyun teorisi kavramlarıyla işbirlikçi davranış kuralları üç şekilde sınıflandırılabilir: Mahkum Açmazı oyunları, Korkak-Tavuk oyunları ve İtimat oyunları. İtimat oyunları, anarşik olarak kolayca çözülebilir. Korkak-Tavuk oyunları olarak adlandırılan oyun türünde rasyonel kişisel çıkara dayanan oyuncu için basit bir kural vardır: “Diğer oyuncular çekilirse işbirliğine git; diğer oyuncular işbirliğine giderse çekil.” Bu tür oyunlar, anarşik olarak çözülmesi daha zor ve daha çok devletin düzenlemesini gerektiren oyunlardır. Zorunlu oylama kanunu, Korkak-Tavuk oyununa işbirlikçi bir çözüm yürüten bir kural örneğidir.

Mahkum açmazları devlet olmaksızın çözülmesi en zor oyunlardır. Mahkum açmazlarında kişiler, diğerlerinden kaçının işbirliğine gittiğine aldırmaksızın işbirliğinden ziyade çekilmeyi yeğler. 

Doğru cevap E'dir.

Kamu tercihi, kamu kesiminde karar alma ve tercihleri analiz eden bir yeni ekonomi disiplininin adıdır. 

Kamu tercihi disiplini ise özel kesim dışında kamu kesiminde karar alma ve tercihleri analiz ederek ekonomi bilimine bir yenilik getirmiştir.

Kamu tercihi, nihayetinde siyasal karar alma sürecini ele alan bir disiplin olması nedeniyle incelediği konu politikadır.

Kamu tercihi disiplini siyasal karar alma sürecini analiz ederken süreçteki aktörlerin (seçmenler, siyasi partiler, politikacılar, bürokratlar, çıkar grupları) rasyonel olduklarını ve özel çıkarlarını maksimize etme eğiliminde olduklarını kabul eder.

Kamu tercihi disiplinine önemli katkılarda bulunan Mueller, kamu tercihini “piyasa-dışı karar almanın ekonomik disiplini” olarak tanımlamıştır (Mueller, 1979: 1).

Doğru cevap C'dir.

Kamu tercihi disiplinin kurucusu olarak kabul edilen James M. Buchanan

Buchanan’ın analizi sonuç olarak, Hobesian yaklaşımdaki “kötü, kaba ve kısa” yaşamdan kaçmak için insanların devlet biçiminde örgütlenmeleri gerektiğini ifade etmektedir.

Hobbes gibi Buchanan da anarşide kaynaklar üzerindeki çatışan hakların, insanların diğerlerinin haklarına saldırmasına ve diğerlerinin saldırılarına savunma yapmasına yol açacağına inanmaktadır.  Buchanan, bireylerin anarşiyi terk etmeleri ve birbirlerinin mülkiyetlerine saygı duymaya zorlayacak bir yaptırıcı mekanizma kurmaları hâlinde bireylerin daha yüksek fayda düzeylerine erişeceklerini tartışmaktadır. Buchanan’a göre, anarşi, ideal anlamda maksimum kişisel özgürlüğe izin verdiği hâlde devlet, kişilerin daha yüksek fayda düzeylerine ulaşmaları açısından gereklidir. T. Hobbes’dan farklı olarak Buchanan, anarşiye çözüm olarak tüm gücü elinde bulunduran “Leviathan Yönetim” yerine sınırlı devleti önermiştir (Powell, 2005: 88).

Buchanan yalnızca bir bireyin ekonomik güdülerine ve onaylayıcılığına bakmış ancak bir bireyin çatışma faaliyetine kalkışmamasına ya da çalmamasına neden olabilecek ahlaki sebepleri açıklamanın dışında bırakmıştır.

Doğru cevap D'dir.

İki kural söz konusudur; Simetrik Özyaptırım Kuralı ve Simetrik Olmayan Kurallar.

Simetrik Özyaptırım Kuralı çerçevesinde, iki trenden birbirine kısıtlı süre içinde bir köprüden geçerek aktarma yapması gereken A ve B için; Hem A’nın hem de B’nin, karşılıklı olarak gözlemlemesini ve öğrenmesini sağlayacak, iyi yapılandırılmış bir kural mevcutsa her ikisi de başarıyla trenlerine yetişebilirler.

Eğer böyle bir kural yoksa veya taraflardan biri yanlış bilgilendirilmişse A ve B çarpışacak ve her ikisi de trenlerini kaçıracaktır.

Simetrik Olmayan Kurallar çerçevesinde, oyuncular Nash dengeleri arasında kayıtsız değillerdir. Dolayısıyla burada, muhtemel iki kuraldan biri üzerinde anlaşmaya varılabileceği kesin değildir; herhangi bir belirlenmiş kurala itaat etmenin getireceği fırsat maliyeti, görece olarak dezavantajlı olan oyuncu için, kendi avantajına olan kuralın sağlanması olasılığını ortadan kaldırmaktadır. Bu da söz konusu oyuncunun kuralı ihlal etmesini teşvik edici mahiyettedir.

Doğru cevap A'dır.