KAMU EKONOMİSİ II - Deneme Sınavı - 3

Eğer bir oyuncunun kazancı diğer oyuncunun kaybına eşitse bu tür
oyunlar sıfır-toplamlı oyunlardır. Sıfır-toplamlı oyunlarda bütün oyuncuların neticeleri her bir sonuca ilişkin olarak sıfıra eşittir.

Oyun teorisi ve kamu tercihi teorisi arasındaki etkileşimin tarihçesine baktığımızda B. Pascal, matematikteki olasılık teorisiyle oyun teorisine ilişkin rasyonel teoriyi geliştirmiştir.

Forte, “Oyun Teorisinin Gelişmesi ve Kamu Tercihi: Karşılıklı Etkileşim” adlı çalışmasında ilk bakışta oyun teorisi ve kamu tercihi teorisinin birbirinden tamamen ayrı iki disiplin gibi göründüğünü belirtmektedir.

Bireysel menfaatlerle toplumsal menfaat ya da bireysel davranmakla işbirliği yapmak arasındaki muhtemel çelişkiyi ortaya koyan oyunun oyun kuramı yazınındaki ismi “mahkûmlar açmazı”dır.

Kamu tercihi disiplinin kurucusu olarak kabul edilen James M. Buchanan 1972
yılında yayımladığı “Kamu Tercihinden Önce” adlı çalışmasında anarşi ortamında bireyler arasındaki etkileşimi incelemektedir.

Buchanan, 1975 yılında yayımlanan”Özgürlüğün Limitleri” kitabı ile fikirlerini daha da geliştirmiştir.

T. Hobbes’dan farklı olarak Buchanan, anarşiye çözüm olarak tüm gücü elinde bulunduran “Leviathan Yönetim” yerine sınırlı devleti önermiştir

J. M. Buchanan, 1980 yılında yayımladığı “Rant-Kollayan Toplumda Reform” adlı
çalışmasında oyun teorisini kullanarak, rant kollamaya imkân sağlayan etkinsiz yasalardan, iyi sonuçlar alınabilecek etkili yasalara geçişin, özellikle rant kollamanın yaşandığı bir ekonomide zor olabileceğini ifade etmektedir

Wicksell, yasama organında vergi ve harcamalara ilişkin kararların birlikte ele alınmasını ve bu kararların oy birliği kuralına yakın bir oylama kuralıyla (yaklaşık oybirliği kuralı ile) onaylanmasını savunmuştur.

Arrow, tutarlı toplumsal tercihlere ilişkin “uygunluk koşullarını” belirledikten sonra, bu koşulları basit çoğunluk kuralına dayalı olarak en az iki kişiden oluşan ve en az üç alternatifin yer aldığı bir topluma uyarlamıştır. Arrow’a göre; demokratik sistemlerde uygulamada yaygın olarak kullanılan çoğunluk kuralı bu koşulları karşılamada yetersizdir. Arrow’un bu görüşleri literatürde “Arrow Paradoksu” ya da “İmkânsızlık Teoremi” olarak adlandırılmaktadır. Bu teori, demokrasiye şüpheyle bakılmasına neden olmuş ve Kamu Tercihi teorisinin ortaya çıkışında kilit rol oynamıştır. Arrow’un analizinin
ulaştığı sonuç, genelde tüm bu koşulları sağlayan bir karar alma kuralını bulmanın olanaksız olduğudur. Bu durumda demokratik bir toplumun tutarlı kararlar alması beklenemez.

Seçmen tam enformasyona sahip olmasının faydalarını ve enformasyon maliyetlerini karşılaştırdığında, enformasyon elde etme maliyeti faydasından fazla ise tercihte bulunacağı alternatifler hakkında bilgisiz kalmayı tercih eder. Seçmenin rasyonel davranarak bilgisiz kalmayı tercih etmesine “Rasyonel Seçmen Bilgisizliği” adı verilir.

Anthony Downs, demokrasinin işleyişindeki aksaklıklardan birinin eksik enformasyon sorunu olduğunu ifade etmiştir. İnsan hayatında karar alma sürecinde bilginin önemini vurgulayarak, eksik enformasyon sorununun hemen hemen her sosyal kurumun yapısını önemli ölçüde etkilediğine işaret etmiştir. Fakat Downs’un özel olarak incelediği konu, politik alanda eksik enformasyonun sorununun ne tür etkilere yol açtığıdır. Bu konudaki düşüncelerini, “Demokraside Politik Faaliyetin Ekonomik Teorisi” adlı çalışmasında ortaya koymuştur

Elitist teorisyenlerden Gaetano Mosca’ya göre toplumu yöneten her zaman için bir siyasal sınıftır. Mosca, elit ve kitle ayırımını (kendisi elit terimini kullanmamakla beraber) ilk defa sistemleştiren siyaset bilimci sayılır.

Nobel ekonomi ödülü sahibi James M. Buchanan ekonomik süreçte rol alan aktörlerin davranış motivasyonlarının siyasal karar alma sürecinde de geçerli olduğunu ve genel olarak bireylerin hem özel alanda hem de kamusal alanda özel çıkar maksimizasyonu güdüsüyle hareket ederek davrandığını ortaya koymuştur.

Bugün çağdaş batı ülkelerinde uygulanan temsilî demokrasi, çoğunlukçu demokrasinin özelliklerini taşımaktadır. Buna göre, çoğunlukçu temsili demokrasilerde halk egemenliği yetkisi temsilcilere devredilmekte ve bu şekilde kullanılmaktadır.

Etkili katılımın, oy kullanma eşitliğinin olduğu, her vatandaşın oy kullanma konusunda eşit olanaklara sahip olduğu, vatandaşların karar verecekleri konularla ilgili hiçbir sınırlamanın bulunmadığı sistemlere “Poliarşi” denir.

Çoğunlukçu temsili demokraside çoğunluk iradesinin halk egemenliğini temsilini engelleyen bir başka faktör yasama organında görülebilen “Oy Ticareti” (Logrolling) uygulamalarıdır. Oy ticareti; parlamentodaki siyasal partilerin anlaşarak, karşılıklı olarak birbirlerinin kanun tekliflerini desteklemeleridir.

Peter Bachrach’a göre “bireylerin çoğunluğu, topluluğun önemli kararlarına aktif bir katılımla ancak özgüven kazanabilir ve yetenekleri daha iyi gelişebilir. Bu nedenle halk genel olarak çifte siyasal ilgiye sahiptir- kesin sonuçlara ilgi ve katılım sürecine ilgi. Fakat bu görüş sadece teorik düzeyde kalmış ve uygulamada birçok faktörün etkisiyle siyasal karar alma sürecine yönelik olarak seçmenlerin ilgisi ve sürece katılımı belirli bir düzeyi geçmemiştir.

Bir ülkede insan haklarını korumak devletin temel görevidir. İnsan haklarının en önemli güvencesi anayasalardır. İdeal bir anayasada insan hakları güvence altına alınmış olmalıdır. İnsan haklarını korumak devletin görevi olduğuna göre, insan haklarının kullanımı konusunda da sınırlı alanlar dışında bir devlet kısıtlaması olmamalıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır.