KAMU EKONOMİSİ I - Deneme Sınavı - 4

Asimetrik bilgi nedeni ile ters seçim (adverse se­lection) ve ahlaki tehlike (moral hazard) sorunları ortaya çıkmakta ve bu nedenle kamu kesiminin dü­zenleme yapması gerekmektedir.

Musgrave’e göre, kamusal malın tanımında Samuelson’un koşuluna ilave olarak ‘dışlanamama’ (non-excludability), yani bir bireyin bir malın kullanımından - teknik veya politik nedenlerle - dışlanamaması koşulu da sağlanmalıdır

Samuelson ve Musgrave’in rakip olmama ve dışlanamama özelliklerini taşıyıp taşımadığına bağlı olarak kamusal mallar; (tam) kamusal mallar, kulüp malları ve ortak mallar (varlıklar) olarak üç kategoride incelenmektedir. Ayrıca bu sınıflandırmada erdemli mallar da bir kamusal mal kategorisi olarak yer alabilmektedir

(Tablo 4.1) Samuelson – Musgrave koşullarına göre kamusal mallara göre cevap A seçeneğidir.

Samuelson ve Musgrave’in ortaya attığı dışlanamama ve rakip olmama özelliklerine sıkı bir şekilde bağlı kalındığında (tam) kamusal mallara ulusal savunma (dış güvenlik), yerel düzeyde sokak aydınlatması hizmetlerinin dışında örnekler bulmak neredeyse olanaksızdır.

A VE B DOGRUDUR, D şıkkında piyasa ekonomisini hedefleyen bir ekonomide kamusal malların varlığı rekabetı sınırlar bu olmusuzluk olarak değerlendirilebilir; Ancak E şıkkında halkın bu tip mallara kavusması; görece maliyeti ve fiyatı düşük biçimde olması tüketici rantını artıran bir unsur olarak olumludur.

Kulüp mallarının en bilinen örnekleri tenis kulüpleri, golf kulüpleri, spor salonları, yüzme havuzları, kablolu TV yayınları ve benzerleridir. E şıkkı erdemli değil kulüp malıdır.

Sekera bu sınıflandırmadaki tüm kamusal mallar kategorilerinin kolektif karar alma mekanizması ile kararlaştırıldığını, kolektif ödemeler (vergiler) aracılığıyla finanse edildiğini ve kamusal, piyasa dışı üretim yoluyla sunulan mallardan oluştuğunu vurgulamaktadır (Sekera, 2014).

bu sınıflandırmada malların kategorilerinin belirlenmesinde bu malların sahip oldukları özelliklerin yanında toplumun rolü de göz önüne alınmaktadır.Malların kategorilerinin belirlenmesinde toplumsal tercihlerin önemi Tablo 4.3’deki Kutu 1 ve Kutu 3’te ortaya konulmaktadır. Kutu 1 Kısım 1.1’de 

Aslında dışlanamaz mallar özelliği gösteren, ancak toplumsal kararlarla dışlanabilir hale getirilmiş rakip olmayan mallar; Patentli bilgi ve Kablolu TV örneğinde olduğu, özel alanı temsil etmektedir.

Başka bir deyişle, bireyler kamusal malların bedelini kullandıkları miktar ölçüsünde değil (faydalanma ilkesine göre değil), başka ölçütlere (örneğin, ödemegücüilkesine göre) ödemektedirler

Temelleri 19. yüzyılın ikinci yarısında faydacı ekonomistler John Stuart Mill ve Henry Sidgwick tarafından ortaya atılan bu kurama göre, eksik rekabet, kamusal mallar, dışsallıklar vb. durumların varlığı halinde piyasalar kendi kendilerine etkinliği sağlayamamakta ya da yeterince etkin bir şekilde çalışmamaktadır. Bu durumda bazı mallar çok, bazı mallar az miktarda üretilirken, bazı mallar ise hiç üretilmez. Bu teoriye göre devletin tek bir amacı söz konusudur: piyasa başarısızlıklarını ortadan kaldırarak sosyal refahı en üst noktaya çıkartmak. Devleti iyi devlet olarak gören bu teori bu amaçla kamusal malları toplumun talep ettiği miktarda üretecektir.

Samuelson’un bu konudaki analizi Samuelson’un genel denge modeli olarak adlandırılır. Bu model çok sayıda birey ve biri özel, diğeri kamusal iki maldan oluşmaktadır. Samuelson modelinde kamusal mal üretimi bir birim artırıldığında özel maldan hangi miktarda vazgeçildiği araştırılmaktadır.

Little, refahta bir değişimin önerilebilmesi
için telafi kriterinin sağlanmasının yanında dağılımdaki herhangi bir değişimin kötü olmaması koşulunu getirmiştir

Pareto analizinin yetersiz ve gerçeklikten uzak
olduğunu ileri süren İrene Staveren, Pareto optimumu kavramı yerine “evrimsel etkinlik” adıyla
yeni bir ölçütün kullanılmasını önermektedir

Pareto optimumuna en sert eleştiriyi getiren
ekonomistlerden biri ise Amartya Sen’dir. Sen, Pareto optimumunun tanımına atıfta bulunarak, bazı
kişiler açlık ve sürekli yoksulluk çekerken, diğer bazılarının zenginlik içinde yaşadığı bir toplumda, bu
durumu düzeltmek amacıyla zenginlerin hazzının
biraz olsun azaltılmasının dahi Pareto koşuluna aykırı olması nedeniyle bu koşuldan uzak durduğunu
belirtmiştir